مژده دیگر این بود که در سطح فوقانی تونل 3 طبقه پارکینگ و یک مرکز تجاری بزرگ ساخته می‌شود. خبر خوشحال‌کننده‌ای بود برای ساکنان مناطق 12 و 14 و دیگر شهروندانی که قصد تردد به بازار داشتند. این زیرگذر می‌توانست ترافیک و راهبندان را کم کند و علاوه بر رونق بخشیدن به کسب و کار اهالی، دغدغه جای پارک را هم از بین ببرد. برای اجرای این طرح خانه‌های زیادی خراب شد تا راهی هموار شود برای ایجاد تونل.
کار خوب پیش می‌رفت و تقریباً 70درصد آن انجام شده بود که متوقف شد. در حین ساخت تونل مسئولان شهری متوجه شدند زیرگذر امیرکبیر نه تنها از بار ترافیکی کم نمی‌کند، بلکه سیلی از خودروها را از شرق تهران روانه بازار می‌کند و برعکس. نتیجه نیمه‌کاره ماندن ساخت تونل، خرابی‌های به وجود آمده در خیابان‌های شکوفه و کرمان بود. اهالی این محله‌ها گله‌مند از وضع موجود، انگشت اتهام را به سوی مدیریت شهری نشانه گرفته‌اند. برای پیدا کردن جواب سؤال شهروندان همراه با «حسین شادالویی» جانشین معاون فنی و عمران شهردار منطقه 14 گشتی در محله‌های شکوفه و کرمان و محل اجرای زیرگذر زدیم تا اوضاع را از نزدیک رصد کنیم.
بزرگراه امام علی(ع)، چند قدم مانده به خیابان نیکنام، دهانه زیرگذر امیرکبیر کاملاً مشهود است. تونلی عریض و طویل که ظاهراً برای کاهش ترافیک و تسهیل در رفت‌وآمد شهروندان طراحی شده است. ورودی تونل با بلوک سیمانی و نرده آهنی نارنجی رنگی مسدود شده و امکان رفت‌وآمد را از خودروها گرفته است. به‌رغم هیاهوی شهر و صدای گوشخراش تردد خودروها، فضای زیرگذر ساکت است. آنقدر که اگر چراغ‌های سقف تونل روشن نباشد، انگار تونل در خوابی خوش فرورفته است.
شادالویی متذکر می‌شود ورود به تونل نیاز به کسب اجازه از معاونت عمران شهرداری تهران دارد. برای همین دست به کار می‌شود و با تلفن‌های مکرر سعی در هماهنگی دارد که به سبب کمی وقت، متأسفانه این امر مهیا نمی‌شود. اما از آنجا که حس کنجکاوی برای دیدن داخل تونل راحتم نمی‌گذارد از فضای ایجاد شده بین نرده‌ها و بلوک سیمانی وارد تونل می‌شوم. شادالویی همراهم می‌شود. همین‌طور که قدم‌زنان داخل تونل می‌شویم شادالویی توضیح می‌دهد:
«این زیرگذر بیش از 2کیلومتر طول دارد. از سال 1388 عملیات عمرانی آن انجام شده و مدیریتش را هم حوزه عمران شهرداری تهران برعهده داشت. در واقع تونل امیرکبیر به این منظور طراحی و ساخته شد که بار ترافیکی بازار تهران کاهش پیدا کند و رفت‌وآمد شهروندان به آسانی صورت گیرد.» کار ساخت تونل تمام شده، اما پارکینگ طبقاتی که بالای تونل تعبیه شده نیمه‌کاره است. مرکز تجاری هم که قولش داده شده هنوز ساخته نشده است. 50 قدمی جلو می‌رویم که صدایی مرتب از بلندگو تذکر می‌دهد، محل را ترک کنیم. ناگزیر راه آمده را برمی‌گردیم.
- ایستگاه توقف!
کار تا سال 1395 پیش می‌رود، اما به یکباره متوقف می‌شود. مسئولان شهری بعد از بررسی‌های مکرر به این نتیجه رسیده‌اند که بار ترافیکی بزرگراه امام علی(ع) راهی سه‌راه امین حضور می‌شود و از آنجا که امین‌حضور گنجایش کافی برای پذیرش خودرو ندارد، راهبندان غیر‌قابل وصفی ایجاد می‌شود.
برای همین مسیر ورودی شرق به غرب تونل امیرکبیر بسته می‌شود، اما ورودی غرب به شرق باز است، آن هم تا خیابان 17شهریور و از آنجا به بعد نیمه‌تمام مانده است. این یعنی شهروندان باید تاوان یک اشتباه را بدهند. متأسفانه از آنجا که مسئولان اجرایی این طرح در مدیریت قبلی شهرداری بوده‌اند و امکان دریافت پاسخ درباره میزان هزینه اختصاص یافته برای آن ممکن نیست، از منابع اینترنتی کمک می‌گیریم.
در برخی سایت‌ها آمده که 200 میلیاردتومان برای ساخت و سالانه 8 میلیارد تومان برای نگهداشت تونل صرف شده است. البته این هزینه تمام شده هم نیست و برای 3 سال پیش است. به پیشنهاد شادالویی به خیابان 17 شهریور، جایی که تونل بین مرز مناطق 12 و 14 قرار می‌گیرد، می‌رویم تا وضعیت نامطلوب پارکینگ و خیابان کرمان را از نزدیک ببینیم. ابتدای خیابان کرمان با حصار آهنی پوشیده شده و مشخص می‌کند اینجا کارگاه عمرانی است.
همراه با شادالویی وارد کارگاه می‌شویم. زمین وسیعی که تا چند سال پیش بخشی از خیابان کرمان بوده و حالا برای ایجاد مرکز تجاری چند طبقه و پارکینگ طبقاتی در نظر گرفته شده است. فضایی بزرگ با میلگردهایی که از زمین بیرون زده است. به تعبیر شادالویی، «میلگردهای در انتظار» هرچه هست شرایط مطلوبی نیست. در قسمت جنوبی زمین چند کانکس دیده می‌شود که مربوط به کارگاه عمرانی مترو خط 6 می‌شود.
در دو طرف زمین تعداد قابل توجهی خانه قرار دارد. اغلب خانه‌ها غبار گرفته‌اند و نازیبایی بصری ایجاد کرده‌اند. اما بیشتر از ظاهر نازیبا ایمنی بعضی از خانه‌هاست که در اثر اجرای طرح تونل سست شده و گویی هر خانه روی یک ستون سوار است. شادالویی اشاره می‌کند که بیشتر این خانه‌ها از استحکام کافی برخوردار نیست و اهالی 7 سال، روز و شب‌شان را با دلواپسی سپری کرده‌اند.
- ایمن‌سازی خانه‌های همجوار تونل
ورودی پارکینگ مثل حفره‌ای است که وسط زمین دهان باز کرده باشد. با استفاده از راه‌پله به طبقه اول می‌رویم، پارکینگی به ظرفیت 486 خودرو که در نوع خود بی‌نظیر است. سقف 3 طبقه آن ساخته شده، اما دیوارهای حائلش هنوز نه. به باور شادالویی، نبود دیوار حائل ایمنی خانه‌های اطراف را به خطر انداخته است.
تا تکمیل شدن پارکینگ راه درازی باقی است. ستون‌های نگهدارنده (شات‌کریت) حال خوبی ندارند. سیمان دور میلگردها اغلب ریخته و شکل و نمای بدی به شات‌کریت داده است. شادالویی توضیح می‌دهد: «شات‌کریت عمر 18 ماهه دارند و باید در این بازه زمانی مقاوم‌سازی انجام شود. از 18 ماه عمر آنها چند سالی گذشته و ایمنی‌شان را از دست داده‌اند. ستون‌های نگهدارنده باید شکل مدور داشته باشند، اما مستطیل هستند. از آن مهم‌تر میلگردهایی است که سر آنها کج شده و خطرساز است. اگر باد شدید یا باران بیاید امکان ریزش ساختمان‌های همجوار پارکینگ زیاد است.»
- نیاز اهالی؛ مرکز تجاری یا فضای تفریحی
اینکه طرح زیرگذر چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد را از شادالویی می‌پرسیم. می‌گوید: «امسال ادامه طرح زیرگذر امیرکبیر به معاونت عمران منطقه 14 واگذار شده است. معاون عمران هم در نخستین گام تصمیم گرفته با مقاوم‌سازی خانه‌ها، محله را از گزند خطرهای احتمالی ایمن کند.
برای همین با سازمان عمران مناطق تعامل برقرار کرده تا این کار را انجام دهد. یک و نیم میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده و کار از نیمه دوم سال شروع می‌شود.» اینکه بعد از 7 سال بلاتکلیفی مسئولان معاونت عمران منطقه14، درصدد رفع ناامنی محله برآمده‌اند را به فال نیک می‌گیریم.
یکی از موارد تصویب شده در طرح عمرانی زیرگذر امیرکبیر، ساخت یک مرکز تجاری، آن هم در طبقه فوقانی پارکینگ است که البته جز «میلگردهای انتظار» هیچ ردی از این مرکز تجاری در زمین مذکور وجود ندارد. از شواهد بر می‌آید مسئولان برای ایجاد چنین فضایی مردد هستند، چراکه انجام این کار هزینه بالایی را می‌طلبد. نکته مهم دیگر اینکه چه لزومی به ساخت ساختمانی بلندمرتبه در محله‌ای کم‌تراکم و ریزدانه وجود دارد. شاید با ایجاد فضای سبز بتوان هم از کمبود سرانه تفریحی منطقه کاست و هم جبران روزهای سختی را کرد که بر اهالی گذشته است.
- ایمن‌سازی خانه‌های همجوار زیرگذر
«حبیب پوش‌پارس» معاون فنی و عمرانی شهردار منطقه14 می‌گوید: «طرح عمرانی تونل امیرکبیر 15 دی 1395 با پیشرفت فیزیکی 70درصد تحویل منطقه 14 شد. بعد از آن 2 مناقصه انجام دادیم تا پیمانکار زبده‌ای برای ادامه طرح انتخاب شود که متأسفانه به نتیجه مطلوب نرسیدیم. امسال با مذاکراتی که اداره هماهنگی و معاونت عمران شهرداری تهران انجام دادیم، قرار شد سازمان عمران مناطق، مدیریت اجرایی طرح را برعهده گیرد.
سازمان نوسازی شهر تهران هم اعتبار لازم را مهیا کند.» دغدغه معاونت عمران منطقه 14، آرامش اهالی است و از این‌رو ساخت دیوار حائل پارکینگ و ارتقای ایمنی ساختمان‌های همجوار آن را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است. به گفته پوش‌پارس برای این کار یک و نیم‌میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است.
وی ادامه می‌دهد: «در گام بعدی تکمیل پارکینگ را انجام خواهیم داد تا شهروندان بتوانند از امکانات آن استفاده کنند. پارکینگ 486 دستگاه ظرفیت دارد که وجودش تا حد قابل ملاحظه‌ای مشکلات جای پارک را در محله‌ها کم می‌کند.» به گفته او قرار است در آینده‌ای نزدیک سامانه عمران در منطقه راه‌اندازی شود. او درباره خدمات این سامانه می‌گوید: «این سامانه اطلاعات کامل درباره طرح‌های عمرانی از جمله بودجه پروژه‌ها، هزینه‌کرد و میزان پیشرفت کار به اهالی ارائه می‌دهد. این سامانه پل ارتباطی بین مردم و مسئولان حوزه عمران است و شهروندان را در جریان اتفاقات شهری می‌گذارد.»