در شهر تهران هم 11 ستاد ترخیص وجود دارد و شعبه مرکزی آن در منطقه 2 و خیابان زنجان شمالی است. ستاد مرکزی معمولاً شلوغ‌تر از تمامی مراکز دیگر است چون مسئولان راهور برای اجرای طرح‌های تشویقی و کم کردن مبلغ جریمه‌ها به مناسبت‌های مختلف ستاد ترخیص خودرو زنجان را انتخاب می‌کنند.
همچنین اگر خودرویی طی عملیات‌هایی مانند گشت‌های شبانه پلیس یا در نتیجه احکام قضایی توقیف شود، باز هم محل مراجعه مالک خودرو همین ستاد خواهد بود. بنابراین استقرار ستاد مرکزی در خیابان زنجان باعث شده تا میزان تردد در این خیابان زیاد باشد.
ساکنان معابر منتهی به خیابان زنجان از پارک خودروهای مراجعه‌کننده‌ها جلو منازلشان شکایت دارند و در مقابل بسیاری از مراجعه‌کننده‌ها ناچار به استفاده از خودرو شخصی هستند چون ستاد مرکزی در محدوده‌ای بدون دسترسی به امکانات حمل‌ونقل عمومی واقع شده و هنگام مراجعه به ستاد علاوه بر پرداخت جریمه‌ها مجبورند که کرایه زیادی به مسافربرهای شخصی پرداخت کنند. به خیابان زنجان رفتیم تا از نزدیک با ساکنان این خیابان و مراجعه‌کننده‌ها به ستاد مرکزی ترخیص خودرو گفت‌وگو کنیم.
- دردسرهای رسیدن تا ستاد ترخیص
دسترسی به خیابان زنجان و ستاد مرکزی ترخیص با خودرو شخصی از خیابان ستارخان و عبور از خیابان‌های دریان‌نو یا حبیب‌الله راحت‌تر است. البته از بزرگراه یادگار امام(ره) و خیابان آزادی هم می‌توان به این مرکز رسید با این تفاوت که باید کوچه‌های فرعی را به خوبی شناخت.
آن دسته از افرادی هم که خودرو ندارند، مجبور به پرداخت کرایه‌های تاکسی و مسافربران شخصی هستند چون هیچ اتوبوسی به محدوده ستاد نمی‌رود و در آن نزدیکی هم خط مترویی وجود ندارد. در گذشته بهترین مسیر سوار شدن تاکسی‌های خطی دریان‌نو‌ـ زنجان شمالی و پیاده شدن جلو ستاد ترخیص بود که تعداد این تاکسی‌ها این روزها به دلیل نامعلومی کم شده و شاید با یک ساعت انتظار هم تاکسی از راه نرسد.
گرچه از ابتدای خیابان حبیب‌الله در خیابان ستارخان هم می‌توان سوار تاکسی‌های انتهای این خیابان شده و با پرداخت 1600 تومان در نیمه‌های راه پیاده شد، اما برای این کار فرد مجبور خواهد بود که حداقل 500متر را پیاده‌روی کند تا به ابتدای خیابان سیادت و در نهایت خیابان زنجان شمالی برسد.
البته به تازگی عده‌ای مسافربر شخصی هم در مقابل ایستگاه مترو شادمان ایستاده و با فریاد «ستاد ترخیص، ستاد ترخیص» سعی می‌کنند مسافران را به این مرکز برسانند. این راننده‌ها حداقل 2 هزار و500 تومان برای مسافت 2 کیلومتری کرایه می‌گیرند و تا خودروشان پر نشود حرکت نمی‌کنند. اگرهم از عجله مسافر خبر داشته باشند، 8 تا 10 هزار تومان کرایه مطالبه می‌کنند. او را دربستی به مقصد برسانند.
- مشکلات نبود جای پارک
رسیدن به خیابان زنجان تازه شروع مشکلات مراجعه‌کننده‌هاست. چون این خیابان یکی از شلوغ‌ترین معابر منطقه 2 به شمار می‌آید که بیشترین تعداد تعمیرگاه، صافکاری، نقاشی و در اصل مشاغل مرتبط با خودرو را در خود جای داده است. از طرفی مراکزی مانند نهاد ریاست جمهوری، شعبه‌ای از سازمان تأمین اجتماعی، کلانتری 118 ستارخان، اداره آگاهی، آتش‌نشانی و برق دانشگاه در آن واقع شده که هریک مراجعه‌کننده‌های خاص خود را دارد و هیچ پارکینگی در خیابان زنجان به جز پارکینگ ستاد ترخیص با ظرفیت 44دستگاه خودرو وجود ندارد.
البته در پارکینگ ستاد ترخیص هم گاه خودروهای نیروی انتظامی پارک می‌شود و برای شهروندان جای پارک چندانی نمی‌ماند. در نتیجه تنها راه مراجعه‌کننده‌ها توقف مقابل پارکینگ منازل مسکونی، مغازه‌ها و حتی ورودی ایستگاه آتش‌نشانی یا پارک دوبله و حتی سوبله است. «زال خسرو‌نژاد» که مغازه و خانه‌اش روبه‌روی ستاد ترخیص قرار دارد می‌گوید: «37 سال پیش اگر می‌دانستم با چنین مشکلاتی در این خیابان مواجه می‌شوم، هرگز در این محل خانه نمی‌خریدم یا زودتر از این محل می‌رفتم چون مجبورم با مراجعه‌کننده‌ها بحث کنم تا خودروشان را جلو مغازه یا پارکینگ ما نگه ندارند. برخی هم در این میان ناراحتی‌شان را از توقیف خودرو سر اهالی خالی کرده و در نهایت شروع به دعوا می‌کنند.»
- جابه‌جایی مسافران با تعرفه‌های مختلف
البته توقف غیر‌مجاز در محدوده اطراف ستاد ترخیص خودرو تنها شامل مراجعه‌کننده‌ها نمی‌شود بلکه از سال 1387 و آغاز فعالیت ستاد مرکزی در خیابان زنجان، در غیاب خطوط حمل‌ونقل عمومی، عده‌ای در این محدوده مسافران را با موتورسیکلت یا خودرو دربستی جابه‌جا می‌کنند. محل توقف موتورها معمولاً پیاده‌روی نزدیک ستاد ترخیص و مکان پارک خودرو مسافربرها که در میان‌شان حتی تاکسی هم دیده می‌شود، خیابان‌های زنجان، سیامان یا مقابل ستاد است. برخی هم مقابل ورودی ایستگاه آتش‌نشانی توقف می‌کنند که نتیجه‌اش نارضایتی آتش‌نشانان است.
به همین دلیل مدیر ایستگاه 112 آتش‌نشانی، در برخی از ساعت‌ها یکی از مأمورانش را جلو ایستگاه مستقر می‌کند تا مبادا خودرویی پارک کند و هنگام خروج ماشین‌های آتش‌نشانی برای مأموریت مشکلی ایجاد شود. تعداد مسافربرهای شخصی حدود 20نفر و موتورسوارها 30 نفر است. مسافربرها بین خودشان هماهنگ کرده‌اند که تعیین کرایه‌ها یکسان باشد. به‌عنوان مثال برای مراجعه‌کننده‌ای که عجله دارد راننده اول کرایه 25 هزار تومان تا خیابان طالقانی را پیشنهاد می‌دهد. نفر دوم 23 و در نهایت کرایه به 20 هزار تومان می‌رسد اما موتورسواران با 15 هزار تومان مسافر را به مقصدش می‌رسانند.
- نیاز مراجعه‌کننده‌ها به امکانات
یکی از راننده‌ها که سابقه حضورش در این محدوده بیش از همه است، درباره دلیل فعالیت خودروهای شخصی و موتورها در اطراف ستاد می‌گوید: «مراجعه‌کننده‌های هر نهاد خدماتی مطمئناً باید به سرعت تردد کنند. برخی از مراجعه‌کننده‌ها مجبورند برای تکمیل پرونده چند بار به این مرکز بیایند. در این محدوده هم چون تاکسی و اتوبوس نیست، ناخواسته فعالیت خودروهای شخصی زیاد شده است.» جالب اینجاست که با وجود قرار داشتن مرکز ترخیص در نزدیکی مرکز پلیس، این ازدحام و ترافیک و توقف‌های غیر‌مجاز صورت می‌گیرد.
البته به گفته این مسافربر گاهی مأموران راهور در خیابان گشت زده و متخلفان را جریمه می‌کنند. «سیدمجید متولیان» دبیر شورایاری محله دریان‌نو می‌گوید: « بارها در نشست‌های مختلف درخواست جابه‌جایی این ستاد را داده‌ایم، اما نتیجه‌ای نداشته است. در دوره‌ای هم پیشنهاد شد که ورودی ستاد از خیابان حبیب‌الله باشد اما این طرح هم به فراموشی سپرده شد.»
- واگذاری زمین به راهور
به گفته برخی از اهالی زمین ستاد در دهه 70 محل تجمع خودروهای اوراقی و سپس پارکینگ بوده و در نهایت شهرداری آن را به راهنمایی و رانندگی داده تا برای مدتی ستاد ترخیص خودرو باشد اما حالا 10سال از آن زمان می‌گذرد. بدون اینکه برای مراجعه‌کننده‌هایش که تعدادشان‌گاه به 200نفر در روز هم می‌رسد، مکانی برای پارک خودرو یا تردد آسان در نظر بگیرند. به‌ویژه آنکه برخی از شهروندان‌گاه برای تکمیل پرونده‌شان مجبورند 3 تا 4 بار مسیرهای طولانی را طی کنند.
«احمد سرابی» یکی از همین افراد است. خودرو او به دلیل سرعت غیر‌مجاز و حادثه‌ساز فرزندش در بزرگراه صدر توقیف شد و او تاکنون 4 بار از افسریه به ستاد ترخیص مرکزی آمده است. می‌گوید: «علاوه بر جریمه‌ها و هزینه پارکینگ، در این چند روز بیشتر از 200 هزار تومان هزینه کرده‌ام، در حالی‌که در منطقه ما ستاد وجود دارد، اما چون باید قاضی رأی می‌داد ما را به این محدوده ارجاع دادند.»
- راهکارهای مسئولان
سراغ مدیران شهرداری ناحیه 6 در انتهای خیابان زنجان شمالی می‌رویم.«مهدی فولادی» شهردار ناحیه 6 درباره توقف‌ها و ترافیک خیابان زنجان می‌گوید: «شهرداری قدرت اجرایی ندارد و حتی نمی‌تواند به موتورسوارهایی که در پیاده‌روها پارک می‌کنند اخطار دهد و آنها را جمع کند.»فولادی معتقد است ستاد ترخیص باعث شده تا خیابان زنجان به‌ویژه خدمات خودرویی آن بیشتر شناخته و در نتیجه مراجعه‌ها بیشتر شود.
او می‌گوید: «وقتی شهروندی برای ترخیص خودرو می‌آید، با توجه به قیمت مناسب تعمیرگاه‌ها و صافکاری‌ها ناخواسته جذب محل می‌شود و در نتیجه برخوردهای ما با کاسبان که عامل سدمعبر هم هستند نتیجه نمی‌دهد.»برای آشنایی با نحوه بررسی فعالیت مسافربرهای شخصی و کرایه‌های بدون تعرفه‌ای که می‌گیرند، با مسئولان معاونت حمل و نقل و ترافیک منطقه به گفت‌وگو می‌نشینیم.
جالب اینجاست که آنها در جریان تعطیلی خط دریان‌نو‌ـ زنجان شمالی نیستند و حتی خبر ندارند که برخی راننده‌های تاکسی به جمع مسافربرهای شخصی پیوسته‌اند.سرهنگ «مسعود جبارزاده» رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس راهور تهران هم آخرین فردی است که سراغش می‌رویم. او تا چندی پیش رئیس ستاد ترخیص مرکزی خودرو خیابان زنجان بوده است. وقتی از او درباره مشکلات شهروندان می‌پرسیم می‌گوید:
«قرار داشتن هر مرکز خدماتی در بافت مسکونی ناخواسته مشکلاتی مانند حضور مسافربرها و موتورسوارها را دارد. البته در گذشته مراجعه مردم بیشتر بود اما با راه‌اندازی 11 مرکز دیگر حجم مراجعه‌کننده‌ها به جز موارد اجرای طرح‌های تشویقی کم شده است.» او درباره باز شدن در ستاد از خیابان حبیب‌الله هم می‌گوید:
«قبلاً این طرح پیشنهاد شد اما در قالب طرح باقی ماند و پس از تغییر مدیریت در شهرداری منطقه و ناحیه اجرایی نشد اما شاید در آینده پیگیری شود.» با این توضیحات به نظر می‌آید همچنان مشکلاتی که در نتیجه فعالیت ستاد ترخیص خودرو برای مراجعه‌کننده‌ها ایجاد شده ادامه داشته باشد. شاید هم مسئولان دور هم نشستند و خط تاکسی‌ای دایر شد یا از همان مسافربرهای شخصی خواسته شد تا زیر نظر تاکسیرانی فعالیت کنند. شاید هم شهرداری زمین خود را پس گرفت و ستاد مرکزی به مکانی مناسب انتقال یافت. مکانی که دیگر دردسرهای فعلی را نداشته و ساکنان و مراجعه‌کننده‌ها ضرر نکنند و شایدهای بسیار دیگر...