به گزارش ایسنا، دکتر حسن رفیعی، رئیس سابق مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد مخدر "موسسه داریوش"، یکی از مجریان طرح ارزیابی سریع وضعیت اعتیاد در کشور در سال 86 که توسط یک گروه پنج نفره با سرپرستی دکتر هومان نارنجی‌ها، کارشناس موسسه داریوش، از سوی موسسه داریوش زیر نظر دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی اجرا شده است، با اشاره به این که برآورد تعداد معتادان کشور، تعیین نیم رخ جمعیتی معتادان و همچنین دستیابی به ویژگی‌های جمعیت پنهان درگیر اعتیاد از اهداف اصلی انجام این تحقیق بود، به استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی یا ماهی نشان‌دار برای ارزیابی وضعیت کنونی اعتیاد در ایران در RSA86 اشاره و اظهار کرد: در این تحقیق هشت هزار پرسشنامه کمی و بیش از یک هزار پرسشنامه کیفی در اختیار حدود 9 هزار نمونه قرار گرفت.
وی با بیان این که در این تحقیق پنج هزار و 943 معتاد خیابانی تحت پرسش قرار گرفتند، افزود: دو هزار و 105 نفر از این تعداد در سال گذشته دستگیر شده بودند که از این تعداد نیز 811 نفر به مراکز درمانی دولتی و یک هزار و 117 نفر به مراکز درمانی خصوصی مراجعه کرده بودند.
5 درصد معتادان کشور زن هستند
رییس سابق موسسه داریوش با اشاره به این که سال گذشته در کل کشور 289 هزار و 957 نفر به جرم مصرف مواد مخدر زندانی شده و 190 هزار و 852 نفر نیز در سراسر کشور به مراکز درمانی دولتی مراجعه کرده بودند در ادامه به نتایج به دست آمده از تحقیق RSA86 اشاره و اعلام کرد: طبق نتایج این تحقیق هم اکنون پنج درصد معتادان کشور زن هستند که این تعداد نسبت به RSA انجام شده در سال 83 دو درصد کاهش داشته است.
وی با اشاره به این که RSA86 اساسا در شهرهای اصلی کشور با مقایسه 10 اقلیم انجام شده است، افزود: 93 درصد معتادان شهری ایران طبق نتایج این تحقیق، بیش از یک سال در شهر به سر برده و روستایی تبار نیستند.
رفیعی با اشاره به تحول مثبت در ترکیب سنی معتادان بیان کرد: جمعیت زیر 20 سال و 20 تا 24 سال معتادان در مقایسه با سال 83 از کاهش مطلوبی برخوردار بوده و به ترتیب از پنج به سه و از 17 به 15 درصد کاهش یافته است.
وی با تاکید بر این که میانگین سنی معتادان نیز در مقایسه با سال 83 افزایش یافته است خاطر نشان کرد: نتایج این تحقیق نشان داد که نگرانی از کاهش سن اعتیاد چندان موضوعیت ندارد، زیرا حداقل در فاصله سال‌های 83 تا 86 سن اعتیاد در کشور کاهش نداشته است.
میانگین درآمد معتادان 360 هزار تومان در ماه است
عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در ادامه به وضعیت تحصیلات و تاهل معتادان کشور نیز اشاره و عنوان کرد: 70 درصد معتادان کشور زیردیپلم هستند که این نتیجه نسبت به سال 83 چندان تغییری نداشته است؛ علاوه بر این وضعیت تاهل معتادان نیز نسبت به RSA گذشته با تغییر چندانی روبرو نیست.
وی با اشاره به این که 20 درصد معتادان کشور در حال حاضر در مسکن شخصی، 25 درصد در مسکن استیجاری و 42 درصد در منزل پدری زندگی می‌کنند، اعلام کرد: طبق نتایج این تحقیق متوسط درآمد ماهانه معتادان 360 هزار تومان در ماه است که 160 هزار تومان از این درآمد به طور متوسط صرف اجاره بهای مسکن می‌شود.
30 درصد از معتادان کشور فاقد شغل هستند
رفیعی با اشاره به ترکیب شغلی معتادان نیز گفت: درصد قابل توجهی از معتادان کشور کارگر هستند.
وی با اشاره به این که در مجموع 30 درصد از معتادان فاقد شغل هستند، بیان کرد: از این تعداد 70 درصد بیکار و بقیه خانه‌دار یا بازنشسته هستند.
رییس سابق موسسه داریوش همچنین اعلام کرد: 9 درصد از معتادان کشور اعلام کردند که اعتیاد عامل اصلی بیکاری آن‌ها بوده و 12 درصد نیز اعلام کردند که از پیش از آغاز اعتیاد خود بیکار بوده‌اند.
16 درصد معتادان از طریق خرید و فروش و حمل مواد ارتزاق می‌کنند
رفیعی در ادامه به نحوه تامین مخارج زندگی معتادان نیز طبق نتایج RSA اشاره کرد و با بیان این که شمار قابل توجهی از معتادان دارای مشاغل قابل توجه هستند، اعلام کرد: 16 درصد از معتادان از طریق خرید و فروش و حمل مواد کسب روزی می‌کنند که این امر نشان می‌دهد، برای کاهش عرضه مواد مخدر، برخورد با معتادان مقرون به صرفه نیست و به جای مقابله با خرده فروشان مواد باید با دانه درشت‌ها مبارزه کرد.
44/5 درصد معتادان هروئین و کراک مصرف می‌کنند
مجری طرح RSA86 در ادامه با تاکید بر این که تقریبا همه معتادان کشور مبتلا به مصرف سیگار نیز هستند در ادامه به ماده مصرفی کنونی توسط معتادان اشاره و اظهار کرد: متاسفانه مصرف کراک ایرانی (حاصل از هروئین ناخالص) و هروئین در کشور افزایش یافته و باید حساسیت نسبت به این موضوع افزایش یابد.
وی با اشاره به این که در سال 83 در مجموع 20 درصد از نمونه شش هزار نفری تحقیق ارزیابی وضعیت اعتیاد در کشور مبتلا به مصرف هروئین بوده‌اند، اعلام کرد: طبق نتایج86RSA در حال حاضر جمعیت مصرف کنندگان کراک و هروئین در مجموع 5/44 درصد است.
4درصد معتادان مبتلا به مصرف نورجیزک و شیشه هستند
رفیعی همچنین با بیان این که متاسفانه مصرف موادی مانند نورجیزک و شیشه که در سال 83 وجود نداشته، در حال حاضر به چهار درصد رسیده است اضافه کرد: خوشبختانه مصرف حشیش از 9 به دو درصد و مصرف اکستاسی از 5/1 به 4/0 درصد کاهش یافته است.
روش‌های کم خطر مصرف مواد مخدر کاهش یافته است
رییس سابق موسسه داریوش در ادامه اعلام کرد: متاسفانه روش‌های کم خطرتر مصرف مواد مانند روش‌های دخانی از 65 به 57 درصد کاهش و تزریق مواد مخدر از 12 به 18 درصد افزایش یافته است.
38 درصد معتادان هروئین را تزریق می‌کنند
رفیعی با اعلام این که 90 درصد مبتلایان به مصرف حشیش این ماده را به صورت دخانی مصرف می‌کنند، تاکید کرد: 38 درصد مصرف کنندگان هروئین این ماده را تزریق می‌کنند و متاسفانه تزریق کراک ایرانی نیز 20 درصد معتادان کشور را مبتلا کرده است.
رییس سابق موسسه داریوش همچنین با اشاره به جمع آوری داده‌های تحقیق RSA در خرداد ماه 86 تصریح کرد: اخیرا یعنی در دو ماه گذشته به دلیل گران شدن قیمت کراک، مصرف تزریقی این ماده بسیار افزایش داشته و لذا اگر داده‌ها در مورد وضعیت مصرف کراک در کشور بعد از تابستان جمع آوری می‌شد، قطعا این درصد افزایش نیز داشت.
20 درصد معتادان شیشه را تزریق می‌کنند
رفیعی با اشاره به این که 20 درصد معتادان شیشه را به صورت تزریقی مصرف می‌کنند، ادامه داد: خوشبختانه مصرف قرص‌های روان گردان به ویژه اکستاسی به صورت تزریقی تا به حال مشاهده نشده است.
معتادان از یک هزار تا 5 میلیون تومان در ماه صرف اعتیاد می‌کنند
وی در ادامه به گنجاندن بررسی وضعیت اقتصاد اعتیاد در کشور در RSA86 نیز اشاره و اعلام کرد: در مجموع معتادان کشور از یک هزار تا 5 میلیون تومان در ماه صرف اعتیاد می‌کنند که این رقم به طور متوسط به 182 هزار تومان در ماه می‌رسد.
رییس سابق موسسه داریوش همچنین به افزایش سوءمصرف دارو در کشور اشاره کرد و گفت: مصرف داروهایی مانند ترامادول و دیازپام در جمعیت معتادان به شدت افزایش یافته، به طوری که 35 درصد معتادان کشور ترامادول مصرف می‌کنند که این امر نشان دهنده فقدان نظارت کافی بر داروخانه‌هاست.
10 درصد اعتیاد کشور از محل کار آغاز می‌شود
عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به ارزیابی اولین مکان‌های مصرف مواد مخدر در تحقیق RSA86 نیز اشاره کرد و با بیان این که 10 درصد اعتیاد کشور از محل کار آغاز می‌شود در ادامه به موقعیت‌های اولین مصرف مواد مخدر نیز اشاره و اظهار کرد: مطابق با نتایج تحقیق RSA همچنان شروع مصرف در جمع و مهمانی‌های دوستانه اولین رتبه آغاز مصرف مواد مخدر در موقعیت‌های مختلف را به خود اختصاص داده است.
وی با اشاره به این که طبق نتایج این تحقیق، اولین پیشنهاددهندگان مصرف مواد مخدر، دوستان معتادان هستند در ادامه مشکلات خانوادگی و بیکاری را از عمده‌ترین علل آغاز مصرف مواد مخدر برشمرد و یادآور شد: البته در پرسشنامه‌های RSA86 رقم قابل توجهی از معتادان نیز در پاسخ به این سوال که چه عاملی موجب اعتیاد شما شد، گزینه هیچ، یعنی بی ارتباط با محرک‌های بیرونی را انتخاب کرده‌اند که این امر نیز به شدت نیازمند توجه است.
مصرف مواد مخدر به دلیل درد، مشکل جنسی و مصرف تفریحی تغییری نیافته است
مجری طرح ارزیابی سریع وضعیت اعتیاد در کشور در سال 86 به مهم‌ترین دلیل مصرف مواد مخدر نیز اشاره و اعلام کرد: طبق نتایج این تحقیق، کنجکاوی، کسب لذت و مشکلات روانی به ترتیب عمده ترین دلایل مصرف مواد مخدر هستند که البته متاسفانه آغاز مصرف این مواد، به دلایلی مانند کاهش درد، مشکلات جنسی و مصارف تفریحی نیز تغییر چندانی نیافته که به پیشگیری از این علل نیز باید توجه شود.
مصرف مواد به بهانه سرخوشی کاهش یافته است
رفیعی همچنین با تاکید بر این که روایی، پایایی و یا به عبارتی اعتبار پرسشنامه‌های مورد استفاده در این تحقیق نسبت به RSAهای گذشته به میزان قابل توجهی افزایش یافته و نحوه پرسشگری از معتادان بهبود یافته است، اعلام کرد: در سال 83، 39 درصد معتادان اعلام کردند که تنها به دلیل سرخوشی به مصرف مواد مخدر روی آورده‌اند که این آمار به شدت غیرمترقبه و قابل توجه بود. اما در RSA امسال به پرسشگران تاکید شد که آغاز مصرف به دلیل سرخوشی را با دقت هرچه بیشتر از مصاحبه شوندگان مورد پرسش قرار دهند که خوشبختانه با افزایش دقت در پرسش، آغاز مصرف مواد مخدر تنها به دلیل سرخوشی از 39 به 22 درصد در جمعیت معتادان کشور کاهش یافته است که این آمار به نسبت سال 83 قابل اعتمادتر است.
تزریق مواد بیش از یک سوم جمعیت معتادان کشور را درگیر کرده است
رییس سابق موسسه داریوش در ادامه با اشاره به این که روش غالب مصرف مواد مخدر در 18 درصد معتادان کشور تزریق است، به طوری که 26 درصد معتادان در سال گذشته تنها از طریق تزریق مواد مخدر مصرف کرده‌اند، بیان کرد: هفت درصد معتادان کشور تزریق مشترک دارند که این آمار در سال گذشته 25 درصد بوده و بدین ترتیب مجموع تزریق مشترک و تزریق در جمعیت معتادان کشور نشان می‌دهد که تزریق مواد مخدر بیش از یک سوم جمعیت معتادان کشور را درگیر کرده است.
13 درصد معتادان زیر 20 سال اولین بار تزریق می‌کنند
رفیعی همچنین با اشاره به علت اولین تزریق گفت: لذت بیشتر و دستیابی به اثر سریع‌تر مواد مخدر بالاترین درصد اولین علت تزریق را به خود اختصاص داده است.
وی به سن اولین تزریق مواد مخدر در کشور اشاره و اعلام کرد: تعداد افرادی که اولین بار در سنین زیر 20 سال و بین 20 تا 24 سال تزریق مواد مخدر را آغاز کرده اند از 16 به 13 و از 35 به 32 درصد کاهش یافته است.
این کارشناس با اشاره به موقعیت اولین تزریق نیز گفت: همچنان جمع دوستان، اولین رتبه آغاز تزریق مواد مخدر را به خود اختصاص می‌دهد.
16 درصد معتادان سرنگ غیراستریل مصرف می‌کنند
رییس سابق موسسه داریوش با اشاره به این که 84 درصد معتادان سرنگ استریل مصرف می‌کنند، اعلام کرد: اغلب معتادان تزریق مواد مخدر را به صورت تنها انجام می‌دهند، اما متاسفانه تزریق مواد همراه با دوستان نیز رقم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهد.
وی همچنین افزود: خوشبختانه شمار معتادانی که سرنگ خود را نه قرض می‌دهند و نه قرض می‌گیرند، از 57 به 60 درصد افزایش یافته است.
رفیعی ادامه داد: دسترسی نداشتن به سرنگ نیز اولین علت تزریق مشترک مواد مخدر محسوب می‌شود.
اوردوز مواد مخدر 5 درصد افزایش یافته است
عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با اشاره به این که تزریق در دست، همچنان اولین محل تزریق در معتادان کشور محسوب می‌شود، اضافه کرد: متاسفانه سابقه اوردز یا مسمومیت ناشی از مواد مخدر از 36 به 41 درصد افزایش یافته است.
دستگیری معتادان 5 درصد کاهش داشته است
وی در ادامه با اعلام این که دستگیری معتادان خوشبختانه از 43 به 38 درصد کاهش یافته است، تاکید کرد: اقدام به درمان از 60 به 75 درصد افزایش یافته است.
رییس سابق موسسه داریوش با اشاره به این که 50 درصد معتادان اقدام به درمان را از خانه آغاز می‌کنند، به ارزیابی روش‌های درمان اعتیاد نیز در RSA86 اشاره و اظهار کرد: بیش از نیمی از معتادان بدون مراجعه به مراکز درمانی، از طریق سقوط آزاد اعتیاد خود را ترک می‌کنند.
وی افزود: 45 درصد از سهم درمانی را مراکز خصوصی درمان به خود اختصاص می‌دهند.
5 درصد از گردش مالی کشور صرف اعتیاد می‌شود
رفیعی در ادامه به هزینه‌ای که صرف مواد مخدر در کشور می‌شود، نیز اشاره و بیان کرد: 15 درصد از درآمد نفتی کشور در شرایط عادی و پنج درصد از این درآمد در شرایط استثنایی، یعنی حدود پنج درصد از گردش مالی کشور صرف خرید، فروش و مصرف مواد مخدر می‌شود.
وی با تاکید بر این که علیرغم کاهش شیوع مواد مخدر، شدت اعتیاد نیز افزایش یافته است، خاطر نشان کرد: متاسفانه بودجه اعتیاد در کشور در مقایسه با هزینه‌ای که سالانه صرف اعتیاد می‌شود، قابل توجه نیست.
ماهانه 214 هزار تومان صرف خرید شیشه از سوی معتادان می‌شود
در ادامه این مراسم، دکتر هومان نارنجی‌ها، کارشناس موسسه داریوش، نیز با اشاره به این که در حال حاضر ماده غالب مصرفی در کشور هنوز تریاک است در ادامه به انجام RSA86 به استفاده از نشان‌دار کردن معتادان و دستیابی به جمعیت نمونه از طریق معتادان خیابانی اشاره و بیان کرد: با توجه به این که طبق نتایج RSA86 کنجکاوی و سرخوشی، عمده علت آغاز مصرف مواد مخدر محسوب می‌شود، باید به گسترش پیشگیری در این زمینه بیش از پیش توجه کرد.
وی با اعلام این که در حال حاضر میانگین میزان مصرف ماهانه کراک در کشور 31 گرم در ماه یا روزانه یک گرم است، اعلام کرد: ماهانه به طور متوسط 237 هزار تومان صرف خرید کراک در کشور می‌شود.
نارنجی‌ها هزینه پرداختی از سوی معتادان برای خرید ماهانه 81 گرم سوخته را به طور متوسط 170 هزار تومان برشمرد و با بیان این که 5/4 درصد معتادان در مجموع شیره تریاک و شیره سوخته مصرف می‌کنند، تاکید کرد: متاسفانه همان طور که مواد اعتیاد آور و مخدر پرخطرتر می‌شوند، هزینه مصرفی برای آن‌ها نیز افزایش می‌یابد، به طوری که برای مثال معتادان مبتلا به مصرف شیشه ماهانه 214 هزار تومان برای خرید متوسط 9 گرم مواد می‌پردازند.
وی در ادامه با اشاره به این که معتادان ماهانه 223 هزار تومان برای خرید 148 آمپول دو هزار تومانی نورجیزک می‌پردازند، میزان هزینه ماهانه مصرفی برای الکل را به طور متوسط 60 هزار تومان خواند و بیان کرد: طبق آخرین نتایج به دست آمده از تحقیق RSA دامنه اعتیاد کشور همچنان 800 هزار تا یک میلیون و 700 هزار نفر است که از این تعداد 190 هزار معتاد تزریقی هستند.
5 درصد معتادان کشور کارتن خواب هستند
تامین سرنگ بر اساس برنامه‌های جاری ستاد از 80 درصد باقی‌مانده تزریق مشترک پیشگیری می‌کند
وی با بیان این که پنج درصد معتادان کشور کارتن خواب و بی خانمان هستند، بر افزایش شدت اعتیاد به دلیل تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از دخانی به تزریق تاکید و تصریح کرد: تامین سرنگ بر اساس برنامه‌های جاری ستاد از 80 درصد باقی‌مانده تزریق مشترک پیشگیری می‌کند.
نارنجی‌ها در ادامه با بیان این که حدود 15 هزار معتاد یا 75 درصد معتادان در حال حاضر تحت درمان قرار دارند، افزود: خوشبختانه به دلیل شرایط فرهنگی سقف اعتیاد در کشور افزایش نمی‌یابد و نباید در این مورد سیاه‌نمایی شود.
کارشناس موسسه داریوش همچنین با اعلام این که در حال جمع‌آوری معتادان تفننی از طریق نتایج تحقیق RSA هستیم، اعلام کرد: معتقد نیستیم که آمار افراد آمار تفننی بیش از افراد معتاد است اما در هر صورت باید بررسی شود.
درمان از طریق عطاری‌ها و کپسول‌های دست ساز افزایش یافته است
کارشناس موسسه داریوش در ادامه با تاکید بر این که وظیفه آموزش و پرورش در مورد ارتقای وضعیت تحصیلی کشور نیز یکی از موثرترین الگوهای پیشگیرانه در کاهش جمعیت معتادان محسوب می‌شود، اعلام کرد: بیش از 70 درصد معتادان زیردیپلم و سیکل هستند که این امر نشان می‌دهد، هرچه افراد از تحصیلات دور می‌شوند، گرایش به اعتیاد آن‌ها نیز افزایش می‌یابد.
وی همچنین به افزایش برخی روش‌های غیرمجاز درمانی از طریق عطاری‌ها یا کپسول‌های دست ساز نیز اشاره کرد و با بیان این که درمان از طریق داروهای گیاهی و کپسول‌های دست ساز به ترتیب به 23 و 18 درصد رسیده است، افزود: از روش‌های درمان غیرعلمی اعتیاد باید فرصت زدایی و روش‌های درمان غیرنسخه‌ای مانند خانواده درمانی و گروه درمانی افزایش یابد.
نارنجی‌ها درصد معتادان تحت پوشش درمان نگهدارنده با متادون را نیز 2/12 درصد و سم زدایی با متادون را 7/33 درصد خواند و اعلام کرد: بیش از 20 درصد از سهم درمان به تشکل‌های مردمی مربوط می‌شود.
متراژ خانه معتادان 125 متر به طور متوسط
کارشناس موسسه داریوش به آمار قابل توجه متراژ متوسط خانه معتادان یعنی 125 متر اشاره کرد و در ادامه سن آغاز مصرف معتادان را نیز بیان کرد و گفت: طبق نتایج RSA83 میانگین سن آغاز مصرف معتادان 22 تا 24 سال بوده است که البته این میانگین سن در RSA86 مشخص نشده است.
وی با بیان این که حدود 70 درصد معتادان مصرف سیگار و الکل را زیر 19 سال آغاز کرده‌اند، طبق نتایج RSA86 سیگار و الکل را دروازه ورود اعتیاد کشور برشمرد.