بر طبق روند کنونی، فدراسیون بین المللی دیابت اعلام کرده است که تا سال ۲۰۳۵، ۵۹۲ میلیون نفر از جمعیت جهان به دیابت مبتلا خواهند بود و این امر احتمالا به دلیل افزایش چاقی، کاهش سطح فعالیت مردم متعاقب صنعتی شدن کشور ها و بالا رفتن سن افراد است.
دیابت از علل اصلی مرگ و میر به شمار می‌رود اما مطالعات متعددی نشان داده‌اند که احتمالا میزان گزارش دیابت به عنوان علت مرگ کمتر از میزان واقعی آن است. در ایالات متحده در سال ۲۰۱۰ دیابت به عنوان هفتمین علت اصلی مرگ و میر گزارش شده بود.
دیابت شیرین علت اصلی بیماری‌های نارسایی کلیه، قطع عضو (پا) و کوری در بزرگسالان است و نیز باعث استعداد افراد به بیماری های قلبی و عروقی است.
دیابت شیرین به دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شود: دیابت شیرین نوع یک که در سنین پایین تر بروز کرده و بر اثر فقدان و یا کمبود انسولین ایجاد می‌شود. دیابت نوع دو که در سنین بالاتر ایجاد شده و با درجات متغیری از مقاومت به انسولین، اختلال ترشح انسولین و افزایش تولید گلوکوز (قند) مشخص می‌شود.
علایم بالینی:
بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بدون علامت هستند اما علایم بالینی می‌تواند به صورت موارد زیر بروز کند: پر ادراری، پرنوشی، کاهش وزن، بی‌حسی اندام‌ها، تاری دید، عفونت‌های مکرر قارچی
تشخیص با انجام یکی از آزمایشات زیر داده می‌شود:
-قند خون ناشتا بیش از ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر.
-قند خون دو ساعت پس از صرف غذا بیش از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر.
-قند خون تصادفی بیش از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر به همره علایم دیابت شامل پرنوشی و پر ادراری.
-سطح هموگلوبین A۱C بیش از ۵/۶ درصد .
- چرا غربالگری و تشخیص زودرس لازم است؟
-تعداد زیادی از افرادی که معیار های کنونی دیابت را دارند فاقد علامتند و از ابتلای خود به این بیماری آگاه نیستند.
-مطالعات نشان داده‌اند که دیابت نوع دو ممکن است تا یک دهه پیش از تشخیص نیز وجود داشته باشد.
-برخی از مبتلایان به دیابت شیرین در هنگام تشخیص، دارای یک یا چند عارضه اختصاصی دیابت هستند.
-درمان دیابت نوع دو ممکن است سیر طبیعی دیابت را به شکل مطلوبی تغییر دهد و تشخیص موارد پیش دیابت فواید قابل توجهی در پیشگیری دارد
- غربالگری در چه کسانی باید انجام شود؟ بر اساس توصیه های انجمن دیابت آمریکا :
- افراد دارای فشارخون بالای ۸۰/۱۳۵ میلی متر جیوه
- افراد دارای افزایش وزن ( BMI>۲۵ ) به علاوه یکی از فاکتور های خطر (فامیل درجه یک مبتلا به دیابت، فشارخون بالاتر از ۹۰/۱۴۰ میلی متر جیوه، HDL کمتر از ۳۵ و تری گلیسیرید بیش از ۲۵۰
- همه ی افراد بالای ۴۵ سال باید از نظر دیابت غربالگری شوند.
- عوارض دیابت و پیشگیری از آن ها
عوارض دیابت بسیاری از اعضای بدن را درگیر می کند و مسئول بخش عمده‌ای از موارد ابتلا و مرگ و میر همراه با بیماری به شمار می رود. عوارض ناشی از دیابت معمولا تا دهه دوم بیماری ظاهر نمی‌شود، از آن جا که دیابت نوع دو اغلب یک دوره طولانی بدون علامت پیش از تشخیص داشته است، بسیاری از مبتلایان به دیابت در زمان تشخیص، دچار عوارض شده‌اند، خوشبختانه بسیاری از عوارض دیابت را می توان با تشخیص زود هنگام و کنترل قند خون به تعویق انداخت.
غربالگری عوارض دیابت برای کلیه ی افراد مبتلا لازم است
آموزش به بیمار در مورد دیابت، تغذیه و ورزش به منظور کنترل بهتر قند خون جهت پیشگیری یا به تاخیر انداختن عوارض مرتبط با دیابت.
کاهش قند خون یکی از اهداف مهم است، رژیم های غذایی کم کالری و کاهش وزن متوسط ( ۵-۷ درصد) در اغلب موارد موجب کاهش سریع و بارز قند خون در مبتلایان به دیابت نوع دو که بیماریشان تازه آغاز شده است می‌شود.
در مبتلایان به دیابت، ورزش در کاهش قند خون و افزایش حساسیت به انسولین مفید است. ۱۵۰ دقیقه فعالیت ورزشی هوازی متوسط در هفته (حداقل در سه روز) برای افراد دیابتی توصیه می‌شود.
کنترل شخصی قند خون: افراد می‌توانند به وسیله گلوکومتر که به راحتی در دسترس است و گرفتن یک قطره خون از نوک انگشت، قند خون خود را در حالت ناشتا و یک تا دو ساعت پس از شروع غذا اندازه‌گیری کنند. اهداف قند خون مورد نظر در افراد دیابتی به صورت زیر باید باشد:
قند خون ناشتا بین ۸۰ تا ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر
قند خون دو ساعت پس از صرف غذا کمتر از ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر
بررسی چشم ها : دیابت علت اصلی نابینایی در سنین ۲۰ تا ۷۰ سالگی است. کنترل قند خون و فشارخون، سیر آسیب به چشمها را به تاخیر میاندازد و نیز پیشرفت آن را آهسته می‌کند. معاینه منظم و کامل چشم در تمامی افراد مبتلا به دیابت ضروری است و باید حداقل سالانه توسط چشم پزشک انجام شود. بیشتر موارد بیماری چشمی دیابت را می توان در صورت تشخیص زودهنگام با موفقیت درمان کرد.
غربالگری آسیب کلیوی (نفروپاتی) دیابتی : بهترین درمان پیشگیری به کمک کنترل قند خون است. مداخلات موثر در این زمینه شامل طبیعی ساختن سطح قند خون، کنترل فشارخون و تجویز دارو است. بررسی کلیه ها از طریق آزمایشات مربوطه توسط درخواست پزشک در افراد دیابتی باید هر سال یک بار انجام شود.
بررسی سلامت پاها : علایم اولیه در درگیری اعصاب پاها به صورت حس کرختی، گز گز شدن، تیزی یا سوزش در قسمت‌های تحتانی پا است که کم کم به سمت بالاتر گسترش می‌یابد از دست دادن حس‌پاها، بیمار را در معرض خطر ایجاد زخم و عوارض آن قرار میدهد بنا بر این پیشگیری از آن بسیار اهمیت دارد. این بررسی باید توسط خود فرد به صورت روزانه و توسط پزشک دو بار در سال انجام شود، بیمار باید هر روز پاهای خود را بررسی کند و احتیاط لازم را به منظور جلوگیری از بروز پینه و یا زخم به عمل آورد (پوشیدن کفش مناسب) اگر پاها دچار تغییر شکل شدند حتما به پزشک متخصص مراجعه شود.
جهت درمان آسیب دیدگی اعصاب بویژه در اندام تحتانی باید کنترل دقیق قند خون صورت بگیرد و نیز عوامل خطر بروز بیشتر آن مانند فشار خون وافزایش چربی درمان شوند همچنین از الکل و سیگار پرهیز شود. تجویز ویتامین ب ۱۲ و فولات می تواند مفید باشد.
- اندازه گیری فشار خون :هر ۳ ماه یک بار باید انجام گیرد و در محدوده ی کمتر از ۸۰/ میلی متر جیوه ۱۳۵ حفظ شود.
- بررسی چربی و کراتینین خون : سالی یک بار باید انجام شود
- واکسیناسیون علیه انفلوانزا و هپاتیت ب.
*متخصص بیماری‌های داخلی