پویش مردمی سهشنبههای بدون خودرو، سه سالی است که با چنین هدفی فعالیت خود را آغاز کرده و بهتازگی باخبر شدیم که پیروز حناچی، شهردار تهران هم، به کمپین سهشنبههای بدون خودرو پیوسته است. اینکه شهردار تهران به پویش مردمی سهشنبههای بدون خودرو بپیوندد، اتفاق خوبی است.
پویش مردمی سهشنبههای بدون خودرو را سه سال پیش، جوانی به نام محمد بختیاری مطرح کرد و راه انداخت. مهندس محمد درویش، از فعالان محیطزیست و از مشوقان این پویش مردمی، در این باره به نشریهی دوچرخه میگوید: «حضور مدیران شهری مثل شهردار، حمایت ایشان و ایجاد مسیرهای دوچرخهسواری در شهرها باعث میشود که فرهنگ دوچرخهسواری جا بیفتد. حضور شهردار تهران و توصیهی ایشان به دیگر مدیران دیگر شهری برای استفاده از دوچرخه و یا حتی استفاده از مترو یا دیگر وسایل حمل و نقل عمومی، میتواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد.»
به گفتهی درویش «تاکنون ۲۱۵ شهر ایران از پویش سهشنبههای بدون خودرو حمایت کردهاند. شهرهایی چون اصفهان، یزد، قزوین و... به این طرح پیوستهاند و نتایج خوبی در این شهرها به دست آمده است. ۹۲۳ مسیر ایمن دوچرخهسواری در ۱۹ شهر ایران ایجاد شده است. در شهر قزوین چون مدیران شهری با این پویش همراه شدهاند، این طرح بسیار موفق بوده و یکسوم مسیرهای شهر برای دوچرخهسواری آماده شده است.»
او دربارهی دستاورهای این طرح میگوید: «بعد از راهاندازی این کمپین، سفرهای مردمی با دوچرخه، سه تا هفت برابر شده است. علاوه بر این نگاه مدیریت کلانشهری به حل مشکل ترافیک در برخی موارد تغییر کرده و نمایندگان شورای شهر، دیگر برای حل مشکل ترافیک به فکر چند طبقهکردن بزرگراهها و ایجاد فضای بیشتر برای خودروها نیستند و متوجه شدهاند که در گذشته راه خطایی را رفتهاند.»
توصیهی این فعال محیطزیست به کودکان و نوجوانان این است: «کودکان و نوجوانان باید بدانند با تشویق دوچرخهسواری و استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، چهقدر میتوانند به کمشدن آلودگیهای هوا و دستیابی به هوایی بهتر، کمک کنند. خوب است نوجوانها به این واقعیت توجه کنند که تهران بیش از ظرفیتش ماشین دارد. حتی اگر همهی ماشینها برقی باشند، باز هم معابر عمومی نمیتوانند این حجم خودرو را در خود جای دهند.»
او میگوید: «از سه سال پیش تاکنون، تعداد سفر با دوچرخه از ۶۰ هزار سفر در روز، به ۳۰۰ هزار سفر در روز افزایش پیدا کرده است. و این از دستاوردهای پویش مردمی سهشنبههای بدون خودرو است.»
از درویش دربارهی دلایل و عوامل عدم موفقیت طرحِ خانههای دوچرخه سؤال میکنیم که میگوید: «برای موفقیت طرحهای مناسب، به زیرساختهای مناسب هم نیاز داریم. وقتی ما مسیرهای درستی برای دوچرخهسواری ایجاد نکردهایم، نمیتوانیم انتظار داشته باشیم که این طرح موفق باشد. الآن مسیرهای خوبی در خیابان ایرانشهر و کریمخان داریم، اما کافی نیست. شهروندان دوچرخهسوار به مسیر پیوسته نیاز دارند. خوشبختانه شرکت مترو همکاریهایی میکند. دوچرخهسواران میتوانند در روزهای تعطیل مسیرهایی را با دوچرخه سوار مترو شوند.»
به نظر این فعال محیطزیست موفقیت چنین طرحهایی و جا افتادن دوچرخهسواری همگانی در شهر، به همکاری اتوبوسرانی و مترو و همچنین طراحی مبلمان شهری مناسبِ دوچرخه بستگی دارد. از جمله جای پارک دوچرخهها و امن بودن جای پارک آنها هم مهم است. برخی شهروندان برای دوچرخهسواری در شهرهای بزرگ دچار تردید میشوند و میترسند که با دوچرخهسواری سلامتی آنها به خطر بیفتد.
مهندس درویش در این زمینه اضافه میکند: «تحقیقات زیادی در این باره انجام شده است، دربارهی دوچرخهسواری در شهرهایی با هوای آلوده. این تحقیقات در مکزیکوسیتی، هلند و... انجام شده است و نشان میدهد کسی که در هوای آلوده دوچرخهسواری میکند، حدود هفت واحد در معرض خطر قرار میگیرد. از لحاظ آلودگی هوا، از لحاظ تصادف و خطرهای دیگر، اما در مقابل کسی که حتی در هوای آلوده دوچرخهسواری میکند، ۱۷ واحد شادابی میگیرد و تحرک بیشتر به طول عمر بیشتر فرد کمک میکند. اگر شاخص آلودگی هوا حدود ۱۰۰ یا حتی ۱۵۰ باشد، باز هم میتوان در آن هوا دوچرخه راند.»