مردی بلندبالا با چهره‌ای خندان و جنب‌وجوشی که محال است به شما این اجازه را بدهد به او به چشم یک بیمار نگاه کنید. او یک فعال اجتماعی است. سال‌هاست در زمینه کاهش صدمات ناشی از اعتیاد و بیماری ایدز فعالیت می‌کند. ج. ش. با همه موفقیت‌هایی که در زمینه شغلی به‌دست آورده نمی‌تواند همچون شهروندان عادی زندگی کند. مجبور است بخشی از هویت خودش را ناخواسته سانسور کند تا مبادا زیر بار نگاه تحقیرآمیز و متهم‌کننده دیگران کمر خم کند. ج. ش. یک مبتلا به ویروس HIV است.
مردی که روبه‌رویم نشسته است ۱۳ سال پیش در زندان، بر اثر تزریق سرنگ مشترک به ویروس HIV مبتلا شده است. انتقال این ویروس قبل از هر واکنش جسمی برای او با بحران روحی همراه بود. بحرانی که می‌توانست از او فردی افسرده با عقده‌های روانی بسازد. اما پذیرش اینکه می‌تواند با دریافت به موقع دارو طول عمر بیشتری داشته باشد باعث شد تا او مسیر متفاوتی در زندگی پیش بگیرد. حال او یک همسان است، بیماری که پذیرفته در باشگاه مثبت به همدردانش روحیه بدهد و مسیر درمان را هموار کند.
- نمک به زخم ما نپاشید
پاتوق افرادی که به ویروس HIV مبتلا هستند باشگاهی است به نام «باشگاه مثبت». مراکز گذری کاهش آسیب موادمخدر (DIC) معمولاً یک باشگاه مثبت در کنار خود دارند. ج. ش. به‌عنوان یکی از فعال‌ترین نیروهای همسان در باشگاه مثبت محله هاشمی در منطقه ۹ فعالیت می‌کند. او میزبانی است که نمی‌توانیم نام و عکسی از او ثبت کنیم. این درحالی است که در کنار باشگاه مثبت، معتاد و بی‌خانمان با ظاهری ژولیده و نشئه از موادمخدر به راحتی در رفت‌وآمد به مرکز DIC هستند.
آنها بدون ترس و واهمه از انتشار تصویر و نامشان در این مرکز رفت‌وآمد می‌کنند اما اعضای باشگاه مثبت با پرونده‌های محرمانه و هویتی پنهان دور هم جمع می‌شوند تا مبادا کسی از بیماری آنها خبردارشود. ج. ش. می‌گوید: «من با بیماری‌ام کنار آمده‌ام اما جامعه با من کنار نمی‌آید. مشکل اصلی مبتلایان به ویروس HIV عدم پذیرش از سوی جامعه است. چیزی شبیه یک تابو یا ممنوعیت نانوشته‌ای در ارتباط با این بیماری وجود دارد که مانند نمک پاشیدن روی زخم است.»
- بیشتر ناقلان سکوت می‌کنند
نگاه ترسان و تحقیرآمیز دیگران دردی است که هنوز درمانی برایش پیدا نشده همین نگاه باعث شده تا بیماران نتوانند خدمات واقعی و یکسان دریافت کنند. ج. ش. می‌گوید: «آنها در بیشتر اوقات بیماری‌شان را مخفی می‌کنند. شما هم نمی‌توانید آمار واقعی از این بیماری بنویسید. چون نه من این آمار را دارم و نه مسئولی که این باشگاه را هدایت می‌کند. با جرئت می‌گویم هیچ مسئول و سازمانی هم نمی‌تواند ادعا کند آماری دقیق از مبتلایان به این بیماری در دست دارد. »
- مثل آدمی که آتش گرفته و می‌دود
اعتیاد باعث شده بود تا ج. ش. کنترلی بر رفتارش نداشته باشد. اعتیاد او را به زندان کشاند. تزریق با سرنگ مشترک بدنش را میزبان ویروس HIV می‌کند. خودش می‌گوید: «فردی که متوجه می‌شود به این ویروس مبتلاست همچون فردی است که آتش گرفته و می‌دود. اگر او را کنترل نکنیم این آتش دامن همه را می‌گیرد. یک دهه قبل برای دریافت جواب آزمایش باید ۲ماه انتظار می‌کشیدیم. اما الان چیزی کمتر از یک ربع زمان لازم است. من ۲ ماه با بحرانی روحی روبه‌رو بودم تا جواب آزمایشم را بگیرم. بعد از ۶ ماه متوجه شدم اگر دارو مصرف کنم می‌توانم بیماری را کنترل کنم. زمانی که من مبتلا شدم ۶ رفیق داشتم. مطمئن بودم قبل از آنها می‌میرم. اما ۴ نفر آنها بر اثر تصادف و سکته قلبی فوت کردند. این درحالی است که همه انتظار مرگ من را می‌کشیدند.»
- ویروس تنهایی و انزوا
ج. ش. زنده است. زندگی می‌کند. همسری دارد که او هم به ویروس HIV مبتلاست. همسرش این ویروس را از شوهر اولش گرفته است. اما زندگی جریان دارد. آنها ۲ فرزند سالم دارند و سعی می‌کنند به روی زندگی لبخند بزنند اما نیش و کنایه اطرافیان تمامی ندارد. آدم‌هایی که اگر بفهمند آنها ناقل بیماری ایدز هستند از ساده‌ترین روابط اجتماعی هم دریغ می‌کنند. اخراج از کار، طرد شدن از خانواده، تنهایی و انزوا مسلماً زودتر از یک ویروس می‌تواند آدمی را از پا دربیاورد.
- کنترل بیماری در باشگاه مثبت
«باشگاه مثبت» منطقه ۹ با تلاش مؤسسه چترا به یکی از پرمخاطب‌ترین باشگاه‌های مثبت غرب تهران تبدیل شده است. لیدا عباسی، مسئول این باشگاه، می‌گوید: «بیش از ۲۰۰ بیمار مبتلا به ویروس HIV در این باشگاه عضو هستند. عضویت در این باشگاه این امکان را به بیماران می‌دهد تا بتوانند دوره درمان کنترل شده‌ای را سپری کنند. پرونده اکثر این بیماران به‌صورت محرمانه در باشگاه نگهداری می‌شود.
متأسفانه نگاه منفی جامعه از این بیماری یک تابو ساخته است و همین مسئله روند درمان را با مشکل روبه‌رو می‌کند. داروهای ایدز به‌طور کاملاً رایگان در اختیار بیماران قرار می‌گیرد نگاه منفی به مبتلایان به ویروس HIV باعث می‌شود تا بسیاری به خاطر طرد شدن از جامعه روند درمان را شروع نکنند. باشگاه‌های مثبتی که تحت نظارت بهزیستی هستند با کمک خیّران امکان ارائه امکانات مناسب را دارند. حذف شدن از جامعه در بیشتر مواقع با افسردگی و عقده‌های روانی همراه می‌شود که خود زمینه‌ساز گسترش ویروس است.»
- آموزش درباره ایدز را ازمدارس آغاز کنیم
منیژه برند -مسئول خانه سلامت محله وردآورد :
آموزش دانش‌آموزان و آگاه کردن آنها درباره ایدز می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری داشته باشد. منیژه برند، مسئول خانه سلامت ورد آورد در منطقه ۲۱ می‌گوید: «از برنامه‌های موفق خانه سلامت محله وردآورد ارتباط با مدارس و آموزش نکات بهداشتی و سلامت فردی و اجتماعی است. سال گذشته سلسله نشست‌هایی درباره بیماری ایدز در مدارس محله برگزار کردیم.
این آموزش‌ها برای دانش‌آموزان مقطع دبیرستان در نظر گرفته شد. اهمیت این موضوع باعث شد تا این نشست‌ها دوباره برگزار شود. با شروع هفته ایدز کارشناسان ما وارد مدارس شده‌اند تا در قالب کلاس‌های فوق‌برنامه آگاهی‌های لازم درباره بیماری ایدز را به دانش‌آموزان بدهند.»به اعتقاد مدیر خانه سلامت وردآورد دانش‌آموزان همان قدر که می‌توانند در پیشگیری از این بیماری فرهنگسازی کنند به همان اندازه در معرض آسیب هستند. منیژه برند می‌گوید: «اگرچه مدیران مدارس برای برگزاری این کلاس‌ها با ماهمکاری کرده‌اند اما متأسفانه هنوز خط قرمزهایی وجود دارد که باعث می‌شود روند آگاه‌سازی در زمینه بیماری ایدز با مشکل مواجه شود.
عبارت «آموزش سربسته» آنقدر گنگ و نامفهوم است که نمی‌دانیم چگونه باید درباره بیماری‌ای صحبت کنیم که شیوع آن از طریق بی‌بندوباری اخلاقی و رفتارهای کنترل نشده جنسی در صدر قرار دارد. اگر عامل تزریق موادمخدر از طریق مصرف سرنگ مشترک پای ایدز را در کشور باز کرد، انتقال از طریق شیوه های دیگر آن را به بحران تبدیل کرده است، بحرانی که زیر سایه خطوط قرمز و سکوت در حال افزایش است. نوجوانی سن مهمی است و روحیه تجربه‌گرای نوجوان ممکن است او را به سمت خطر سوق دهد. همین موضوع باعث شده تا بخواهیم از پتانسیل دانش‌آموزان برای آگاهی‌بخشی عمومی استفاده کنیم.»
آگاهی درباره روش‌های انتقال بیماری و شناخت رفتارهای پرخطر در کنار آموزش الگوی رفتاری مناسب در برابر فردی که مبتلا به بیماری ایدز شده از برنامه‌های خانه سلامت وردآورد است. برند می‌گوید: «متأسفانه ما هنوز نمی‌دانیم چگونه باید با فردی که به ویروس HIV مبتلاست رفتار کنیم. رفتار ناشایست همراه با انگ و تبعیض ممکن است بیمار را با چالش روحی روبه‌رو کند. نبود آمار دقیق از بیماری ایدز هم به دلیل ترس از نگاه منفی جامعه است.
این نگاه منفی متأسفانه به قشر و طبقه خاصی هم محدود نمی‌شود. شاید از مردم عادی به دلیل نداشتن اطلاعات انتظاری نباشد اما وقتی متوجه می‌شویم پزشکان متخصص ما هم بعد از اینکه متوجه می‌شوند فردی ایدز دارد دست از درمان می‌کشند جای تأسف دارد.»