این جمله آویزه گوش کسانی است که کوهنوردی را حرفه‌ای دنبال می‌کنند. دامنه‌های رشته کوه البرز به‌خصوص از قله «چین کلاغ» در ارتفاعات منطقه ۲ تا قله «پهنه حصار» و «چشمه شاهی» در منطقه ۲۲ یکی از جذاب‌ترین و باشکوه‌ترین مسیرهای کوهنوردی را پیش روی طبیعت دوستان قرار داده است.
وصف آنجا را که گله اسبان وحشی در دامنه قله «چشمه شاهی» خودنمایی می‌کند و عقاب‌های قله «لتمال» به سمت دامنه‌های کوه‌خیز برمی‌دارند و ساق آهوان در چشمه «پلنگ چال» خیس می‌شود باید از زبان کوهنوردانی شنید که سال‌هاست سکوت کوهستان را به هیاهوی شهر ترجیح داده‌اند و دل به طنازی طبیعت سپرده‌اند. اما همین مسیرهای کوهنوردی که این روزها برای کوهنوردان پایتخت کشف جدیدی محسوب می‌شود، دور از خطر و حادثه نیست. در این گزارش با ارتفاعات پهنه غربی پایتخت، حوادث کوهنوردی، خطرات و جذابیت آنها آشنا شوید.
- قله شاه‌نشین
- ارتفاع ۳۸۸۵ متر
این قله در غرب قله توچال قرار دارد. روستای امامزاده داود(ع) مسیر مناسبی برای صعود به این قله است. البته زمستان‌ها خطر بهمن وجود دارد.
- قله دوشاخ
- ارتفاع ۳۰۴۵ متر
دو شاخ از قله‌های مرتفع شمال غرب تهران است. این قله از ارتفاعات سعادت‌آباد قابل دسترسی و مسیرش فاقد امکانات امدادی است.
- قله پلنگ چال
- ارتفاع ۳۵۲۵متر
برای صعود به قله پلنگ‌چال مسیر درکه زیباترین و اصلی‌ترین، مسیر سعادت‌آباد طولانی‌ترین و سخت‌ترین و مسیر امامزاده داود(ع) کوتاه‌ترین و آسان‌ترین راه است.
- قله چین کلاغ
- ارتفاع ۲۸۵۰ متر
مسیر قله به دلیل استقبال گردشگران و کوهنوردان از پاکوب خوبی برخوردار است. از شمال سعادت‌آباد امکان صعود به این قله فراهم است.
- قله بازارک
- ارتفاع ۳۷۶۶ متر
این قله مشرف به روستای امامزاده داود(ع) در شرق توچال است.
- قله سیاه سنگ
- ارتفاع ۳۰۴۰ متر
از مسیرهای خطرناک برای صعود است و خطر ریزش بهمن در ابتدای فصل زمستان وجود دارد.
- قله بندعیش
- ارتفاع ۲۷۶۰ متر
بندعیش یکی از پرطرفدارترین قلل تهران برای کوهنوردی است.
- قله لوارک
- ارتفاع ۳۸۸۵ متر
بهترین مسیر صعود قله لوارک از روستای رندان است. مسیری صخره‌ای که برای صخره‌نوردی مناسب است.
- قله لتمال
- ارتفاع ۲۳۰۰ متر
سنگی بزرگ در نوک قله قرار دارد که به اعتقاد روستانشینان محل زندگی عقاب‌هاست. کوهنوردان در این محدوده این پرنده را دیده‌اند.
- قله طالون
- ارتفاع ۳۳۰۰ متر
این قله در جوار روستایی به همین نام در شمال غرب تهران قرار دارد.
- قله سنگان
- ارتفاع ۳۵۰۰ متر
قله‌ای در بین قلل پهنه حصار و سیاه سنگ. برای صعود به این قله باید از روستای سنگان عبور کرد.
- قله پهنه حصار
- ارتفاع ۳۳۶۹ متر
بلندترین قله دشت پهنه حصار یا پهن سار در منطقه سنگان است و دامنه‌های قله پهنه حصار طبیعت زیبایی دارد.
- قله چشمه شاهی
- ارتفاع ۳۲۵۲ متر
نام دیگری از قلل دشت پهنه حصار است که در ضلع غربی آن قرار دارد. نام قله از چشمه‌ای گرفته شده است که در مسیر صعود به قله قرار دارد.
- قله واریش
- ارتفاع ۳۰۰۰ متر
کوهنوردی در مسیر قله واریش به خاطر عبور از روستاهای دامنه کوه بسیار جذاب است. در مسیر قله، صخره‌های عجیبی وجود دارد که به صخره‌های مریخی معروف هستند.
- کوهنورد ۷۵ ساله هر صبح به چین کلاغ می‌رود
«علی قاسمی» با داشتن ۷۵ سال هر صبح ساعت ۶:۳۰ مسیر قله چین کلاغ را بالا می‌رود. خودش می‌گوید: «کوه جان و روح من را جلا می‌دهد.» او باشگاه ورزشی محمدعلی قاسمی را به یاد برادر شهیدش در پارک پردیسان راه‌اندازی کرده، و از آنجایی که به کوهنوردی علاقه زیادی دارد گروه کوهنوردی‌ای به نام «شاد» تشکیل داده تا بتواند علاقه‌مندان به کوهنوردی را در قالب یک گروه حرفه‌ای و استاندارد هدایت کند.
قاسمی معتقد است قله‌هایی که در پهنه غربی پایتخت قرار دارند به دلیل طبیعت بکر و دست‌نخورده‌شان جذابیت زیادی دارند. او می‌گوید: «مدت‌هاست برای کوهنوردی به دربند و توچال نمی‌روم. بوی تند قلیان و غذای رستوران‌ها هوای کوه‌های دربند را آلوده کرده و برای استشمام بوی طبیعت باید مسیری را انتخاب کنیم که آثاری از دست‌درازی انسان آنجا نباشد.»
- مدیر انجمن طبیعت پایدار:
- گردشگران و کوهنوردان ارتفاعات پهنه غربی افزایش یافته‌اند
- امید قربانزاده-مدیر انجمن طبیعت پایدار
۹۰درصد حوادث کوهستانی ناشی از اشتباهات انسانی است. اشتباهاتی که از بی‌اطلاعی و نبود دانش کافی درباره کوهستان نشئت می‌گیرد. «امید قربانزاده» مدیر انجمن طبیعت پایدار و مسئول باشگاه کوهنوردی امید می‌گوید: «کلمه کوهنورد از ۲ بخش تشکیل شده؛ یکی کوه و دیگری نورد، نه نبرد. کوهنورد با کوه، نبرد نمی‌کند با کوهستان نمی‌جنگد بلکه با دانش کوهنوردی، آگاهی و آمادگی به‌عنوان جزئی از اکوسیستم طبیعت در کوه زندگی می‌کند.
بنابراین یک کوهنورد باید از کوهستان و شرایط پیش رو کاملاً آگاه باشد و بداند کجا می‌رود و با چه چیزهایی روبه‌رو می‌شود.» اینکه چگونه برای کوهنوردی برنامه‌ریزی کنیم و چه اطلاعاتی داشته باشیم شرایط صعود ما به قله را مشخص می‌کند. قربانزاده که تجربه صعود به قله‌های دامنه‌های شمالی البرز را دارد می‌گوید: «مسیرهای کوهنوردی که به سمت غرب تهران منتهی می‌شود چند سالی است که گردشگران زیادی را جذب می‌کنند.
بسیاری از این گردشگران که در قالب گروه‌های کوهنوردی فعالیت می‌کنند باید نکاتی را قبل از صعود به ارتفاعات در نظر بگیرند. بهتر است عضو باشگاه‌های کوهنوردی شوند چون مجوز رسمی از فدراسیون کوهنوردی تنها به باشگاه‌ها تعلق می‌گیرد و آنها از این طریق می‌توانند از خدمات آموزشی و بیمه‌ای بهره‌مند شوند. نکته دیگر اینکه قبل از اجرای یک برنامه کوهنوردی هدف و مقصد خود را نسبت به مسافتی که در طول روز می‌پیمایند و روشنایی هوا و شرایط جوی تنظیم کنند.
نام و ارتفاع قله و راه‌های رسیدن به مبدأ صعود، محل و ساعت حرکت وسیله نقلیه عمومی و نام‌آبادی‌های مسیر تا مبدأ را بررسی کنند.» مسئول باشگاه کوهنوردی امید تأکید می‌کند هرگز یک کوهنورد نباید تنها به کوه برود. او می‌گوید: «یک کوهنورد باتجربه هم ممکن است به دلیل پیچ خوردن مچ پا نتواند حرکت کند و اگر همراه نداشته باشد، ممکن است جان خود را از دست بدهد.»
- چرا ۲ کوهنورد وردآوردی در قله وردیج گم شدند؟
۱۶آذر ۲ کوهنورد در مسیر قله وردیج ناپدید شدند. سرانجام پیگیری شبانه‌روزی تیم امداد و نجات کوهستان و هلال‌احمرغرب تهران نتیجه داد و این ۲ کوهنورد در دره کشار پیدا شدند. پرت شدن از صخره، گم شدن در دره و تصادف در جاده بیشترین حوادثی است که طی چند سال اخیر در مسیرهای کوهستانی غرب تهران اتفاق افتاده است. «داود احمدیان» مسئول امداد و نجات باشگاه‌های کوهنوردی استان تهران می‌گوید:
«اتفاقی که ۱۶ آذر برای ۲ کوهنورد درمسیر قله وردیج افتاد اتفاق جدیدی نیست. متأسفانه آگاهی نداشتن شهروندان از شرایط آب و هوایی و شناخت مسیرهای کوهنوردی زمینه‌ساز بروز اتفاق‌هایی می‌شود که اگر گروه امداد و نجات به موقع وارد نشوند ممکن است باعث بروز صدمات جبران‌ناپذیری شود.» او مهم‌ترین دلیل گم شدن ۲ کوهنورد در کوه‌های وردیج را شرایط بد جوی می‌داند و می‌گوید: «۱۶ آذر یک تیم کوهنوردی از شهرک وردآورد به سمت قله وردیج حرکت کردند.
در طول مسیر ۲ نفر از اعضای تیم به نام «علی رشوند» ۶۳ ساله و «محمد رحیمی» ۶۴ ساله به بهانه شرایط بد جوی ترجیح می‌دهند به دامنه کوه برگردند. در طول مسیر با مه شدید مواجه می‌شوند و مسیر را گم می‌کنند. آنها به جای اینکه به سمت وردیج حرکت کنند از دره‌های کشار در ضلع شمال شرقی کوه‌های وردیج سردر می‌آوردند. تاریکی هوا آنها را زمینگیر می‌کند. بقیه اعضای تیم وقتی به روستای واریش رسیدند غیبت دوستانشان را به ما اطلاع دادند.
شبانه راهی کوهستان شدیم. متأسفانه نتوانستیم آنها را پیدا کنیم. فردای آن روز با کمک هلال‌احمر توانستیم این ۲ کوهنورد را در دره کشار پیدا کنیم. این اتفاق بهانه خوبی است تا از شهروندان خواهش کنیم حتماً قبل از ورود به کوهستان از شرایط آب و هوا مطلع شوند و بدون دانش کوهنوردی و تجهیزات مورد نیاز به کوهستان نروند.» احمدیان از تشکیل ستاد پیشگیری از حوادث کوهستان در هیئت کوهنوردی استان تهران خبر می‌دهد و می‌گوید: «جذابیت طبیعت غرب تهران و بکر بودن آن باعث شده است تا ماجراجویی در آن افزایش پیدا کند. تیم‌های کوهنوردی و گردشگری متعددی به سمت کوهستان‌های غربی پایتخت کشیده شده‌اند.
از طرفی بافت کوهستانی این محدوده سنگ و خاک است در نتیجه گونه‌های گیاهی متنوعی هم در این محدوده می‌روید که بر زیبایی آن می‌افزاید. استقبال گردشگران باعث شد تا ستاد پیشگیری از حوادث در این محدوده تشکیل شود. این ستاد با همکاری هیئت کوهنوردی استان تهران و دهیاری روستای واریش تشکیل شده است. کوهنوردان داوطلب روزهای تعطیل و پر مخاطب در طول مسیر می‌ایستند و گردشگران را راهنمایی می‌کنند.» احمدیان می‌گوید: «در مسیرهای کوهستانی حریم منطقه ۲۲ زیرساخت‌های مناسبی برای کوهنوردی وجود ندارد. در اصطلاح کوهنوردی هنوز پاکوب نشده‌اند.»
- نخستین باشگاه امداد و نجات کوهستانی در منطقه ۲۲
علاقه شهروندان به طبیعت‌گردی و کوهنوردی در حریم منطقه ۲۲باعث شده تا مناسب‌سازی مسیرهای کوهستانی در دستور کار شهرداری منطقه ۲۲ قرار گیرد. یکی از مسیرهای جذاب کوهستانی منطقه ۲۲ مسیرقله لتمال است. مسیری که چند سالی است به دلیل ناایمنی بسته بود. «علی بدیعی» مسئول گردشگری منطقه ۲۲ از بازگشایی این مسیر خبر می‌دهد و می‌گوید:
«مسیر قله لتمال، به دلیل ایمن نبودن، مسیر مناسبی برای رفت‌وآمد کوهنوردان و طبیعت دوستان نبود. مهر امسال همزمان با روز آتش‌نشان، تندیسی به یاد شهید آتش‌نشان «امید عباسی» در این مسیر نصب شد و بعد از مناسب‌سازی جاده خاکی، شهروندان می‌توانند جاده زیبا و طبیعت بکر قله لتمال را برای گردش انتخاب کنند.» بدیعی، ایمن‌سازی کوهستان را مهم‌ترین اصل در احیای گردشگری منطقه ۲۲ می‌داند.