گذشته مدام در ذهنش تداعی میشود و برای فرار از فکر و خیال کرده و ناکردههایش، تمام تمرکزش را روی گلبرگهای برجسته کریستالها میگذارد. میگوید ۲ماه است که مصرف ماده مخدر شیشه را ترک کرده و به اینجا پناه آورده تا ۸ سال تباهی را از دفتر زندگیاش پاککند. مجموعه «بهاران» را پناهگاه خود و افراد قبل از خود میداند و میگوید پاکی۶۰ روزهاش را مدیون این کارگاه و دوستانش هست. اینجا مجتمع خدمات اجتماعی بهاران منطقه۲۰ در خیابان فداییان اسلام است. جایی که هر ۳ماه یکبار پذیرای ۶۰نفر از معتادان بهبودیافته است. مددجویان این مرکز بعد از کسب مهارت و پیدا کردن شغل مناسب، پاک و متعهد به دامان خانواده و جامعه باز میگردند.
اینجا مرکز نگهداری معتادان و کمک به ترک اعتیاد آنها نیست. فعالیت اینجا یک مرحله فراتر از مراکز ترک اعتیاد و بعد از تأیید پاکی مددجویان است. از همان ابتدای ورود به ساختمان چیدمان فروش قابلمههای تفلون نظرمان را به خود جلب میکند. قابلمههایی که گفته میشود توسط مددجویان این مرکز مونتاژ و بستهبندی میشود. حیاط نسبتاً بزرگ ما را به داخل ساختمان بهاران میرساند، جایی که علاوه بر خوابگاه، آشپزخانه و دفتر اداری را هم در خود جای داده است.
سالن غذاخوری، آرایشگاه، کلاسهای آموزشی مهارت زندگی و زمین ورزش از دیگر امکانات این مجتمع است، اما مهمترین بخش این مرکز ۲کارگاه فعال آن است. کارگاه بزرگتر مخصوص تراش روی شیشه و کارگاه بعدی هم برای مونتاژ ظروف آشپزی و قابلمههای تفلون در نظر گرفته شده است. زیبایی کار روی بلورها، ما را به رفتن به این کارگاه تشویق میکند. تقریباً ۱۰نفری میشوند که با لباس کار پشت میزهای مخصوص نشسته و بادقت در حال تراش زدن روی جامهای شیشهاند.
جالبتر از طرح گلهای برجسته روی شیشه، مهارت دستان آنهاست که ما را مجذوب هنرشان میکند. هیچ چیز، حتی فلش دوربین عکاس هم نمیتواند تمرکز آنها را برهم بریزد. «بهمن صبایی» رئیس اداره آسیبهای اجتماعی شهرداری منطقه۲۰ که در این بازدید ما را همراهی میکند از اهمیت تمرکز در حین تراش روی شیشه میگوید: «این کار مکمل درمان مددجویان است. بعد از مرحله سمزدایی، افراد به یک تابآوری نسبی و مرحله برگشت به خانه و جامعه میرسند.
در این مرحله از نظر روحی و جسمی نیاز دارند تا با مشغول کردن ذهنشان از چیزهایی که مصرف مواد را برای آنها تداعی میکند دور شوند. یکی از بهترین مشغلهها، تراش روی کریستال است چون ظرافت و دقت خاصی نیاز دارد و فرد باید تمام حواسش را برای انجام کار جمع کند چون با کوچکترین حواسپرتی، به کریستال لطمه وارد میشود.» بعد از صحبتهای رئیس اداره آسیبها، دقایقی با ۲نفر از مددجویان این مرکز همصحبت میشویم. «حمید» بیش از ۳ماه است که طعم پاکی را چشیده و میگوید:
«اگر اینجا نبود نمیدانستم بعد از ترک اعتیاد کجا بروم. اینجا حس خوبی دارم و اگر دست خودم بود هیچوقت از اینجا بیرون نمیرفتم. حالا دیگر مهارت یاد گرفتهام و مطمئنم حتی اگر از مجتمع هم خارج شوم برایم فرصتهای شغلی زیادی فراهم میشود. به خانوادهام قول دادم که بعد از ترک اعتیاد، با مهارت و تجربه سراغشان بروم.» «شریف» چند روزی بیشتر نیست که به اینجا آمده، حال و هوای کمپ ترک اعتیاد به مزاجش خوش نیامده، اما اینجا را دوست دارد و میگوید: «انصافاً اینجا امکانات خوبی هم دارد. داشتن جا برای خواب و استحمام یک نعمت است. علاوه بر این چند دکتر و کارشناس هم مدام وضعیت جسمی و روحی ما را بررسی میکنند تا مبادا به گذشته برگردیم.»
- توانمندسازی آسیبدیدگان اجتماعی
یکی از دغدغههای افرادی که اعتیاد را کنار گذاشتهاند، پیدا کردن شغل مناسب است. بسیاری از بهبودیافتهها بعد از ترک به علت نداشتن شغل و موقعیت اجتماعی خوب مجدد به سمت مصرف مواد کشیده میشوند. در مجتمعهای خدمات اجتماعی بهاران که به همت شهرداری مناطق و سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری تهران ساخته شده، به موضوع اشتغال معتادان بهبودیافته توجه ویژه شده است. حجتالاسلام «شاهین معبودی» معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه۲۰ به این موضوع اشاره میکند و میگوید:
«این مجتمع ظرفیت پذیرش ۶۰ نفر را دارد و ۶۵۰نفر در ۳سال گذشته از خدمات و امکانات آن استفاده کردهاند. یکی از بهترین راهها برای کسب درآمد برای این افراد مهارتآموزی است. فرد معتاد پس از رهایی از اعتیاد و بازگشت به جامعه، به دلیل داشتن شغل و درآمد مجدداً به سمت مصرف مواد برنمیگردد و زندگی جدیدی را در پیش خواهد گرفت. افراد پس از برخورداری از آموزشهای این واحد به مدت ۳ تا ۶ ماه از مهارتها و حمایتهای مورد نیاز برای ادامه فعالیت در رشتهای خاص بهرهمند میشوند.»