با دیجیتالی‌شدن همه‌چیز، ازجمله محصولات کاغذی، روزنامه‌ها می‌میرند یا می‌مانند؟ این یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که در چند سال گذشته از سوی بسیاری از مطبوعات و رسانه‌های کاغذی در تمام جهان مطرح شده است. روزنامه‌های مشهور بسیاری از تیراژ روزانه‌شان کم کرده و بخش دیجیتال‌شان را بیشتر از قبل توسعه دادند، با این انگیزه که از گردونه رقابت که با همه‌گیرشدن موبایل و تبلت شکل‌گرفته، عقب نمانند. همین رویکرد باعث شده در سال‌های اخیر ابزارهای گوناگونی برای استفاده مؤثر از این فناوری شکل بگیرد؛ مجلات آنلاین به بازار آمده‌اند و در عین حال، بازار کاغذی کم‌وبیش برجای خود باقی مانده است.
- روزنامه‌های دیجیتال
آمارها در آمریکا به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای دارای روزنامه‌های چاپی نشان می‌دهد، فقط در طول سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ میلادی، حدود یک‌سوم از بزرگ‌ترین روزنامه‌های این کشور به‌طور جدی نسخه چاپی کمتری به بازار ارائه کرده و برخی از آنها نیز از گردونه خارج شده‌اند. برخی از بزرگ‌ترین مؤسسات مطبوعاتی مثل «تریبیون» نیز به‌خاطر کمبود مشتری، بدهی بالا آورده‌اند. مخاطبان این روزنامه‌ها می‌گویند، اینترنت برای باخبرشدن از اطلاعات جای بهتری است،
روزنامه‌ها نیز عموما نسخه آنلاین دارند و اخبارشان را در همانجا ارائه می‌کنند. ضمن اینکه در نسخه‌های آنلاین روزنامه، به‌جز نوشتار، صوت، ویدئو و تصویر نیز قابل ارائه است و همین، مخاطب را راضی نگه می‌دارد. جفری کول، رئیس «مرکز آینده دیجیتال» در این‌باره می‌گوید: «روزنامه‌ها سعی می‌کنند کم‌وبیش روی خبرهای فوری و اختصاصی تمرکز کنند تا جذابیت‌شان حفظ شود. با این همه شیوه ارسال پیام به مخاطب را الکترونیکی کرده‌اند که قطعا سریع‌تر از کاغذی است و به درد انتشار خبر فوری می‌خورد.»
- کاغذی‌ها نمی‌میرند
به گزارش همشهری، با وجود جذاب‌بودن روزنامه‌های دیجیتال، رسانه‌های کاغذی به‌خاطر جنس و ویژگی‌های کاغذ همچنان طرفداران خاص خودشان را دارند. قبل از عصر دیجیتال، تلویزیون و رادیو نیز می‌خواستند با سرعت خبررسانی و جذابیت‌های صوتی و تصویری‌شان، این رقیب را از راه به‌در کنند اما چندان موفق نشدند. آمارها نشان می‌دهد از دهه۱۹۹۰ میلادی به این سو، هرچند بخش قابل‌توجهی از تیراژ و سود خالص روزنامه‌های کاغذی (بنا به برخی روایت‌ها تا ۸۰درصد کمتر از قبل) پایین آمده اما مرگ هنوز با این رسانه‌های سنتی فاصله دارد. در طول سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷ سود روزنامه‌های کاغذی از آگهی‌های چاپی از ۶۰میلیارد دلار به ۱۶.۵میلیارد دلار رسید. شرایط دشوارتر شد اما هیچ‌وقت به صفر نرسید.
- کتابخوانی با فناوری شبیه‌ساز کاغذ
یکی از چالش‌های جدی که بسیاری از کاربران طرفدار کاغذ با آن روبه‌رو هستند، «حس خوب کاغذ» است. آنها می‌گویند، نورانی‌بودن نمایشگر و دیجیتال‌بودنش باعث می‌شود تمایل چندانی به استفاده از برنامه‌های دیجیتال نداشته باشند. کیندل، کتابخوان شرکت آمازون یکی از ابزارهایی بود که باعث شد این فناوری بیشتر به مذاق فراریان فناوری خوش بیاید. در ساخت این گجت کتابخوان از فناوری «جوهر الکترونیکی» استفاده شده که حس مشابه کاغذ را به کاربر القا می‌کند و برخلاف نمایشگرهای رایانه یا تبلت، نورانی نیست. هرچند کیندل عموما با عنوان کتابخوان در دنیا معروف شده اما روزنامه، مجله و حتی جزوه‌های درسی نیز روی آن قابل بازخوانی است.
برای تشویق کاربران به استفاده از این وسیله به جای خرید کتاب، قیمت کتاب‌های دیجیتال به شکل قابل ملاحظه‌ای کمتر از کتاب‌های کاغذی هستند. همین اتفاق در مورد روزنامه‌ها و مجلاتی که روی کیندل ارائه می‌شوند نیز افتاده است. به‌طوری‌که در بسیاری از موارد اشتراک ماهانه آنلاین تا ۱۰برابر کمتر از نمونه‌های سنتی است. در کنار اینها، سرعت دریافت اطلاعات در این روش بسیار بالاتر است. درحالی‌که، در روش سنتی خرید کپی‌های کاغذی دست‌کم چند ساعت تا چند روز زمان می‌برند.
نخستین نسخه‌های کیندل صفحه‌کلید بیرونی داشتند اما نسخه‌های بعدی آن، به فناوری لمسی مجهز شدند، بعدها سیم‌کارت و آنتن وای‌فای به آن افزوده شد و درنهایت، جدیدترین نسخه‌های کیندل هرچند هنوز از جوهر الکترونیکی استفاده می‌کنند اما قابلیت‌های جدیدی به آن اضافه شده است؛ ازجمله آنها، امکان تماشای ویدئوهای جای‌گذاری شده در میان اخبار و دیدن نمودارهای چندرسانه‌ای هستند.
- جایگزین کاغذ در کلاس درس
یک نظرسنجی از ۶۵۰دانشجو در ۱۰کشور اروپا و آسیا نشان می‌دهد، جزوه‌های کاغذی هنوز طرفداران جدی دارند. کسانی که در این پژوهش-که یک مؤسسه تحقیقاتی انگلیسی انجام داده- شرکت کرده‌اند، می‌گویند نسبت به جزوه‌های کاغذی حس بهتری دارند و مطالب آنها را راحت‌تر و سریع‌تر متوجه می‌شوند. این نظرسنجی از دانشجویانی در ایتالیا، انگلیس، اسلواکی، بلغارستان، روسیه، چین، پرتغال، آلمان و... انجام شده است. آنها می‌گویند، دشواری رسم نمودار و نوشتن فرمول‌های ریاضی باعث شده تمایل بیشتری به جزوه‌های کاغذی داشته باشند. در عین حال، دانشجویان چینی می‌گویند، نسبت به دستخط خودشان حس بهتری دارند، در دست‌گرفتن کاغذ نیز به‌نظرشان نوستالژیک و جذاب‌تر است.
- کلاس گوگل
کلاس گوگل یکی از سرویس‌های گوگل است که خدمات ویژه‌ای برای دانش‌آموزان و دبیرانشان ارائه می‌کند. محتوای کلاس درس، کتاب‌ها و امتحانات در همین سیستم قابل پیاده‌سازی است. برای شخصی‌سازی محتوا و امتحانات هرکس با یک کد ورود مشخص، اجازه حضور در کلاس را دارد. انجام‌دادن تکالیف درسی نیز از همین طریق قابل انجام است و نمره از طریق همین سیستم ارائه می‌شود.
- دکتوپوس
دکتوپوس، یک افزونه است که تحت نظر گوگل کار می‌کند. در این سرویس به جز ایجادکردن فایل‌های درسی می‌توان برای امتحان‌گرفتن از دانش‌آموزان از آن استفاده کرد. در زمان اجرای فعالیت‌های گروهی، فایل‌های مورد نیاز در هرکدام از گروه‌ها نیز از طریق همین افزونه قابل پخش کردن است، ضمن اینکه روند کار دانش‌آموزان و مشارکت آنها از همین طریق سنجیده می‌شود.