به گزارش، گسترش استفاده از اینترنت توسط اقشار مختلف جامعه، باعث شده است کسب و کارهای جدیدی ایجاد شوند و در قالب جدیدی به مخاطبان خود خدمات ارائه دهند. یکی از این بخش‌ها، فروش اینترنتی کتاب است که طی سال‌ها فعالیت در این عرصه موافقان و مخالفان زیادی داشته است؛ موضوعی که بهانه‌ای شده است تا در گفت‌وگو با اهالی نشر درباره آن کمی بیشتر بدانیم.
- محلی برای همه کتاب‌ها
مهدی عمرانلو؛ مدیر انتشارات آونددانش که تجربیات خوبی در عرصه نشر بین‌الملل دارد درباره فروش اینترنتی کتاب می‌گوید: من دلیل مخالفت با فروش اینترنتی کتاب را نمی‌دانم، زیرا در بسیاری از مواقع شرایطی پیش می‌آید که ضرورت ندارد مشتری به خیابان و کتابفروشی برودو کتاب مورد علاقه‌اش را سفارش بدهد، به‌خصوص در شهری مثل تهران که رفت‌وآمد به نقاط مختلف شهر سخت است.
وی افزود: البته در این سال‌ها فروشگاه‌های کتابفروشی که در مقیاس بزرگی مشغول فعالیت هستند مثل باغ کتاب در تهران زیاد شده‌اند، ولی باز هم همه کتاب‌های منتشر شده درآن جای نمی‌گیرد و در این میان به نظر من فروشگاه‌های اینترنتی کتاب بهترین راهکار برای دسترسی به کتاب به شمار می‌آیند.
عمرانلو با تاکید بر این نکته که فروش اینترنتی امروز یکی از متداول‌ترین شیوه‌های خرید کالاهای مختلف به شمار می‌آیند، ادامه می‌دهد: خرید اینترنتی کتاب مثل دیگر کالاها در سراسر دنیا به یک عادت و فرهنگ تبدیل شده است و مردم دیگر وقت صرف نمی‌کنند تا کتاب را از کتابفروشی‌ها تهیه کنند بلکه ترجیح می‌دهند یک سامانه و سایت اینترنتی معتبر آن کتاب را برایشان به در منزل بیاورد تا اینکه وقت خود را در ترافیک خیابان‌ها سپری کنند.
وی اما نبود زیرساخت‌های لازم را یکی از دلایل عدم موفقیت فروش اینترنتی کتاب در ایران می‌داند و معتقد است: فروش اینترنتی در کشور ما شاید به استانداردهای لازم نرسیده است زیرا سایتی که صرفا به عکس و قیمت کتاب بسنده کند نمی‌تواند در این عرصه موفق باشد. معرفی کامل و دقیق اثر، خدمات پس از فروش، تحویل به‌موقع و سالم بودن کتاب از جمله عواملی است که می‌تواند به موفقیت یک فروشگاه اینترنتی کمک کند.
تجارب کشورهای مختلف در زمینه فروش اینترنتی کتاب نشانگر پرسود بودن و بازده بسیار خوب این سایت‌های اینترنتی است که می‌تواند روزنه امیدی برای ناشران و کتابفروشان ایرانی باشد. مدیر انتشارات آوند دانش در این زمینه یادآور می‌شود: عموما بحث اختلاف قیمت در فروش اینترنتی کتاب و کتابفروشی‌ها در ایران یک موضوع جدی در بحث فروش اینترنتی کتاب است که در این زمینه معقتدم محکم نبودن قوانین کپی‌رایت یکی از دلایل بروز آن است، زیرا ممکن است فردی کتاب‌ها را کپی کند و روی سایت آن‌ها را با تخفیف خوبی بفروشد اما اگر قوانین محکمی در این زمینه وجود داشته باشد قطعا چنین اتفاق‌هایی رخ نمی‌دهد.
شاید جالب باشد بدانید در کشور آلمان قانونی وجود دارد که هیچ کتابفروش فیزیکی و اینترنتی حق ندارد کتاب را با تخفیف عرضه کند، قیمت کتاب ثابت است و همه ملزم هستند که کتاب را به قیمت پشت جلد بفروشند و این موضوع از هرگونه رقابت ناسالم و نابرابر در میان فروشندگان جلوگیری می‌کند؛ قانونی که در کشور ما وجود ندارد و عدم نظارت صحیح بر فعالیت این سایت‌ها هم شاید یکی از دلایل بروز این موضوع باشد.
عمرانلو در این زمینه می‌گوید: اگرچه سایت‌ها برای فعالیت تاییدیه دریافت می‌کنند اما به نظر می‌رسد که کنترلی بر محتوا و چگونگی عرضه این کتاب‌ها وجود ندارد، این موضوع نکته مهمی است که باید مسئولان و دست‌اندرکاران سیاست‌گذار عرصه فرهنگ به آن توجه کنند تا باعث رقابت‌های نابرابر و نامتوازن در صنعت نشر نشوند، زیرا چنین موضوعاتی بر روند فعالیت بازار تاثیر می‌گذارد.
به گفته وی جای برخی از قوانین در کشور ما خالی است و باید در زمینه تخفیف‌های نامتعارف در سایت فروش کتاب یا اصل بودن کتاب‌ها همچنین نامناسب بودن محتوایی که عرضه می‌شود دقت شود. در این زمینه می‌توان تمهیدی اندیشید که کتاب دست دوم در خرید اینترنتی قرار گیرد و در چرخه فروش قرار گیرد، کتاب‌هایی که ارزان‌تر هستند.
- از فروش کتاب حمایت کنیم
می‌توان گفت که کتابفروشان یکی از گروه‌هایی هستند که عموما چندان موافق فروش اینترنتی کتاب نیستند. این گروه بر این عقیده هستند که فروشگاه‌های اینترنتی به نوعی بازار کار آن‌ها را گرفته‌اند. به همین بهانه سراغ محمد یراقچی؛ رییس کارگروه کتابفروشان اتحادیه ناشران و کتابافروشان تهران می‌رویم. او در این زمینه معتقد است: هر فروش کتابی که بدون تخفیف باشد، یک فرصت برای صنعت نشر کشور به شمار می‌آید. من همیشه گفته‌ام که تخفیف، کتاب را خفیف می‌کند. هر فروش کتابی -فرقی ندارد در کتابفروشی یا سایت اینترنتی- نباید تخفیف نداشته باشد؛ به‌جز یکی دو بار در سال که به مناسبت‌هایی تخفیف برای فروش در نظر گرفته می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: اما اینکه فروش اینترنتی کتاب گاهی با تخفیف‌های بسیار بالا به مخاطبان انجام می‌شود، صدمات بسیار زیادی به صنعت نشر کشور وارد می‌کند و این آسیب به زنجیره تولید و فروش کتاب وارد می‌شود. همچنین در ذهن مشتری این تصور ایجاد می‌شود که همیشه باید کتاب را با تخفیف خریداری کند. ما در برخی مواقع شاهد هستیم که تخفیف‌ها در فروش‌های اینترنتی نامتعارف هستند که این موضوع آسیب زیادی به همراه دارد.
یراقچی با بیان اینکه فضای اینترنتی نیز یک فروشگاه با مختصات و ویژگی‌های منحصر به فرد خود است، می‌گوید: فروش اینترنتی کمک می‌کند یکسری از کتاب‌ها به نقاط مختلف در شهرها و استان‌های مختلف برود و بهره‌مندی از کتاب برای اقشار مختلف فراهم شود و نباید از آن به عنوان تهدید نام برد. در گذشته این مشکل را داشتیم که شرکت‌های پخش کتاب نمی‌توانستند به مردم شهرهای مختلف سرویس بدهند، اما به کمک اینترنت این مشکل هم حل شده است.
وی مساله اصلی را قانونی بودن فروشگاه‌ها می‌داند و یادآور می‌شود: بر این باور هستم که فعالیت این فروشگاه‌ها باید تابع قوانین و مقررات و به دنبال کسب مجوزهای لازم غیر از دست‌اندرکاران فضای مجازی از سوی دست‌اندرکاران صنعت نشر مثل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران باشد تا بتوان نظارت بهتر و جامع‌تری بر فعالیت این کتابفروشی‌های اینترنتی داشته باشیم.
- و نگاه آخر
در پایان می‌توان گفت که فروش اینترنتی کتاب منطبق بر ضوابط و مقررات از پیش تعیین شده می‌تواند یکی از بهترین و موثرترین روش‌های توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه‌ای مثل ایران باشد. آن‌هم در شرایطی که اغلب شهرها و کلان‌شهرهای کشور درگیر موضوع ترافیک هستند و چرخه توزیع در بسیاری از شهرستان‌ها با مشکل جدی روبه‌رو است.
فروش کتاب از طریق اینترنت و ارسال آن با پست یکی از بهترین، ساده‌ترین و کامل‌ترین روش‌های در اختیار گذاشتن کتاب برای دانشجو یا دانش‌آموز شهرستان یا روستایی است که بتواند در سایه چرخه نسبتا معیوب توزیع و پخش کتاب، به آثار مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد. اما همانطور که گفته شد دقت و نظارت بر زیرساخت‌ها و فعالیت این سایت‌ها نکته مهمی است که نباید از آن غافل شد. البته هنوز مشتریان مشتاق زیادی هستند که دوست دارند به راسته خیابان انقلاب یا خیابان کریمخان زند بروند و با تورق کتاب‌ها و گشت‌وگذار در میان دنیای این یار مهربان، کتاب مورد نظر خود را انتخاب کنند و این کار هنوز هم یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های زندگی برای هر فرد علاقه‌مند به کتاب است.
منبع: خبرگزاری ایبنا