در منطقه ۲۲ که با محدوده کوهستانی و جنگلی حریم تهران همسایه و همجوار است، نیمه‌شب‌ها سگ‌ها به‌صورت تکی یا در دسته‌های چند تایی برای یافتن غذا خودشان را به مخازن زباله می‌رسانند یا در محله‌ها و محوطه‌های باز می‌چرخند تا شاید کسی پیدا شود و از سر دلسوزی ته‌مانده سفره‌اش را قسمت آنها کند. در مناطق غربی پایتخت حضور و تجمع سگ‌های بلاصاحب و بی‌سرپناه در بوستان جنگلی چیتگر بیشتر از دیگر محله‌هاست. شهرداری منطقه ۲۲ برای حل این مشکل و جمع‌آوری و نگهداری سگ‌های بلاصاحب این بوستان، محوطه‌ای به نام «دهکده مهربانی» را در ضلع غربی بوستان جنگلی چیتگر راه‌اندازی کرده است و با کمک گروه‌های محلی حامیان حیوانات از این زبان‌بسته‌ها نگهداری می‌کند.
دهکده مهربانی
وسعت: ۱۷ هزارمتر مربع
تعداد سگ: ۴۰ قلاده
ظرفیت نگهداری: ۴۰۰ قلاده
تعداد حامیان: ۵۰ نفر
«دهکده مهربانی» در انتهای خیابان اقاقی‌های بوستان جنگلی چیتگر قرار دارد. در این محوطه ۱۷هزار مترمربعی ۴۰ سگ بی‌پناه و بلاصاحب نگهداری می‌شود. «احسان صفایی» معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۲۲ درباره «دهکده مهربانی» به همشهری محله می‌گوید: «منطقه ۲۲ و بوستان چیتگر از سوی سازمان محیط‌زیست یکی از اماکن امن برای رهاسازی سگ‌های بلاصاحب اعلام شده و در نتیجه تعداد این حیوانات در این محدوده افزایش پیدا کرده است.
برای جلب رضایت شهروندان و همچنین حمایت از این حیوانات، حدود ۳ ماه قبل فاز نخست طرح «دهکده مهربانی» به بهره‌برداری رسید و زمینی محصور و مجهز به امکاناتی چون لانه، سرسره و تاب برای نگهداری از سگ‌های بلاصاحب بوستان اختصاص پیدا کرد. البته طرح «دهکده مهربانی» هنوز کامل نشده و با اینکه حدود ۹۵درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌ایم، هنوز درحال تکمیل آن هستیم. تاکنون ۴۰ سگ بلاصاحب بوستان چیتگر جمع‌آوری شده و در این مرکز نگهداری می‌شود. این سگ‌ها بعد از عقیم‌سازی، واکسیناسیون و درمان، در «دهکده مهربانی» نگهداری می‌شوند.»
- نگهداری از ۴۰۰ قلاده سگ
براساس توضیحات معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه ۲۲ «دهکده مهربانی» ظرفیت نگهداری از هزار سگ را دارد، اما ظرفیت منطقی و مورد نظر برای نگهداری از سگ‌ها ۴۰۰ قلاده است. صفایی می‌گوید: «این محوطه امکانات خوبی برای نگهداری از سگ‌های بلاصاحب دارد. با «دهکده مهربانی» رهاسازی سگ‌های بلاصاحب به حداقل خواهد رسید. برنامه ما این است که ۷۰ تا۸۰ درصد سگ‌های بی‌پناه بوستان جنگلی چیتگر را بعد از زنده‌گیری، عقیم سازی، واکسیناسیون و درمان در اینجا نگهداری کنیم. حدود ۲۰ درصد دیگر، هم برای حفظ اکوسیستم در بوستان چیتگر رهاسازی می‌شوند. اگر تمام سگ‌های بلاصاحب را جمع‌آوری کنیم چرخه اکولوژیک طبیعت به‌هم می‌خورد و شاهد افزایش حیواناتی نظیر سمور و روباه خواهیم بود.»
- مشارکت حامیان
شهرداری منطقه۲۲ در اجرای این طرح تنها نیست و افراد و گروه‌های محلی حامیان حیوانات نیز در نگهداری و رسیدگی به سگ‌های بلاصاحب جمع‌آوری شده مشارکت دارند. صفایی ادامه می‌دهد: «در یکسال اخیر افراد و گروه‌های حامیان حیوانات در منطقه شناسایی شده‌اند و از این ظرفیت برای نگهداری از سگ‌های بلاصاحب استفاده شده و آنها با شهرداری همکاری می‌کنند. در حال حاضر تعداد حامیانی که با ما همکاری دارند حدود ۵۰ نفر است. این افراد در بحث غذا دادن و تیمار سگ‌ها مشارکت دارند و شبانه‌روز به «دهکده مهربانی» می‌روند و طبق هماهنگی و زمان‌بندی در آنجا حضور دارند.»
- مکانی ویژه در ارتفاعات
«دهکده مهربانی» که از حدود ۳ ماه قبل در ضلع غربی بوستان جنگلی چیتگر راه اندازی شد، درآینده به مکان مناسب‌تری خارج از محدوده شهری و جایی در حریم منطقه منتقل خواهد شد. معاون خدماتی شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه می‌گوید: «نظر شهردار محترم منطقه این است که برای این منظور مکان ویژه‌ای در حریم و ارتفاعات در نظر گرفته شود. انجام این کارمستلزم تعیین بودجه و مصوبه در سال آینده است. می‌توانیم یک فضایی ایده‌آل در حریم منطقه برای این منظور تدارک ببینیم. در اجرای این طرح، منطقه۲۲ پیش‌قراول و نخستین است. تا امروز هیچ‌کدام از مناطق دیگر مشابه طرح «دهکده مهربانی» را اجرا نکرده‌اند.»
- حیوانات هم احساس دارند!
شهرداری منطقه ۲۲ با کمک حامیان محلی حیوانات، از سگ‌های بلاصاحب «دهکده مهربانی» نگهداری می‌کند. «امیرجهان‌خواه» یکی از اعضای اصلی این گروه مردمی به همشهری محله می‌گوید: «رهاسازی بیش از حد سگ‌های بلاصاحب در بوستان چیتگر و اطراف آن باعث شده تا جمعیت آنها در این محدوده به شدت افزایش پیدا کند. تا ۳ سال قبل جمعیت سگ‌های بلاصاحب بوستان چیتگر حدود ۷۰ قلاده بود، اما امروز تعداد آنها به بیش از ۲۰۰ قلاده افزایش پیدا کرده و تقریباً ۳ برابر شده است.
محلی که امروز برای نگهداری این حیوانات در نظر گرفته شده هنوز مورد تأیید ما نیست و به لحاظ امکانات و زیرساخت کمبودهایی دارد. سگ‌ها هم برخلاف تصور بسیاری از مردم سردشان می‌شود، برای در امان ماندن از برف و باران و باد، سرپناه می‌خواهند و سرما می‌خورند و بیمار می‌شوند. امیدواریم مسئولان زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند و همان‌طورکه عنوان شده، سگ‌های بلاصاحب به مکان بهتر و مناسب‌تری در حاشیه منطقه منتقل‌شوند.»
«ثریا حیدری» یکی از اعضای گروه حامیان حیوانات چیتگر که برای غذا دادن به سگ‌ها آمده است نیز به همشهری محله می‌گوید: «بعضی از مردم ناخواسته به این زبان‌بسته‌ها بد می‌کنند. غذا دادن بدون عقیم‌سازی و توله‌کشی از آنها کار اشتباهی است و فقط باعث بالا رفتن جمعیت سگ‌های بلاصاحب و آسیب‌پذیرتر شدن آنها می‌شود. سگ‌هایی که در طبیعت رها هستند به هر طریق شده آب و غذا و سرپناهی پیدا می‌کنند. اما سگ‌هایی که در فضای محصور نگهداری می‌شوند نیاز به رسیدگی دارند و باید تمام امکانات لازم مانند آب و غذا، سرپناه و خدمات دامپزشکی برایشان فراهم شود.»
- زبان‌بسته‌هایی که با آسفالت یکی می‌شوند!
- اکرم‌امینی- فعال محیط‌زیست
افراد و گروه‌های مختلفی در گوشه و کنار محله‌ها با هدف کمک به حیوانات فعال هستند. «اکرم امینی» سال‌هاست که در منطقه۲۱ گروهی مردمی را تشکیل داده که با کمک یکدیگر از حیوانات بی‌سرپناه شهرک‌ها و محله‌ها حمایت می‌کنند. این فعال محیط‌زیست و حامی حیوانات درباره نبود قانون الزام‌آوری برای برخورد با حیوان‌آزارها به همشهری محله می‌گوید: «متأسفانه تقریباً هر روز با حیوانات زبان‌بسته و بی‌گناهی مواجه هستیم که توسط انسان‌ها آسیب دیده‌اند. این آسیب‌زدن‌ها بیشتر در حوادث رانندگی اتفاق می‌افتد. با توجه به موقعیت منطقه۲۱ که در حاشیه شهر قرار دارد،
تردد حیوانات مختلف به‌ویژه سگ‌ها و گربه‌ها در اینجا زیادتر است. متأسفانه چه داخل محله‌ها و چه در بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی، رانندگان حقوق حیوانات که هیچ، حقوق انسان‌ها را هم رعایت نمی‌کنند و با سرعت زیاد و بی‌احتیاط تردد می‌کنند. همین سرعت کنترل نشده باعث می‌شود تا بسیاری از حیوانات به‌ویژه گربه‌ها زیر چرخ اتومبیل‌ها بروند و جانشان را از دست بدهند یا فلج شوند. ان. جی. اوها و افراد و گروه‌های دوستدار محیط‌زیست و حیوانات می‌توانند و می‌خواهند که از این زبان‌بسته‌ها و مخلوقات خدا مراقبت کنند اما مشکل اصلی نبود قانون و قوانین حمایتی است. قوانینی نظیر آنچه در کشورهای توسعه‌یافته‌تر می‌بینیم و سراغ‌داریم.»
- برخی پیمانکارها دلسوز نیستند
«نیما وفاجویی» از فعالان حامی حیوانات در منطقه ۵ معتقد است شهرداری با همکاری گروه‌ها و افرادی که در زمینه حمایت از حیوانات فعال هستند، بهتر می‌تواند مقوله سگ‌های بلاصاحب شهری را مدیریت کند. او می‌گوید: «شهرداری‌ها در شهرها و محله‌های مختلف، اغلب زنده‌گیری و نگهداری از سگ‌های بلاصاحب را به شرکت‌های پیمانکاری واگذار می‌کنند. متأسفانه دیده و شنیده شده که برخی از این پیمانکاران فقط به دنبال دریافت بودجه هستند و کمترین دلسوزی و احساس مسئولیتی نسبت به این حیوانات ندارند.
به شکلی حتی آب و غذا را هم از این زبان‌بسته‌ها دریغ می‌کنند. طرح‌های جمع‌آوری و نگهداری از سگ‌های بلاصاحب اگر با همکاری شهرداری‌ها و ان. جی. اوها و افراد و گروه‌های حامیان حیوانات باشد بهتر اجرا می‌شود و نتیجه مثبتی خواهد داشت. البته این به شرطی است که شهرداری واقعاً به تعهداتی که می‌دهد عمل کند و این حمایت بلندمدت باشد. چنین مشارکتی می‌تواند هم به سود شهرداری‌ها و حامیان حیوانات باشد و هم وضعیت حیوانات زبان‌بسته را بهبود ببخشد. امیدوارم در آینده در تمام مناطق شاهد شکل گرفتن چنین مشارکت‌هایی باشیم. اگر چرخه محیط‌زیست به‌هم خورده ما انسان‌ها مقصر هستیم و باید در قبال آن احساس مسئولیت بیشتری داشته باشیم.»