همشهری آنلاین در گفت‌وگو با دکتر مهدی روانشادنیا عضو هیات علمی دانشگاه و عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، به بررسی تاثیر حذف قیمت از آگهی‌های آنلاین مسکن در حوزه متعادل‌سازی بازار و کاهش جو روانی و التهابات آن پرداخته است.
همشهری آنلاین: اقدام سایت‌های آنلاین مرجع آگهی‌های مسکن مبنی بر درج نکردن قیمت مسکن و درج عنوان «توافقی» در بخش قیمت، تا چه اندازه می‌تواند در کاهش جو روانی کاذب و قیمت‌سازی‌هایی که از سوی دلالان در بخش مسکن صورت می‌گیرد، موثر باشد؟
دکتر مهدی روانشادنیا: بیشترین اثر این اتفاق، آثار روانی است که برای غیرخریداران دارد. عده‌ای از سر کنجکاوی، سایت‌های مرجع درج آگهی‌های مسکن را دنبال می‌کردند تا صرفا از تغییرات قیمتی مطلع شوند. این افراد که اغلب هم غیرخریداران هستند وقتی می‌دیدند قیمت‌ها با چه سرعتی در حال تکان خوردن است، خود حامل جو روانی کاذب در جامعه می‌شدند؛ که اکنون با عدم درج قیمت در آگهی‌های مسکن، این جو روانی کمتر اتفاق می‌افتد.
این نکته قابل ذکر است که درج نشدن قیمت در آگهی‌های مسکن، یک کار بنیادین در حوزه متعادل کردن عرضه و تقاضای مسکن نیست و به عبارتی بازه اثر این جلوگیری از ایجاد جو روانی، کوتاه‌مدت است. ضمن اینکه همچنان خریداران واقعی که برای اطلاع از قیمت‌ها وقت می‌گذارند، طی تماس با درج‌کنندگان آگهی‌ها از قیمت‌ها اطلاع پیدا می‌کنند و همچنان قیمت‌های غیرواقعی در ارتباط‌های بین فردی امکان نشر دارند اما خوب سطح انتشار و تبلیغ قیمت‌های کاذب کاهش پیدا می‌کند.
علت اینکه کاهش جو روانی در بازار مسکن در پی حذف قیمت از آگهی‌ها را صرفا در کوتاه مدت موثر می‌دانیم، این است که متاسفانه افرادی که عامل ایجاد جو روانی کاذب هستند، زندگی‌شان از این التهابات تامین می‌شود؛ بنابراین این افراد از بازار خارج نمی‌شوند بلکه با بسته شدن یک راه، مکانیسم‌های دیگری برای قیمت‌سازی و التهاب‌آفرینی در بازار پیدا می‌کنند.
- آیا همین اثر کوتاه مدت در تعدیل جو روانی حول بازار مسکن، می‌تواند فرصتی برای خریداران واقعی و حتی سرمایه‌گذاران باشد که سریع‌تر خرید خود را انجام دهند؟
مردم باید مراقب افراد نوسان‌گیر باشند. نوسان‌گیرها افرادی هستند که روی یک موج سوار می‌شوند؛ در یک بازار دست به خریداری می‌زنند و قیمت‌ها را بالا می‌برند و بالاتر هم می‌فروشند. نوسان‌گیرها در ماه‌های گذشته در بازار ارز، سکه و طلا این کار را انجام دادند و حال وارد بازارهای مسکن و خودرو شده‌اند. بنابراین شرایط قیمتی کنونی بازار مسکن، شرایطی است که نمی‌شود بر روی آن سرمایه‌گذاری کرد.
در شرایطی که بازار مسکن بیش از متغیرهای داخلی بخش مسکن، از متغیرهای بخش عمومی اقتصاد کلان کشور تاثیر می‌پذیرد، لازم است با اطلاع‌رسانی بهتر به مردم، قیمت‌های منصفانه پیش روی آنها قرار گیرد. البته به اعتقاد اقتصاددانان، در صورتی که کالایی بیش از قیمت ذاتی‌اش قیمتگذاری شود، دیر یا زود در قیمت منصفانه خود در شرایط رقابتی قرار می‌گیرد.
خریداران بخش مسکن نسبت به هیجاناتی که در بازار است دقت بیشتری داشته باشند و ریسک شرایط متلاطم امروز را با مدیریت دقیق‌تری بپذیرند. شهروندانی که در بخش مسکن دارای تقاضای واقعی نیستند و قصدشان از خریداری مسکن صرفا سرمایه‌گذاری است، توجه کنند که شرایط قیمتی امروز شرایط قابل اتکایی نیست و ممکن است سرمایه‌گذاری آنها در بخش مسکن باعث زیان‌های قابل توجهی برای آنها شود.
- با توجه به اینکه به نظر اقتصاددانان مبنی بر انتظار منصفانه شدن قیمت کالاهایی که بیش از قیمت ذاتی‌شان قیمتگذاری می‌شوند، اشاره کردید، آیا امکان کاهش قیمت مسکن را پیش‌بینی می‌کنید؟
با توجه به روند گذشته، نمی‌توان از کاهش قیمت مسکن در افق پیش رو صحبت کرد. اما با توجه به وضعیت کلی جامعه به نظر می‌رسد تورمی که در بازار ارز و سایر کالاها است نمی‌تواند در بخش مسکن اتفاق بیفتد چون قدرت خرید مسکن در بخش زیادی از جامعه وجود ندارد.
امروز با یک تورم عمومی در کشور مواجه هستیم که عموما از لحاظ اسمی به نسبت ریال، قیمت هیچ کالایی کاهش پیدا نمی‌کند.
- اگر کاهش قیمت مسکن محتمل نیست، پس چرا این بازار را برای سرمایه‌گذاری مناسب نمی‌دانید؟
علت اینکه می‌گوییم بازار مسکن، بازار مناسبی برای سرمایه‌گذاری نیست، دلیل بر کاهش قیمت مسکن نیست بلکه ناظر بر این است که بازارهای دیگری وجود دارند که رشد آنها از بازار مسکن بیشتر است و مسکن به نوعی نسبت به آنها عقب خواهد ماند و قیمت آن کمتر از نرخ تورم عمومی افزایش پیدا می‌کند. البته تمام این پیش‌بینی‌ها با یک احتمال روبرو است.
- با توجه به اینکه در افق پیش رو، بازار مسکن بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری محسوب نمی‌شود، گرایش سازنده‌ها در حال حاضر چیست؟
سازنده‌ها هم تحت تاثیر پارامترهای بخش عرضه یعنی قیمت مصالح ساختمانی هستند و هم تحت تاثیر پارامترهای بخش تقاضا و بازار. سازنده‌ها در حال حاضر در شرایطی هستند که با تسهیلاتی که دولت در اختیارشان قرار می‌دهد، دارند امیدوار می‌شوند که در بازار مسکن سرمایه‌گذاری کنند. ساخت ساختمان به قیمت‌های امروز برای سازنده‌ها باصرفه است اما ریسک بالایی هم با خود دارد که انتظار می‌رود این ریسک با سیاستگذاری دولت کمتر شود.