۸ موزه در غرب پایتخت وجود دارد که از نظر تنوع جایگاه خاصی در میان موزه‌های پایتخت دارند. موزه هواشناسی و موزه پول در منطقه ۵، موزه علوم زمین‌شناسی و موزه‌های مجموعه برج آزادی در منطقه ۹، باغ‌موزه گیاه‌شناسی و موزه حشرات در منطقه ۲۲ و در کنار این موزه‌ها می‌توان به موزه ماشین‌های تاریخی منطقه ۲۱ نیز اشاره کرد. البته در این بین باید از شهرک سینمایی غزالی به‌عنوان لوکیشن تاریخی بسیاری از فیلم‌های خاطره‌انگیز هم به‌عنوان یک موزه در منطقه ۲۱ نام برد.
- فعالیت موزه‌ها در شب
ساعت کار موزه‌ها در ماه رمضان از ساعت ۹ صبح تا ۶ بعد از ظهر اعلام شده است. اداره کل موزه‌ها در حال بررسی طرحی است که تعدادی از موزه‌ها بعد از افطار فعال باشند. البته هنوز این طرح تصویب نشده است و موزه خاصی را انتخاب نکرده‌اند. در کنار این طرح قرار است برای ایام تابستان طرح موزه در شب اجرایی شود و بعضی از موزه‌ها شب‌ها نیز میزبان علاقه‌مندان باشند.
- خبری از موزه زلزله نیست
سال ۱۳۹۲ رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران وقت تهران از ساخت نخستین موزه زلزله در منطقه ۲۲ خبر داد و قرار شد این موزه با همکاری شهرداری منطقه ۲۲ در زمینی به مساحت ۳۰ هزار مترمربع به‌عنوان نخستین موزه زلزله تهران و کشور با برخورداری از کاربردهای آموزش عمومی و فرهنگسازی ساخته شود. دوباره اردیبهشت ۱۳۹۷ «علی نوذرپور» از آمادگی منطقه ۲۲ برای مشارکت در احداث و راه‌اندازی ۲مجموعه موزه زلزله و مرکز بین‌المللی آموزش مدیریت بحران گفت. با این حال هنوز خبری از ساخت این موزه نیست. ساخت موزه زلزله در پهنه غربی پایتخت می‌تواند علاوه بر ایجاد جاذبه گردشگری نقطه عطفی در آموزش و آمادگی در برابر زلزله نیز باشد. باغ‌موزه زلزله با هدف آموزش فرهنگسازی و بالا بردن آگاهی عمومی می‌تواند روشی برای کاهش تلفات جانی، خسارات مالی و همچنین راهکاری مؤثر برای کاهش اثرات نامطلوب زلزله باشد.
- محله کن، نخستین «موزه محله» پایتخت
موزه‌ها مأمنی برای نگهداری بخشی از تاریخ و هویت شهرهاست. آنچه باید در یک موزه به‌عنوان گنجیه باارزش نگهداری شود تنها یک شیء، کتاب و ابزار نیست. «امین نورقربان» کارشناس گردشگری معتقد است یک محله و یا یک بافت تاریخی هم می‌تواند به‌عنوان یک موزه انتخاب شود. او به قابلیت بالای محله کن در منطقه ۵ به‌عنوان نخستین «موزه محله» پایتخت اشاره می‌کند و می‌گوید: «تهران با تاریخ و هویت خود فاصله گرفته است. کم‌کم رد بافت قدیمی محله‌ها و کوچه و خیابان شهر را باید در فیلم‌ها و کتاب و عکس‌ها جست‌وجو کنیم. محله کن در منطقه ۵ هنوز بافت قدیمی اش با کوچه باغ‌های زیبا و خانه‌های بزرگ و درختان تنومند را حفظ کرده است. اگرچه این محله با عملی نشدن طرح تفصیلی هنوز با مشکلات زیادی در زمینه خدمات شهری و رفاه اجتماعی دست به گریبان است اما حفظ بافت قدیمی محله و احیای آن با بهره‌گیری از تاریخ و هویت محله می‌تواند آن را به‌عنوان نخستین «موزه محله» تهران معرفی کند. »
از نظر نورقربان زمانی که به هویت و بافت تاریخی یک محله به‌عنوان گنجینه نگاه شود می‌تواند از مشارکت مردمی برای حفظ این گنجینه بهره‌گرفت. او به رونق موزه‌های خصوصی اشاره می‌کند و می‌گوید: «بخش خصوصی و یا اهالی محل می‌توانند از این بافت تاریخی بهره‌مند شوند و موزه‌های خصوصی رونق پیدا کند. حمایت از راه‌اندازی موزه‌های خصوصی چند سالی است که در دستور کار متولیان میراث فرهنگی قرار گرفته است که تا از این طریق بتوانند از همیاری مردمی برای حفظ هویت فرهنگی و تاریخی شهرها بهره‌جویند. آثار تاریخی زیادی در مساجد ۳۰۰ ساله و حسینیه‌های قدیمی محله کن وجود دارد. بسیاری از خانه‌های محله می‌تواند به‌عنوان نمونه خانه‌های تهران قدیم حفظ و نگهداری شود. »
- موزه هوایی ایران
- تاریخ پرواز در آسمان‌های ایران
- منطقه ۵
نخستین موزه هوایی کشور میزبان هواپیماهای قدیمی است که دیدنشان برای علاقه‌مندان قابل وصف نیست. قدیمی‌ترین این هواپیماها EPـ TWB است که در دهه ۷۰ میلادی برای سازمان هواشناسی ایران پرواز می‌کرد. این موزه تنها مرکز دائمی نمایش‌های هوایی ایران و خاورمیانه محسوب می‌شود که برای نمایش هواپیماها و آشنایی نوجوانان و جوانان با پرواز و هوافضا راه‌اندازی شده است.
نشانی: تهران کیلومتر ۴ بزرگراه تهران‌ـ کرج، روبه‌روی پارک ارم
- موزه پول
- گنجینه سکه و اسکناس
- منطقه ۹
موزه پول نخستین گنجینه تخصصی و دائمی سکه و اسکناس در ایران است که در ۱۷ تیر ۱۳۷۶ به همت اداره کل موزه‌های بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی افتتاح شد. این مجموعه شامل هزار و ۴۰۰ سکه، ۷۵۰ قطعه اسکناس و ۲۰۰ قطعه اشیای موزه‌ای غیر پول است که در محوطه‌ای به وسعت ۲ هزار مترمربع به نمایش گذاشته شده است. در این موزه می‌توانید از سالن مربوط به تاریخ سکه و سالن‌های مربوط به تاریخ اسکناس بازدید کنید. این بخش‌ها به شکلی دیدنی به نمایش گذاشته شده و تاریخ چند هزار ساله این مرز و بوم را پیوسته و زنجیره‌وار معرفی می‌کند. همچنین تلاش شده است تا سکه‌ها به‌عنوان مستندترین اسناد تاریخی، از نظر اقتصادی، هنری، تزیینی و آرایشی در کنار مهم‌ترین جنبه آن که همان جنبه تاریخی و فرهنگی است به نمایش گذاشته شود. در اردیبهشت ۱۳۷۸، بخش جدیدی در سالن اصلی نمایش با موضوع پول ملل راه‌اندازی شده است که اختصاص به نمایش سکه و اسکناس کشورهای مختلف با اطلاع‌رسانی عمومی شامل پرچم، نقشه، اطلاعات پولی و ارزش و واحد پول آن کشور دارد.
نشانی: کیلومتر ۴ بزرگراه تهران، کرج، مجموعه ارم سبز، موزه پول ایران
- موزه زمین‌شناسی
- زمین در دستان شما
- منطقه ۹
موزه زمین‌شناسی تهران سال ۱۳۳۸ همزمان با تأسیس سازمان زمین‌شناسی کشور راه‌اندازی شد. این موزه، تخصصی است که به‌طور خاص نمونه‌هایی از سنگ، کانی، سنگواره (فسیل) و اشیای معدنکاری قدیمی به‌دست آمده از نقاط مختلف داخل و خارج کشور را در خود جای داده است. در این موزه حدود ۴۰۰ نمونه سنگ و ۲ هزار نمونه کانی و بیش از هزار و ۲۰۰ نمونه سنگواره و ۶۵ نمونه ابزار معدنکاری قدیمی مکشوفه از معادن ایران و اشیای باستان‌شناسی نگهداری می‌شود. از بخش‌های جذاب موزه می‌توان به بخش فسیل‌ها که تخم‌های دایناسور که از مرز فرانسه و اسپانیا آورده شده، اشاره کرد. فسیل جای پای دایناسور که از استان کرمان به این موزه آورده شده نیز دیدنی است. همچنین کانی‌های قیمتی نظیر فیروزه، الماس و سنگی که گویا «نیل آرمسترانگ» از کره ماه به زمین آورده و در زمان رژیم سابق به ایران اهدا شد، در این موزه قرار دارد.
نشانی: خیابان آزادی، خیابان معراج
- مجموعه موزه‌های برج آزادی
- سرزمین کهن در برج تاریخی
- منطقه ۹
موزه‌های برج آزادی از تنوع و جذابیت بسیاری برخوردار است.
سالن ایران‌شناسی: برای آشنایی بازدیدکنندگان با ویژگی‌های اقلیمی، فرهنگی و اقتصادی استان‌های مختلف ایران راه‌اندازی شده است. کف این سالن که هزار و ۱۲۲مترمربع مساحت دارد با ماکتی متنوع از سرزمین ایران پوشانده شده که بازدیدکنندگان با قرار گرفتن بر روی نقاله‌ای بر روی نقشه به حرکت در می‌آیند. این نقشه دارای تصاویر حجمی و طرح‌های مختلف از مراکز تاریخی، مذهبی، صنعتی و برخی مناطق اقلیمی با تنوع جغرافیایی و فرهنگی کشور است.
گذرگاه پیشینیان: این بخش در راهرو ورودی برج آزادی قرار گرفته است، دارای ۴ ویترین بزرگ دیواری است که به‌صورت دوره‌ای در آنها آثار باستانی و اشیای نفیس قرار می‌گیرد.
تالار کهن: تنها بخشی که در زیر برج آزادی قرار دارد تالار کهن است. در این تالار ۲۵ ویترین ثابت برای نمایش آثار موزه و اشیای نفیس در نظر گرفته شده است که موزه عروسک‌های قدیمی ایران و ملل در آن قرار دارد.
نگارخانه اقوام: این قسمت متشکل از ۸ ویترین بزرگ است که صنایع‌دستی اقوام مختلف ایران را به نمایش می‌گذارد.
نشانی: میدان آزادی، برج آزادی
- موزه عروسک‌های قدیمی
- دیدار با کلاه قرمزی
- منطقه ۹
در این موزه بیش از ۱۵۰ عروسک نمایشی از مجموعه‌های مختلفی گردآوری و به نمایش گذاشته شده است. عروسک‌های به نمایش گذاشته شده از میان مجموعه‌های بنیاد فرهنگی ـ هنری رودکی، مجموعه عروسکی بهروز غریب‌پور، مرکز هنرهای نمایشی، موزه کاشان، دانشگاه تهران، موزه سینما، پژوهشگاه میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، موزه ماهگنج، سرای موزه رهگشا انتخاب شده‌اند.
نشانی: برج آزادی، موزه عروسک‌های نمایشی
- موزه خودروهای تاریخی
- مسافر زمان شوید
- منطقه ۲۱
۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۲بود که نخستین موزه خودروهای تاریخی کشور در منطقه ۲۱ افتتاح شد. این موزه مجموعه‌ای از بهترین‌ها و منحصربه‌فردترین‌های صنعت خودروسازی را گردآورده است. بعضی از نمونه‌های موجود در خزانه موزه جزء نمونه‌های نادر در صنعت خودروسازی هستند، پیرس آرو لیموزین آب طلاکاری شده، تنها نمونه پنتر لیزر تولید شده در جهان، اتومبیلی که حاصل کار مشترک کمپانی‌های مرسدس بنز، پورشه و فولکس واگن است، مجموعه غنی از مدل‌های رولزـ رویس مانند رولزرویس سیلور گوست احمد شاه قاجار، مدل افسانه‌ای فانتوم ۴ ضد گلوله و... از جمله خودروهای این موزه است. بخش دیگری از خودروهای موجود در خزانه این موزه اختصاص به سوپر اسپرت‌ها دارد که از آن میان می‌توان لامبورگینی کانتاش و میورا، فراری سوپر فست ۵۰۰، بیتزارینی، چند مدل پورشه و... نام برد. از کالسکه‌های این موزه هم می‌توان به ارزشمندترین کالسکه‌های سلطنتی در کشور، از جمله کالسکه سلطنتی ناصرالدین شاه، قدیمی‌ترین کالسکه سلطنتی موجود در ایران و کالسکه مخصوص تاجگذاری که هردو آنها ساخت کارگاه‌های معروف کالسکه‌سازی در اتریش هستند، اشاره کرد. موزه خودروهای تاریخی ایران بیش از یکسال است که در دست بازسازی قرار گرفته است تا در فضایی مناسب‌تر پذیرای مراجعه‌کنندگان باشد.
نشانی: شهرک استقلال، بزرگراه مخصوص کرج، بین کیلومتر ۱۰ و ۱۱ جاده مخصوص، بعد از کارخانه مینو، خیابان بیست و پنجم
- شهرک سینمایی غزالی
- خاطره بازی با هزار دستان
- منطقه ۲۱
شهرک سینمایی غزالی از آن جهت اهمیت دارد که می‌توان از آن به‌عنوان موزه‌ای برای نگهداری از لوکیشن‌های تاریخی و خاطره‌ساز نام برد. این شهرک در سال ۱۳۵۸ توسط مرحوم علی حاتمی ساخته شد. برای ساخت این شهرک ۱۰ هکتار مساحت برای ساخت و بازسازی تهران قدیم در نظر گرفته شد و سپس عکس‌هایی از ساختمان‌ها، عمارت‌های دولتی، محله‌ها، خیابان‌های تهران و لباس و نوع پوشش و... تهیه شد. از مکان‌های سریال هزار دستان به میدان توپخانه، ساختمان شهرداری، ساختمان عدلیه، خیابان لاله‌زار، خیابان اکباتان، جواهرفروشی قازاریان، گراند هتل، ساختمان شاه‌آباد و کافه پارس تهران قدیم و اخیراً سریال شهرزاد می‌توان اشاره کرد. یکی دیگر از بناهای مهم سریال هزار دستان و سریال شهرزاد، ساختمان سینما تابان است که نبش خیابان لاله‌زار واقع شده است و جزو نخستین سینماهای تهران است که فیلم ناطق ایرانی نیز به نام دختر لر، ساخته عبدالحسین سپنتا در آن اکران شد. علاوه بر نماهای مربوط به تهران قدیم، سعی شده است تا نماهایی از باشتین و سبزوار هم در آن به نمایش گذاشته شود.
نشانی: آزادراه تهران، کرج، خیابان ۵۵ پایین‌تر از خیابان یکم غزالی
- موزه حشرات
- لبخند در کنار پروانه‌های رنگی
- منطقه ۲۲
موزه حشرات در منطقه ۲۲ به‌عنوان بخش دوم موزه علمی بندپایان در باغ‌موزه گیاه‌شناسی سال ۱۳۹۷ راه‌اندازی شد و اکنون بیش از ۳ هزار نمونه از گونه‌های مختلف حشرات از ایران و سایر نقاط جهان در این موزه نگهداری می‌شود. نمونه‌های حشرات موجود در گالری‌های نمایشی نقش مهمی در برنامه‌های آموزشی دانش‌آموزان دارد و منابع علمی باارزشی هستند که برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی محققان داخلی و بین‌المللی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
نشانی: بزرگراه تهران - کرج، محوطه مرکزی باغ گیاه‌شناسی
- موزه گیاه‌شناسی
- دعوت به سمفونی طبیعت
- منطقه ۲۲
باغ‌موزه گیاه‌شناسی ملی ایران در شمال غربی تهران و اراضی چیتگر در سال ۱۳۴۸ راه‌اندازی شد. از باغ‌های طراحی شده در این باغ‌موزه می‌توان به ۷ باغ مربوط به ایران و ۶ رویشگاه مربوط به جهان و ۸ کلکسیون و باغ موضوعی نام برد. فصل اردیبهشت این باغ‌موزه بسیار دیدنی است. در حال حاضر جشنواره گلابگیری در این باغ‌موزه برپاست که هر سال مخاطبان زیادی دارد.
نشانی: بزرگراه تهران - کرج، خروجی پیکانشهر، شهرک سرو آزاد، خیابان شهید علی گودرزی، بلوار باغ گیاه‌شناسی ملی ایران