خوشبختانه در سال‌های اخیر به دلیل آلودگی هوا، اقدامات مدیریت شهری بر توسعه فضای سبز متمرکز شده و آمار بوستان‌ها رشد چشمگیری داشته است. در پهنه شرقی پایتخت هم تعداد بوستان‌ها افزایش یافته، اما به دلایلی از جمله کمبود زمین، توسعه بوستان‌ها یکسان نبوده و سرانه فضای سبز در میان مناطق این پهنه از ۴ تا ۲۴مترمربع متفاوت است. از طرفی در این میان مناطق ۴، ۱۳ و ۱۵ به دلیل قرار گرفتن در طرح توسعه کمربند سبز تهران و ایجاد بوستان‌های جنگلی فضای دل‌انگیزی برای تفریح خانواده‌ها فراهم آورده‌اند. درآستانه فرارسیدن فصل تابستان و شروع اوقات فراغت، در گفت‌وگو با معاونان امور شهری و محیط‌زیست و رئیس اداره فضای سبز مناطق، وضعیت کیفی، کمی و دورنمای فضای سبز و بوستان‌های مناطق پهنه شرق را بررسی کرده‌ایم.
- سرانه فضای سبز بالا
- منطقه ۴
منطقه ۴ با داشتن ۲۵۵ بوستان محلی و فرامحلی، ثروتمندترین منطقه پهنه شرق و مناطق ۲۲گانه تهران از نظر سرانه فضای سبز است. سرانه فضای سبز در این منطقه ۲۲مترمربع و از این حیث جزو ۴ منطقه برتر پایتخت است. بوستان پلیس، بزرگ‌ترین بوستان منطقه۴ است که با داشتن سینمای چندبعدی، پارک آموزش ترافیک، موزه گرافیک و همچنین دسترسی مناسب به شبکه بزرگراهی، جزو بوستان‌های فرامنطقه‌ای محسوب می‌شود. همجواری با کمربند سبز پایتخت و وجود بوستان‌های جنگلی لویزان، تلو، یاس و... در این منطقه موقعیت ممتازی را به لحاظ بهره‌مندی از بوستان‌های جنگلی در میان سایر مناطق فراهم کرده‌است.
- مناسب‌سازی بوستان‌ها برای توانیابان
گرچه وجود سرانه بالای فضای سبز در این منطقه خیال مدیران شهری را از توسعه بوستان آسوده کرده اما تجهیز و افزایش امکانات رفاهی بوستان‌ها دغدغه مدیریت شهری منطقه است. «سیدمحمد قاضی میرسعید» رئیس اداره فضای سبز شهرداری دراین‌باره می‌گوید: «با توجه به اینکه شهروندان در فصل تابستان تا پاسی از شب در بوستان‌ها حضور دارند، افزایش روشنایی بوستان‌ها در دستور کار است و ۱۲ پایه برج نوری در بوستان‌های مسافر و بوعلی نصب شده و وضعیت روشنایی و رفع نقاط کور سایر بوستان‌ها هم در دست بررسی و اجراست. همچنین به‌زودی وسایل بازی و دستگاه‌های ورزشی در بوستان‌های لویزان، شفق، خواجه نصیر و پلیس جانمایی می‌شود. » او درباره مناسب‌سازی بوستان‌ها برای استفاده توانیابان نیز می‌گوید: «بعد از بوستان‌های ملل و الغدیر، به‌زودی بوستان اتحاد به‌عنوان سومین بوستان ویژه جانبازان و توانیابان بهسازی می‌شود تا این افراد نیز به راحتی بتوانند از امکانات شهری بهره‌مند شوند. »
- کم بوستان
- منطقه ۸
منطقه ۸ با داشتن ۹۱ بوستان کمترین فضای سبز پهنه شرق پایتخت را دارد به‌طوری که سهم هریک از ساکنان این منطقه فقط ۴مترمربع است که این عدد تفاوت معناداری با همسایه شمالی‌اش دارد. بوستان فدک به مساحت ۴۶ هزارمترمربع بزرگ‌ترین بوستان منطقه ۸ است و وجود امکاناتی نظیر کتابخانه، خانه فرهنگ، استخر، مجموعه ورزشی، سینما چندبعدی، بازارچه‌های فصلی و غرفه‌های خوداشتغالی موجب جذابیت این بوستان شده است. باغ‌موزه مینیاتور هم با مجموعه‌ای از ۱۳ ماکت از بناهای تاریخی کشور شامل تخت‌جمشید، میدان نقش جهان، ارگ بم و... از جمله مراکز دیدنی این باغ‌موزه است.
- تجهیز ۳ بوستان برای توانیابان
مدیریت شهری این منطقه علاوه بر تلاش برای آزدسازی فضا و افزایش سرانه فضای سبز، توجه ویژه‌ای به مناسب‌سازی امکانات بوستان‌ها دارد. از این‌رو قرار است ۲ بوستان این منطقه برای جانبازان و توانیابان مناسب‌سازی شود. «سلامت‌جوادی» رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه دراین‌باره می‌گوید: «درحال حاضر بوستان بهارستان در محله تسلیحات با جانمایی رمپ و نصب آبخوری، سرویس بهداشتی و نیمکت‌های ویژه، برای استفاده جانبازان و توانیابان مناسب‌سازی شده و این افراد راحت از امکانات تفریحی بوستان بهره‌مند می‌شوند. همچنین به‌زودی بوستان‌های آب و تابان در محله‌های تهرانپارس و کرمان نیز برای استفاده توانیابان مناسب‌سازی خواهدشد. » او درباره آماده‌سازی بوستان‌ها نیز می‌افزاید: «ترمیم و تجهیز سیستم روشنایی و کابل‌کشی بوستان‌ها، اجرای طرح آبیاری هوشمند، ساخت سرویس‌های بهداشتی و افزایش آلاچیق‌ها و مبلمان در بوستان‌های منطقه در دست انجام است و به‌زودی ماکت‌های باغ‌موزه مینیاتور نیز ترمیم می‌شود. »
- سرخه‌حصار قطب گردشگری
- منطقه ۱۳
سرانه فضای سبز منطقه ۱۳ با داشتن ۶۳ بوستان شهری حدود ۹مترمربع است و از این نظر وضعیت مناسبی در میان مناطق پهنه شرق ندارد. اما وجود بوستان جنگلی سرخه‌حصار که به‌عنوان قطب گردشگری شرق تهران شناخته می‌شود، این ضعف را تا حدودی جبران کرده‌است. این بوستان که ۵۱۲ هکتار وسعت دارد و به بزرگراه‌های شهید یاسینی، شهید دوران و جاده دماوند منتهی می‌شود به دلیل دسترسی خوب بزرگراهی، همواره میزبان گردشگران از نقاط مختلف پایتخت است. پیست دوچرخه‌سواری، پارک آموزش ترافیک، پیاده‌راه سلامت، زمین چمن مصنوعی و... بخشی از امکانات این بوستان است.
- انبار مخابرات، بوستان می‌شود
این روزها بوستان‌های منطقه ۱۳ با بهسازی و افزایش امکانات شامل افزایش آلاچیق‌های بوستان سرخه‌حصار و تقویت شبکه روشنایی و... بیش از پیش آماده میزبانی شهروندان و گردشگران برای اوقات فراغت تابستان هستند. همچنین مدیریت شهری تلاش می‌کند با آزادسازی فضا و ساخت بوستان‌های جدید سرانه فضای سبز منطقه را افزایش دهد. «سیدمهدی صالح‌زاده» معاون امورشهری و محیط‌زیست شهردار منطقه ۱۳دراین‌باره می‌گوید: «با توجه به کمبود فضای مناسب برای ساخت بوستان، کاشت درخت و ایجاد فضای سبز در ۸ هزار و۴۰۰مترمربع از رمپ و لوپ‌ها و حاشیه بزرگراه‌ها در دستور کار است. » او از آزادسازی زمین و ساخت بوستان جدید در آینده‌ای نزدیک در خیابان دماوند خبر می‌دهد و می‌افزاید: «درحال مکاتبه برای خرید و تملک ساختمانی به مساحت ۷ هزارمترمربع در خیابان دماوند هستیم که به انبار مخابرات معروف است. در صورت محقق شدن این موضوع، یک بوستان جدید در اینجا ساخته شده و به بهره‌برداری می‌رسد. »
- یک شهربازی و ۲ باغ ایرانی
- منطقه ۱۴
سرانه فضای سبز منطقه ۱۴ با وجود ۹۶بوستان محلی و فرامحلی کمتر از ۱۰مترمربع است. بوستان بسیج به مساحت ۶۲هزارمترمربع بزرگ‌ترین بوستان این منطقه است که وسعت زیاد، دسترسی مناسب بزرگراهی و ویژگی‌هایی مانند قایقرانی در دریاچه و داشتن شهربازی مجهز، این بوستان را در ردیف بوستان‌های جاذب گردشگر و فرامنطقه‌ای قرار داده است. طراحی زیبای بوستان‌های سهند و گلسار و کاشت‌گونه‌های گیاهی خاص و بومی در آنها این ۲ بوستان را تبدیل به باغ ایرانی کرده و جاذبه گردشگری آنها را افزایش داده است.
- باغ وثوق‌الدوله تفرجگاه می‌شود
تملک باغ وثوق‌الدوله و عمارت معروف «بزرگ آقا» در سریال شهرزاد توسط شهرداری در اواخر سال گذشته خبرساز شد. این باغ و عمارت تاریخی آن، سال‌ها در اختیار بنیاد مستضعفان بود پس از مدت‌ها پیگیری به شهرداری تهران واگذار شد تا پس از بازآفرینی به بوستان و تفرجگاهی عمومی تبدیل شود. «محمدرضا افخم» معاون امور شهری و محیط‌زیست شهردار منطقه۱۴ دراین‌باره می‌گوید: «برای افزایش سرانه فضای سبز منطقه، این باغ و عمارت قدیمی آن به مساحت ۲۵ هزارمترمربع به سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تحویل داده شده تا بعد از طراحی تا پایان سال درهای آن به‌عنوان تفرجگاه و بوستان به‌روی شهروندان باز شود و از این مکان دیدنی بازدید کنند. »
- رتبه دوم فضای سبز
- منطقه ۱۵
منطقه ۱۵ به‌عنوان جنوبی‌ترین منطقه پهنه شرق پایتخت با وجود ۱۲۸ بوستان و سرانه فضای سبز ۱۸مترمربعی، دومین رتبه برخورداری از میزان فضای سبز را در مناطق پهنه شرقی دارد و البته با احتساب فضای جنگلکاری شده حریم، سرانه این منطقه افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند. این میان بوستان آزادگان به وسعت ۱۲۰ هکتار بزرگ‌ترین بوستان این منطقه است که امکاناتی مثل دریاچه مصنوعی، آب‌نمای موزیکال و... دارد. در شمال این بوستان، دومین پردیس بانوان پایتخت به مساحت ۲۷ هکتار ایجاد شده که با وجود امکاناتی مثل پیست دوچرخه و دریاچه و... میزبان بانوان شرق پایتخت است.
- بهره‌برداری از فاز ۲ بوستان مسافر
با وجودی‌که سرانه فضای سبز منطقه ۱۵ با احتساب کمربند سبز پایتخت قابل توجه است اما مدیریت شهری این منطقه همچنان در تلاش است تا در ماه‌های آینده فضای سبز منطقه را توسعه دهد. «علی‌اکبر کریمی‌پور» معاون امور شهری و محیط‌زیست شهردارمنطقه۱۵ دراین‌باره می‌گوید: «قرار است فاز دوم بوستان مسافر در بزرگراه امام رضا(ع) به مساحت ۱۱ هزارمترمربع به بهره‌برداری برسد و در رمپ و حاشیه بزرگراه‌های دولت‌آباد و نجفی با کاشت درختچه و گونه‌های گیاهی مناسب، فضای سبزی به مساحت ۵۹ هزارمترمربع ایجاد شود. همچنین برای افزایش دسترسی ساکنان شهرک جمهوری به فضای سبز، بوستانی به مساحت ۵هزارمترمربع در این شهرک ایجاد می‌شود. »
- دریچه
- افتتاح بوستانی برای بانوان
چندسالی است با ایجاد بوستان‌های ویژه بانوان، این گروه از شهروندان نیز با بهره‌مندی از امکانات اختصاصی در یک جای امن، به راحتی در کنار بقیه همسالان اوقات فراغتشان را سپری می‌کنند. همچنان نیز شهرداری مناطق در پی توسعه بوستان‌های ویژه بانوان هستند که طرح ساخت بوستان بانوان لویزان یکی از آنهاست. این طرح به‌عنوان ششمین بوستان بانوان پایتخت در سال ۱۳۸۷ به تصویب شورای‌شهر رسید و کلنگ آن سال۱۳۹۲ توسط سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در بخشی از جنگل لویزان به مساحت ۳۸ هکتار به زمین زده شده است. پیش از این قرار بود این بوستان تا پایان سال ۱۳۹۴به بهره‌برداری برسد اما این بوستان هنوز افتتاح نشده است. پیگیری خبرنگار همشهری محله از روابط‌عمومی سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری حاکی از این است که ساخت بناهای داخلی بوستان و پیاده‌راه‌سازی انجام شده و طرح تاکنون ۸۱درصد پیشرفت داشته است. همچنین طبق برنامه‌ریزی این سازمان قرار است درهای بوستان بانوان لویزان در تابستان امسال به روی بانوان شمال شرق تهران گشوده شود. این بوستان در بزرگراه شهید بابایی، خیابان کوهستان، ضلع غربی باغ پرندگان قرار دارد و مجهز به امکاناتی مانند پیست دوچرخه‌سواری، جاده تندرستی، سالن‌های ورزشی چندمنظوره، زمین اسکیت، رستوران، کافی‌شاپ، نمازخانه، خانه کودک و... و. خواهدبود.
- پردیس بانوان منطقه۱۵
نخستین بوستان بانوان پهنه شرقی پایتخت بوستان پردیس بانوان در منطقه۱۵ و ضلع جنوب غربی میدان افسریه است که ۱۰ سال پیش افتتاح شده است. این بوستان ۲۷ هکتار مساحت دارد. معماری این بوستان ترکیبی از سبک ایرانی و مدرن است. این پردیس دارای امکانات و تجهیزات ورزشی، تفریحی و رفاهی متعددی شامل پیست و خانه دوچرخه، رستوران، کتابخانه و سالن کنفرانس، زمین چندمنظوره برای ورزش‌های توپی، استخر، سونا و... و. است.