آنچه از این کلام امام علی(ع) که فرمود: «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته» برداشت می‌شود نیز دلالت به همین امر دارد؛ در جایی دیگر امیرالمؤمنین(ع) از کسانی‌که نسبت به مسائل اجتماعی بی‌تفاوت هستند به «میه الاحیا» (مرده‌ای در میان زندگان) یاد می‌کند. مشارکت مردم در حکمرانی علاوه بر چابک‌سازی دولت و کاهش چشمگیر فساد و ناکارامدی حاکمیت، از تکثیر بیماری واگیر بی‌مسئولیتی در ساختارهای غیررسمی افراد جامعه خواهد کاست.
شورایاری‌ها نهادهایی محلی هستند که در دهه ۱۳۷۸ با تصویب اساسنامه تشکیل شورایاری برای نخستین بار در شورای‌شهر تهران با انگیزه امکان پیگیری مطالبات مردمی، امور خیریه، حل مشکلات شهری و... برای کمک به شوراهای شهر تأسیس شدند. به‌طور کلی می‌توان به لحاظ تازگی این طرح در کشور و فقر ادبیاتی مدیریت شهری نسبت به موضوع شورایاری‌ها چنین ادعا کرد که شورایاری‌های محله از سال ۱۳۸۴ به‌طور جدی با برگزاری انتخابات در ۳۵۴ محله تهران آغاز به فعالیت کرده‌اند.
برای رسیدگی به تخلفات شورایاری‌ها در اجرای اساسنامه مصوب، ضابطه‌ای تحت عنوان آیین‌نامه انضباطی شورایاران نیز تصویب و ابلاغ شده است؛ وفق این دستورالعمل نهادی موسوم به ستاد هماهنگی و اجرایی شورایاری‌های محله‌ها در شهرداری تهران شامل کمیته‌های بدوی و تجدیدنظر انضباطی تشکیل شده و بدین‌ترتیب رکن نظارتی و نظام‌مندساز این نهاد مدنی نیز پیش‌بینی شده است. البته اعضای شورایاری باید از قوانین حاکم بر کشور و مقررات مدیریت شهری و مصوبات شوراهای اسلامی شهر خود مطلع باشند تا مطالبات را در چهارچوب ضوابط پیگیری کنند.
توسعه و نهادینه‌سازی فرهنگ مشارکت و کمک به بلوغ سیاسی شهروندان در راستای مطالبه‌گر بودن آنها از دیگر مزایای شورایاری‌هاست. به قول رالف راندورف در «کتاب انسان اجتماعی» ایفای نقش‌های متعدد توسط افراد جامعه به‌عنوان همسر، والدین، فرزند، دانش‌پژوه، مربی، قاضی، سیاستمدار، تاجر، دوست و... به‌رغم احتمال بروز تضاد یا تزاحم بین آنها موجب تکامل و بلوغ اجتماعی کنشگران خواهد بود. بدیهی است وجود یک امت پر توان و با انگیزه و امیدوار، آنها را از همه تهدیدات بیرونی مصون خواهد کرد.
شورایاری‌ها بهترین ظرفیت برای تکمیل داده‌های سامانه ملی اطلاعات (یکی از ارکان توسعه پایدار و لازم است که تشکیل آن در ایران نیز به‌طور جدی در دستور کار وزارت کشور قرار گیرد) و مآلا شناسایی و ادراک مسائل اجتماعی از سوی مدیران و در نتیجه خط‌مشی‌گذاری‌های عمومی برای رفع نقاط ضعف و ارتقای نقاط قوت محسوب می‌شوند؛ چراکه یکی از وظایف اصلی شورایاری‌ها تهیه فهرست مشکلات مردمی از سویی و توانمندی‌های جمعی در محله‌ها و انعکاس آن به شورای‌شهر و پیگیری آنهاست. شورایاری‌ها لایه میانی هسته مدیریت شهری (بین مردم و شورای‌شهر و شهرداری) هستند و حکمرانان می‌توانند به‌عنوان سرمایه‌های انسانی و اطلاعاتی به شورایاری‌ها رجوع کنند. به‌نظر می‌رسد تدوین و تصویب یک قانون جامع در رابطه با مدیریت شهری با ادغام قوانین شهرداری، شوراهای شهر، شوراهای حل اختلاف و تشکیل سازمان مدیریت بحران در این قانون و پیش‌بینی یک الگوی ایده‌آل از شورایاری‌ها در همه زمینه‌های مشارکتی بین حاکمیت و مردم، امری ضروری است.
به نظر می‌رسد با توجه جامع و مجدانه نهادی و فرایندی شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی به جایگاه خطیر شورایاری‌ها و توسعه این قسم نهادها در سطوح مختلف و در همه ابعاد حکمرانی اعم از سیاسی، اقتصادی، قضایی، فرهنگی، علمی، زیست‌محیطی، نظامی و دفاعی و حتی سایبری، می‌توان گام بلندی در ارتقا و اعتلای قدرت ملی و حتی اقامه دکترین مقاومت اسلامی و مبارزه با تحریم‌های اقتصادی و هجمه‌ها و ناتوهای فرهنگی دشمنان این مرز و بوم برداشت.
تاریخ انتشار: ۲۳ تیر ۱۳۹۸ - ۱۷:۴۷
امروزه مفاهیمی چون دولت‌ـ ملت یا امت‌ـ امامت، یکی از موضوعاتی است که حکایت از بافتار تمدنی یک جامعه و استحکام درونی قدرت سیاسی حاکم بر آن دارد که نمود آن در میزان مدنی‌سازی نهادهای سیاسی و سطح مشارکت اثربخش آحاد جامعه در اداره کشور است.