نهادی مردمی، غیرسیاسی و داوطلبانه برخاسته از بطن مردم که دغدغه شان توسعه محله‌هایشان بود. این روزها در آستانه برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها، که تنور انتخابات در محله‌ها حسابی گرم است، پای «علی‌اکبر کریمی»، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی که تجربه مدیریت کلانشهرها را نیز در کارنامه خود دارد، نشستیم تا از او درباره نقش پارلمان‌های محلی در اداره امور شهر جویا شویم. با هم این گفت‌وگو را می‌خوانیم.
ضرورت فعالیت شورایاری‌ها در محله‌های شهر از نگاه شما چیست؟
همان‌گونه که می‌دانیم شهرهای ما متشکل از شهروندان ساکن در آن است. شهروندانی که شهر را براساس فرهنگ، تفکر و نوع رفتارهایشان می‌سازند. رفتارهایی که دیوار محله‌های شهر براساس آنها بالا می‌رود و در و دیوار شهر رنگ به خود می‌گیرد. بنابراین وقتی به نقش انسان‌ها در شکل‌گیری شهرها نگاه می‌کنیم، نمی‌توانیم به نقش آنها در اداره امور شهرشان بی‌توجه باشیم. اکنون یک سؤال پیش می‌آید که آنها چگونه می‌توانند در اداره امور شهرشان مؤثر باشند؟ آیا در قالب پارلمان‌های محلی که از آنها به‌عنوان شورایاری‌ها یاد می‌شود. در واقع توسعه زندگی شهری و رشد افسارگسیخته پهنه شهرهای کشور به‌ویژه کلانشهرها، توجه به تشکیل و تقویت پارلمان‌های محلی را در پیکره مدیریت شهری ضروری می‌سازد.
شما سابقه مدیریت کلانشهرها را در کارنامه دارید، چقدر شورایاران می‌توانند به شهردارها در اداره امور شهرها کمک کنند؟
مدیریت شهری کار دشواری است و انجام آن با توجه به گستردگی زندگی شهرنشینی، که بی‌شک همراه با آسیب‌های بسیاری در حوزه مدیریت شهری است، جز در سایه جلب مشارکت مردمی در قالب پارلمان‌های محلی امکان‌پذیر نیست. در واقع فعالیت شورایاران در محله‌های بزرگ و کوچک تهران ثابت کرد که مدیریت شهری می‌تواند با بهره‌گیری از مشارکت مردمی در اداره امور محلی، ضمن شناسایی نقاط مثبت و منفی محله‌ها، بستر رفع مشکلات شهری را بیش از پیش فراهم کند.
شورایاری‌ها چگونه می‌توانند یاریگر مدیریت شهری در اداره امور شهر باشند؟
اعضای شورایاری‌ها که متشکل از معتمدان محلی هستند، مجموعه‌ای برخاسته از بطن مردم یک محله‌اند که به سبب زندگی در محله با همه مسائل و مشکلات آن آشنا بوده و می‌توانند با معرفی نقاط ضعف و قوت محله مدیریت شهری را در پیشبرد اهداف خود یاری کنند. بی‌شک شهردار یک کلانشهر یا حتی شهرداران یک منطقه جزء به جزء به همه نقاط یک محله تسلط ندارند، اگر شورایاری‌ها نباشند شهرداری باید برای شناخت ظرفیت‌های مغفول مانده شهری در محله‌ها هزینه‌های مطالعاتی هنگفتی را متقبل شود این در حالی است که شورایاران و معتمدان محله می‌توانند با نگاه بومی و محلی خود و با توجه به فرهنگ قالب در محله بستر توسعه همگون محلی را فراهم کنند. شورایاری‌ها به‌عنوان یاران و بازوان مدیریت شهری و فعالان اجتماعی محله‌ها باید در راستای پیشرفت زیرساخت‌های شهری، اجتماعی و فرهنگی محله‌های خود تلاش کرده و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی اعم از ریش‌سفیدان محله، زنان، جوانان و نخبگان محلی مدیریت شهری را در توسعه فرهنگی، اجتماعی شهر یاری کنند.
به نظر شما در طول این ۲ دهه چه آفتی گریبان شورایاری‌ها را گرفته است؟
نمایندگان مردم در پارلمان‌های بزرگ و کوچکی چون مجلس، شورایاری و شورای‌شهر تا زمانی می‌توانند در قالب چارچوب وظایف تعریف شده خود موفق عمل کنند که فارغ از امور سیاسی کارمردم را پیگیری کنند اما همین که آفت سیاست‌زدگی وارد حیطه‌کاری‌شان شود دیگر نمی‌توانند آن کارایی خود را داشته باشند. متأسفانه در برخی از شورایاری‌ها شاهد چنین افتی بودیم.
در شکل‌گیری شورایاری‌ها سهم زنان و جوانان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ما امروز شاهد توسعه کالبد شهرها و افزایش جمعیت آنها در سایه مهاجرت افراد هستیم و بخش قابل توجهی از این جمعیت را زنان و جوانان تشکیل می‌دهند که انگیزه بالایی برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی دارند. با توجه به این مهم باید ضمن جلب مشارکت آنها در اداره امور محله‌ها بستر رشد و ارتقای محله‌ها را با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فکری زنان و جوانان هر محله فراهم کنیم. چرا که اگر به این ظرفیت‌های اجتماعی و محلی توجه نشود، شورایاری نمی‌تواند در مسیر صحیح رسالت‌هایش گام بردارد.
به نظر شما می‌توان شورایاری‌های تهران را به‌عنوان یک الگوی مشارکت مدنی در شهرهای دیگر کشور نیز معرفی کرد؟
بی‌شک همین‌گونه است. پس از گذشت ۲ دهه از فعالیت شورایاران در پایتخت و آزمون و خطاهای حاصل شده وقت آن رسیده که این الگوی مدیریت محلی را در دیگر شهرها و کلانشهرهای کشور معرفی کرد.