- مقدمه
از زمان ورودم به شورای اسلامی شهر تهران، که مصادف با سومین دوره آن بود، به سبب سابقۀ سکونت خانواده و علاقه فراوانی که به تهران و مردمان آن داشته‌ام مباحث مربوط به شهر تهران همواره برایم از اولویت ویژه‌ای برخوردار بوده است. از همان روزهای نخست به سبب ارتباطاتی که داشتم، با مردم و نخبگان بسیاری دیدار کردم و از مشکلات و مسائل این شهر و مردمش آگاه شدم. این آگاهی بلحاظ ماهیت و مقیاس جدای از آن اطلاعاتی بود که به طور رسمی و اداری دریافت می‌کردم. در دوره شش ساله مسئولیتم در ستاد شورایاری ها در دوره سوم، جلسات هم اندیشی منظم و بی واسطه ای با منتخبین مردم محله‌های شهر داشتم و از نزدیک با مشکلات اکثر محلات تهران آشنا می‌شدم.
در آن دوره تلاش کردیم تا سازوکارهای ارتباط با شورایاران و نهادهای محله ای را تسهیل کنیم و به همین دلیل هر دو هفته یکبار شهرداران مناطق و نواحی و سایر مدیران اجرایی سازمانهای دخیل در مدیریت شهر جلساتی را در سطح مناطق با حضور اعضای شورایاری برگزار می کردیم و از مسائل و مشکلات محله و دغدغه های شورایاران به عنوان بازوها و نمایندگان شورا در محلات آگاهی پیدا می کردیم و به منظور پیگیری خواسته ها و مصوبات آن جلسات کمیته ای را با عنوان کمیته پیگیری با حضور نمایندگان ستاد شورایاری، شورا و شهرداری منطقه تشکیل داده بودیم که وظیفه اش پیگیری مصوبات جلسات فوق الذکر بود. علاوه بر آن و به منظور نهادینه کردن جایگاه شورایاری ها در نظام مدیریت شهری هر هفته نمایندگان شورایاری مناطق و محلات برای ارائه گزارش در صحن شورا حاضر می شدند و گزارش خود را در حضور خبرنگاران و اعضای شورا و مدیران کلان و محلی شهرداری ارائه می کردند. مجموعه این اقدامات باعث شد تا سطح اعتماد بنفس شورایاران افزایش یافته و شهرداری در مقابل آنها پاسخگو باشد و البته حس مسئولیت پذیری شورایاران را نیز افزایش می داد. در کنار همه این اقدامات نشست های هفتگی به منظور توانمندسازی شورایاران طراحی شد که کمک میکرد تا ضمن اشراف بر مسائل شهر و مدیریت و برنامه ریزی، قدرت و سطح مهارت آنها افزایش پیدا کند که این کمک می کرد تا شورایاران در بودجه ریزی محلی ورود کرده و پیشنهادات خود را عملی کنند. تا پیش از آغاز شورای چهارم، از این طریق اطلاعات خوبی درباره مسائل و مشکلات محلات شهر تهران به دست آوردیم. علاوه بر این‌ها بازدیدهای بسیاری که از مناطق و محلات مختلف داشتم، در شناخت مسائل تهران بسیار مؤثر بوده است. با شروع دوره چهارم شورا و انتخابم به عنوان رییس شورای شهر تهران، تصمیم بر این گرفتم تا علاوه بر دیدارها و بازدیدهای رسمی از بخش‌های مختلف شهر، به‌طور منظم، در روزهای جمعه و خارج از عرف دیدارهای معمول اداری، شهروندان و محله‌های تهران را از نزدیک ببینم و با مسائل و مشکلات و یادگارهای مادی و معنوی آنها آشنایی بیشتری حاصل کنم و از دغدغه ها و پیشنهادات شهروندان آگاهی پیدا کنم. این اهداف، بیشتر از وظایف معمول اعضای شورا در هر سمتی بوده است. انتخاب روز جمعه تصادفی نبود، زیرا در سنت‌های کهن این سرزمین، روز جمعه، روز دید و بازدید است. اهدافی همچون آشنایی بیشتر و عمیق‌تر با شهر و محله‌های آن، شناختن و شناساندن لایه‌های پنهان شهر به خبرنگاران و متخصصان شهری، ارتباط با نخبگان و هنرمندان و چهره‌های مختلف و تقویت یا پیوند ارتباط با مجموعه مدیریت و مدیران ذیربط در مسائل گوناگون شهری و در یک کلام شهر را از سایه و تاریکی به روشنی و آفتاب آوردن. در این دیدارها که هنوز ادامه دارد، با یاری اصحاب رسانه، مسائل و موضوعات شهری که در شرایط عادی، ورود و حضور در آنها برای دیگران میسر نبود، مورد بازدید قرار می‌گرفت و اطلاعات آن انتشار می‌یافت.
درگزارش حاضر، علاوه بر آن که به طور اجمال، مناطق و اماکن مورد بازدید در جلسات با شورایاری‌های محلات و مناطق و برنامه‌های تهرانگردی معرفی گردیده، عموم مسائل و مشکلات این کلانشهر که در طول این بازدیدها و در ارتباط با مردم محله‌ها و بخش‌های مختلف مورد بحث و گفتگو قرار گرفته مشخص و تفکیک شده است. اینک که این سال‌ها را پشت سر گذاشته‌ام، به خوبی درک می‌کنم که این روش تا چه میزان می‌تواند در حل و فصل و به‌ویژه فهم بی‌واسطۀ مشکلات شهری موثر باشد.
- دالان بادهای پایتخت
منطقه ۲۲ تهران که به همراه منطقه ۲۱ غربی‌ترین مناطق تهرانند، در منتهی الیه شمال غربی تهران قرار دارد و منطقه تازه تأسیسی است که از پیوستن آن به تهران مدت زمان کمی می‌گذرد. البته از آنجا که تا همین چهل- پنجاه سال پیش اراضی این منطقه جزو زمین‌های روستای تاریخی کن بود و از آنجا که این روستا عمری هزار ساله دارد، می‌توان نتیجه گرفت که سکونت در این منطقه هم، چنین قدمتی دارد. روستای تاریخی کن، همانی است که امروزه به نام محله کن منطقه پنج می‌شناسیم. بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی و تعدادی از باغات اهالی این روستا در محدوده منطقه ۲۲ فعلی واقع بود. از این اراضی می‌توان به اراضی سیادشتک(زیبادشت امروزی) و اراضی لت مال کن (شهرک راه آهن یا همان گلستان، شهرک امیرکبیر و شهرک هوانیروز) و از باغها می‌توان به قلهک دره و باغ لت مال اشاره کرد. از آنجا که تهران از اوایل دهه ۴۰ به بعد جمعیتش به یکباره شروع به رشد کرد و کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی فراوانی در اطراف آن شروع به کار کردند، دولت وقت تصمیم گرفت برای تأمین هوای پاک پایتخت، دو منطقه جنگلی چیتگر و لویزان را، یکی در غرب و دیگری در شرق ایجاد کند. از آنجا که محدوده بوستان جنگلی چیتگر در مسیر ورود بادهای غربی به تهران بود، این بوستان می‌توانست نقش مهمی در تصفیه و تلطیف هوای پایتخت داشته باشد. بعد از آن که طرح جامع شهر تهران در سال ۱۳۴۷ به تصویب رسید، قرار براین شد تا دریاچه‌ای در کنار این بوستان طراحی شود تا هرچه بیشتر به تلطیف هوای تهران کمک کند. البته ساخت این دریاچه سال‌ها به تعویق افتاد. تا این‌که در سال‌های اخیر شهرداری اقدام به ساخت این دریاچه مصنوعی کرده و با هدف تفریحی-ورزشی به بهره‌برداری رسانده است که با توجه به ساخت آپارتمان‌ها و برج‌های بلندی که در محدوده این بوستان و دریاچه ساخته شده دیگر این دریاچه نمی‌تواند هوای تهران را تلطیف کند و فقط جنبه تفریحی خواهد داشت. در اواخر دهه ۴۰، شخصی به نام علی‌نقی طاهرپور چند قطعه از زمین‌های لت مال را خرید. در سال ۱۳۴۷ شرکت تعاونی اداره راه آهن به دنبال خرید زمینی بود تا در آن برای کارمندان خود خانه بسازد. طاهرپور زمین‌های لت مال را به این شرکت پیشنهاد داد. ولی به دلیل تخلفات او در واگذاری زمین‌ها، تا پیروزی انقلاب این کار به طول انجامید و در نهایت اولین خانه‌های شهرک راه‌آهن در سال ۱۳۶۱ به دست خود مردم بنا شد و اواخر دهه ۷۰ بود که بیشتر زمین‌های این شهرک ساخته شد. این شهرک امروزه به محله گلستان تغییر نام داده است. اولین مسجد محله هم مسجد المهدی نام دارد. قبل از ساخت این مسجد اهالی نمازجماعت‌هایشان را در خانه یکدیگر برگزار می‌کردند. زمین‌های شهرک امیرکبیر نیز بخشی از اراضی لت‌مال محسوب می‌شدند. در سال ۱۳۵۹ شرکت تعاونی آجا، متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت. اراضی بخش شمال غربی محدوده شهرک راه‌آهن(گلستان) در گذشته جزو اراضی قلهک دره محسوب می‌شد، در این محدوده باغ بزرگی به نام باغ قلهک دره قرار داشت. تمام این اراضی هم متعلق به اهالی کن بود. امروزه در بخشی از این اراضی مجتمع دانشگاه علوم انتظامی و مجتمع‌های مسکونی نیروی انتظامی قرار گرفته است. باغ قلهک دره نیز هم‌اکنون در ابعاد کوچک‌تر باقی مانده که تبدیل به باغ‌هایی برای برگزاری مراسم‌ها شده است.
۱. تهرانگردی بیست‌وهفتم: به تاریخ ۰۶/۰۴/۱۳۹۳
۲. بخشی از پنجاهمین تهرانگردی: به تاریخ ۰۲/۰۵/۱۳۹۴ بازدید از مناطق سیل‌زده در حریم منطقه ۲۲
۳. هفتادمین تهرانگردی: به تاریخ ۰۷/۰۳/۱۳۹۵
۴. بخشی از تهرانگردی هفتادوششم: به تاریخ ۰۵/۰۶/۱۳۹۵به مناسبت آب‌گردی
در این برنامه ها، از نقاط مختلف منطقه ۲۲ بازدید به عمل آمد و با عده ای از افراد حاضر در این منطقه، پیرامون شهر و منطقه صحبت نموده، نقطه نظرات آنها را راجع به مسائل مورد بحث شنیده و در مجموعه شورا و گروههای کارشناسی مختلف شورا، آنها را مطرح نمودم. به دلیل اهمیت بازدید مسائل و مشکلات مربوط به منطقه از نزدیک و بنابر اهمیت موضوعات، در برخی از این بازدیدها، مسئولان دستگاههای دیگر همچون رئیس اداره فرهنگ و ارشاد شهر تهران، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران، مدیر کل حوزه وزارتی سازمان میراث فرهنگی، معاون برنامه ریزی سازمان زیباسازی به همراه شهردار منطقه و برخی معاونین ایشان اینجانب را همراهی می نمودند. نقاط مورد بازدید این منطقه به این شرح بوده اند:
۱. منزل استاد احمد ابوالقاسمی و دیدار و گفتگو با ایشان در حضور مسئولین محلی در خصوص وضعیت فعالیتهای قرآنی در تهران و همچنین منطقه
۲. باغ‌های باقی مانده منطقه و دیدار و گفتگو با مالکان آنها و مسائل و مشکلات پیش روی آنها در خصوص نگهداری این باغها
۳. پروژه در حال ساخت بیمارستان تخصصی مغز و اعصاب پروفسور سمیعی و دیدار و گفتگو با مسئولین مربوطه در خصوص راه اندازی این مرکز
۴. ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی و بازدید از وضعیت فیزیکی این مجموعه
۵. بازدید از مسابقات شنای نابینایان کشور (استخر سرپوشیده آزادی) و دیدار و گفتگو با ورزشکاران
۶. بازدید از مسابقات کانوپولو و دیدار و گفتگو با مسوولین
۷. فدراسیون قایقرانی و دیدار و گفتگو با مدیران این فدراسیون
۸. دریاچه و مجموعه ورزشی آزادی
۹. سایت تیراندازی به اهداف پروازی و دیدار و گفتگو با مدیران این بخش
۱۰. فدراسیون والیبال و دیدار و گفتگو با رییس فدراسیون
۱۱. ورزشگاه در حال ساخت ویژه بانوان در مجموعه ورزشی آزادی و بازدید از وضعیت پیشرفت این پروژه
۱۲. دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر)
۱۳. دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و دیدار و گفتگو با اساتید این دانشگاه
۱۴. دفتر خبرگزاری عطنا
۱۵. پروژه ساخت کتابخانه عمومی در دانشگاه علامه طباطبایی و بازدید از مراحل پیشرفت این پروژه
۱۶. پروژه ساخت مسجد دانشگاه علامه و بازدید از مراحل پیشرفت این پروژه
۱۷. موسسه توان‌بخشی امید فردا و دیدار و گفتگو با مدیران این موسسه در خصوص فعالیتهای این مجموعه
۱۸. بوستان چیتگر
۱۹. مدرسه اسب‌سواری و دیدار و گفتگو با مدیران این مجموعه خصوصی در خصوص گسترش فعالیت های ورزش اسب سواری در تهران
۲۰. باغ گیاهشناسی و دیدار با مدیران این مجموعه و گفتگو در مورد وضعیت زیست محیطی تهران
۲۱. منزل خانواده شهید اکبر ملک‌شاهی، از شهدای مدافع حرم، و دیدار و گفتگو با این خانواده محترم
۲۲. شهرک دانشگاه صنعتی شریف و دیدار و گفتگو با شورایاران و معتمدین محلی در خصوص مسائل و مشکلات این شهرک
۲۳. منزل دکتر خالصی زاده، از اساتید بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف
۲۴. تصفیه‌خانۀ دریاچۀ مجموعۀ شهدای خلیج‌فارس (چیتگر) و بازدید از بخش های مختلف این پروژه
بر اساس بازدیدی که طی این برنامه ها از این منطقه صورت گرفت و همچنین بر اساس مطالعاتی که درباره مسائل شهری مختلف در این منطقه داشتم، و همچنین بر اساس گفتگوهایی که در طی این سال ها با مردم این محله ها و منطقه انجام داده بودم، لیستی از مشکلات این منطقه توسط مردم و شورایاران ارائه گردیده که به شرح زیر می باشند:
۱. مشکلات ناشی از نیمه‌کاره رها شدن پروژۀ احداث بزرگترین استادیوم مسقف ویژه بانوان
۲. مشکلات ناشی از کمبود آب در مجموعة ورزشی آزادی
۳. مشکلات ناشی از قطع شدن آب پارک چیتگر (به دلیل اختلافات بین شهرداری و وزارت نیرو)
۴. مشکلات ناشی از کمبود آب و آلودگی آب در باغ گیاهشناسی (با توجه به قطع شدن حقابۀ کرج، آب مورد نیاز از چاه‌های عمیق تامین می‌شود که با وجود ساخت‌وسازهای بی‌رویه در منطقه، آب آلوده شده است)
۵. مشکلات ناشی از ساخت‌وساز بی رویه
۶. مشکلات ناشی از بی‌توجهی به باغات و از بین بردن آنها
۷. مشکلات زیست‌محیطی ناشی از بلندمرتبه‌سازی و مسدود شدن مسیرهای جریان باد
۸. مشکلات مربوط به ضعف سیستم گردش آب دریاچۀ چیتگر
۹. مناسب نبودن مبلمان شهری اطراف دریاچۀ چیتگر
۱۰. انتقال بار ترافیکی بزرگراه‌های حکیم و همت غرب به درون منطقه در ساعات اوج ترافیک
۱۱. مشکلات ناشی از وجود بافت فرسوده (مثلا در محلۀ پیکان‌شهر، ...)
۱۲. مشکلات ناشی از پایین بودن سرانۀ فضاهای آموزشی در برخی از محلات
۱۳. مشکلات ناشی از ضعف در سیستم روشنایی معابر (مثلا برخی معابر محلۀ صدرا)
در بازدیدی که در این چند برنامه از بخش های مختلف منطقه ۲۲ داشتم، علاوه بر نظارت و انتقال مباحث و مسائل این منطقه به مجموعه شورای اسلامی شهر تهران و طرح آنها در صحن و بخش های مختلف کارشناسی شورا، پیشنهاداتی نیز در حاشیه این بازدیدها ارائه نمودم و موضوعاتی با مسئولان و سازمانهای ذیربط مورد مذاکره قرار گرفتند که عبارت است از:
۱. تبدیل سیستم سنتی آبیاری به سیستم‌های نوین آبیاری قطره ای برای احیا و نگهداری فضای سبز مجموعۀ آزادی
۲. مذاکراتی برای راه‌اندازی مرکز بین المللی آموزش صوت و لحن قرآن کریم در منطقه
۳. ارتقای زیرساخت‌های منطقه و تبدیل منطقه به قطب مراکز درمانی و آموزشی پزشکی
۴. پیشنهاد و مذاکراتی برای کنترل تراکم و بلندمرتبه‌سازی در منطقه
۵. تاکید بر حفظ باغات منطقه
۶. ساماندهی فضاهای اطراف دریاچه چیتگر
۷. بازآرایی تندیس نماد ورودی دانشکدۀ علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
۸. تاسیس موزۀ علوم ارتباطات با محوریت دکتر معتمدنژاد در دانشگاه علامه طباطبایی
۹. نام‌گذاری معبری در منطقۀ ۲۲ به نام شهید ملک‌شاهی
البته طرح این مباحث و پیشنهادها به تنهایی راهگشای تمام مشکلات محله ها و شورایاری ها نیست اما می تواند زمینه گفت و گو، ارائه نظر و پیشنهاد تکمیلی شهروندان به ویژه شورایاران را فراهم آورد.