آلودگی هوا، ترافیک، تردد خودروهای سنگین، مشکلات و آسیب‌های اجتماعی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و در یک جمله رخت بستن آسایش از محله‌ها و به مخاطره افتادن سلامت جسمی و روحی شهروندان هدیه و آورده صنعتی‌ها برای همسایه‌های مسکونی است. درباره انواع و اقسام مشکلاتی که کارخانه‌ها و مراکز صنعتی به محله‌های مسکونی تحمیل کرده‌اند سوژه‌های بسیاری را پیگیری کرده و بارها نوشته‌ایم. تعداد انگشت‌شماری از آنها رتق و فتق و به شکلی جمع و جور شدند و بسیاری هم به بهانه‌های مختلف همچنان به قوت خود باقی است و کوچک‌ترین‌ترتیب اثری هم درباره آنها داده نشده است! اما مشکلی که در این شماره به آن پرداخته‌ایم، با تمام مواردی که پیش از این مطرح شده تفاوت دارد. اهالی شهرک دانشگاه در کیلومتر ۱۴ جاده مخصوص با کارخانه ایران‌خودرو همجوار هستند که «سامانه ضد تگرگ» این کارخانه حسابی برایشان دردسرساز شده است.
اهالی شهرک دانشگاه در محله‌شان مشکلات زیادی دارند که هرکدام می‌تواند به‌صورت سوژه‌ای جداگانه و مجزا بررسی شود. مشکلاتی از قبیل رو به زوال بودن درختان و فضای سبز شهرک به دلیل آبیاری نامناسب و نگهداری بد یا کمبود امکاناتی نظیر شعبه بانک و استخر که هرکدام سفری چند کیلومتری به محله‌ها و مناطق اطراف را به ساکنان این محله تحمیل می‌کند. اما یکی از مشکلات جالب و عجیب شهرک دانشگاه که بیشتر ساکنان آن از بازنشسته‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران هستند «سامانه ضد تگرگ»ی است که در محل انبار اتومبیل‌های تولیدشده ایران‌خودرو جانمایی شده است.
در محیطی وسیع که هیچ سقف و سرپوشی ندارد انواع و اقسام اتومبیل‌های صفر کیلومتر دپو شده که کارخانه ایران‌خودرو برای جلوگیری از آسیب دیدن آنها در اثر نزولات جوی چند دستگاه قیفی شکل موسوم به «سامانه ضد تگرگ» در آنجا نصب کرده است. شکایت اهالی شهرک دانشگاه به دلیل سر و صدایی است که وقت و بی‌وقت در هنگام ابری یا طوفانی شدن هوا در اثر فعالیت این دستگاه‌ها تولید می‌شود و آرامش را از همسایه‌ها گرفته است. ساکنان شهرک خودشان فیلم و تصاویری هم از این موضوع تهیه کرده و در اختیار «همشهری محله» گذاشته‌اند. همچنین برخی از ساکنان مدعی هستند که این سامانه روی بخشی از محله که به محل دپو خودروها نزدیک است تأثیر منفی گذاشته و در اوج بارش‌های بهاری پایتخت که گاهی سیل‌آسا می‌شد، آسمان محله اغلب صاف و میزان و حجم بارش‌ها بسیار خفیف و ناچیز بود.
صدایی شبیه به انفجار و شلیک!
«عزیزه حاجی‌زاده» که از ۷ سال پیش ساکن شهرک دانشگاه است درباره «سامانه ضد تگرگ» کارخانه ایران‌خودرو به «همشهری محله» می‌گوید: «وقتی به این شهرک آمدم نمی‌دانستم این همه مشکل دارد وگرنه قطعاً پایم را در اینجا نمی‌گذاشتم. مشکلات ما خیلی زیاد است از نبود شعبه بانک و درمانگاه گرفته تا خانه‌هایی که آسانسور ندارد. یکی از مشکلات جدی ما سامانه‌ای است که در داخل پارکینگ اتومبیل‌های کارخانه ایران‌خودرو نصب شده است. تا هوا ابری می‌شود و باد شدید وزیدن می‌گیرد به مدت ۲ تا ۵ دقیقه صداهایی شبیه به شلیک ضد هوایی در فضا می‌پیچد. وقت و زمان هم نمی‌شناسد و صبح و شب و نصف شب هم ندارد. بارها به خاطر این صدا با ترس از خواب پریده‌ایم. چند مرتبه به پلیس ۱۱۰ هم زنگ زدم و به خاطر تولید سر و صدای نامتعارف شکایت کردم که گفتند رسیدگی به این موضوع در حیطه کاری‌شان نیست. »
«مهناز عربلو» که از سال ۱۳۷۱ ساکن این محله است هم می‌گوید: «مشکلات محله ما زیاد است که سر و صدای چند دقیقه‌ای ایران‌خودرو برای محافظت از ماشین‌هایش فقط یکی از آنها است.» «جواد دیزانی» هم درباره صدای نامتعارفی که شبیه به انفجار است می‌گوید: «سر و صدای هواپیماها کم بود که از حدود ۴ سال قبل صدای «سامانه ضدتگرگ» کارخانه هم که مثل صدای انفجار می‌ماند به آن اضافه شده است! » «علی‌اکبر حسن‌پور» از تأثیر منفی این سامانه روی آب و هوای محله و کم شدن بارش‌ها در بخش‌هایی از شهرک دانشگاه خبر می‌دهد: «این سامانه باعث شد در بخش‌هایی که نزدیک کارخانه قرار دارد میزان بارندگی‌ها کاهش پیدا کند. در روزهایی که شاهد بارش‌های خوب در تهران بودیم داخل شهرک دانشگاه یا باران نمی‌بارید یا بسیار کم و خفیف بود.»
- سامانه ضد تگرگ چیست و چطور عمل می‌کند
برای آشنایی با دستگاهی که درباره آن نوشتیم و مردم محله صحبت کردند تحقیقاتی انجام دادیم. عملکرد دستگاه ضد تگرگ که اغلب در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر واردات از خارج در داخل هم تولید می‌شود بر اساس گازاستیلن است. دستگاه از طریق این گاز با ایجاد انفجارهای متوالی و تولید امواج صوتی با برد ۱۴کیلومتر در داخل ابرهای حاوی تگرگ، در تشکیل و ایجاد شدن تگرگ اختلال ایجاد می‌کند و باعث می‌شود به باران یا برف خفیف تبدیل شود. در یک جمله عملکرد سامانه ضد تگرگ به این صورت است که در زمان بارش تگرگ، با ایجاد صدای بلند، تگرگ را به باران تبدیل می‌کند. این سامانه دارای یک ژنراتور تولید موج انفجاری است. انرژی پرقدرت حاصل از انفجار به سمت دهانه مخروطی شکل هدایت می‌شود و در تمامی جهات به ارتعاش درمی‌آید.
عملکرد دستگاه ضد تگرگ باعث ایجاد صدای سوت مانندی می‌شود. این صدا در نزدیکی سامانه به مدت ۳۰ ثانیه قابل شنیدن است. سامانه ضد تگرگ از طریق انفجارهای مکرر در هر ۴ تا ۶ ثانیه امواجی با برد بیش از ۱۲کیلومتر تولید می‌کند. امواج تولید شده با توجه به پتانسیل ابرها و ارتفاع آنها شعاعی در حدود ۶۰۰ متر را تحت پوشش قرار می‌دهند. اغلب دستگاه‌های ضد تگرگ قابل حمل هستند و نصب و استفاده از آنها نیاز به کار پایه‌ای و زیرساخت ندارد. طبق مطالبی که درباره این سامانه منتشر شده این دستگاه هیچ خطر زیست‌محیطی برای انسان و حیوانات و هواپیما ندارد.