مدتی است که مشکلات اقتصادی در کشور گریبان صنایع مختلف؛ به‌ویژه صنایع تولیدی را گرفته است. این موضوع موجب رکود و کاهش فعالیت دست‌اندرکاران حوزه‌های مختلف از جمله صنعت چاپ و نشر شده است.
به دلیل وابستگی چاپ و نشر به یکدیگر و تاثیرپذیری بالای هر دو حوزه از موضوعات و مشکلات اقتصادی، بیم‌ها و امیدهای زیادی پیش روی دست‌اندرکاران هر دو بخش قرار گرفته است که به نظر می‌رسد با تمرکز دولت بر حمایت از بخش‌های تولیدی، می‌توان کفه امید به آینده را سنگین‌تر کرد.
در این گزارش با سه تن از فعالان صنعت چاپ کشور که در حوزه‌های مختلف دغدغه و نگرانی دارند به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر در فضای این‌روزهای چاپخانه‌های کشور قرار بگیریم.
- نیازمند به یک کارگروه کارکشته‌ایم
درابتدا به سراغ حسین صادقیان، مدیر مجمتع چاپ نقشینه می‌رویم. او درباره بیم‌هایش برای ادامه فعالیت در این صنعت می‌گوید: الان با توجه به تحریم‌ها، مشکلات اقتصادی زیادی
برای چاپخانه‌ها ایجاد شده است؛ به‌طوری که فکر می‌کنم تا پایان امسال شاید نیمی از چاپخانه‌ها تعطیل شوند؛ زیرا طبق آمار اتحادیه چاپخانه‌داران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از سال گذشته تاکنون حدود ۳۰۰ چاپخانه تعطیل شده‌اند.
او به دلایل خود درباره طرح این موضوع اشاره می‌کند و می‌افزاید: از آنجایی که تجهیزات و ماشین‌آلات ما صد در صد خارجی است، از سوی دیگر ۹۹ درصد مواد اولیه مورد نیاز ما مثل کاغذ و مقوای گلاسه نیز وارداتی است، شرایط کار در ماه‌های اخیر بسیار سخت شده و نمی‌دانیم که طی ماه‌های آینده چه وضعیتی پیش‌رو داریم.
صادقیان درباره تولید کاغذ داخلی و نامناسب بودن این کاغذ برای فعالیت نشر توضیح می‌دهد: ما در کشور حدود یک درصد تولید کاغذ داخلی داریم که در کارهای فانتزی اصلا قابل استفاده نیست و بیشتر برای کارهای بازاری یا کتاب‌های درسی از کاغذ پارس و مازندران استفاده می‌شود که کیفیت خوبی ندارند.
او همچنین به وضعیت کاغذهای وارداتی اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به شرایطی که به وجود آمده است، طی یک‌سال‌ونیم گذشته کاغذِ بندی ۵۰ هزار تومان به ۵۰۰ هزار تومان رسیده؛ یعنی ده برابر شده و کاغذهای فانتزی‌تر مثل گلاسه و مقوا حدود هفت برابر افزایش قیمت داشته‌اند.
صادقیان درباره بخش دیگر مشکلات یک چاپخانه در زمینه تامین مواد اولیه، یادآور می‌شود: از سوی دیگر ما یکسری ملزومات مثل مرکب و الکل و قطعات ماشین‌آلات داریم که آن‌ها هم افزایش قیمت زیادی داشتند؛ به‌طوری که مرکب چاپ از کیلویی ۲۰ هزار تومان به ۱۰۰ هزار تومان رسیده؛ یعنی ۵۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است.
البته باید به همه این موضوعات، تامین قطعات یدکی ماشین‌آلات را هم اضافه کنیم زیرا ورود بخش زیادی از این قطعات به دلیل نوسانات نرخ یورو و دلار با مشکل جدی روبه‌رو شده است و تجمیع همه این موضوعات موجب شده است که چاپخانه‌داران دچار مشکلات زیادی شوند.
تعدیل نیرو یکی دیگر از موضوعاتی است که اکنون بسیاری از چاپخانه‌ها با آن روبه‌رو هستند. مدیر چاپخانه نقشینه در این زمینه می‌گوید: ۹۹ درصد چاپخانه‌داران اکنون در حال تعدیل نیرو هستند به عنوان مثال مجموعه ما یک‌سال قبل حدود ۶۰ نیرو داشت که با توجه به شرایط اقتصادی به ۳۰ نفر تقلیل پیدا کردند و بسیاری از همکاران ما هم درگیر این موضوع هستند.
صادقیان در این زمینه توضیح داد: متاسفانه چندین هزار نفر نیروی کاری حرفه‌ای و زبده در حال خارج شدن از این حرفه هستند. الان بخش زیادی از کارگران صنف ما بیکار هستند و تغییر شغل داده‌اند و اطلاع دارم که ماشین‌چی متخصص و حرفه‌ای صنعت چاپ به دلیل اینکه در این صنعت کار ندارد، با آژانس و تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کند.
گفت‌وگو با چاپخانه‌داران نشان می‌دهد که به دلیل گرانی کاغذ حجم کارها و سفارش‌های چاپی نصف شده و همین موضوع موجب شده است که رقابت منفی در میان چاپخانه‌داران ایجاد شود. او دراین زمینه می‌گوید: از آنجایی که کار کم شده و مزد چاپ افزایش پیدا نکرده، همه در رقابت منفی قرار دارند تا سرپا بمانند؛ درحالی‌که در سیستم چاپخانه، با توجه به سرمایه‌هایی که ماشین چاپ و تجهیزات وابسته می‌طلبد، دستمزد باید حداقل ۳۵ درصد باشد اما الان به ۱۰ درصد هم نمی‌رسد و در بعضی موارد هم کمتر است.
او تاکید می‌کند: به نظر من نیاز است یک کارگروه کارکشته و باتجربه وارد میدان شود و مشکلات ریز و درشت را حل کنند؛ زیرا مشکلات روی هم تلنبار شده است. از یکسو کاغذ و از سوی دیگر زینک! زینکی که ورقی شش هزار تومان بود، الان ورقی ۳۵ هزار تومان است و حدود هفت برابر شده است؛ درحالی‌که نرخ ارز که هفت برابر نشده! پس چرا قیمت‌ها اینقدر بالا رفته است.
- خطر عرضه اجناس تقلبی و بی‌کیفیت به بازار
در ادامه بررسی وضعیت صنعت چاپ و فعالانش، به سراغ محمود پیشعلی، مدیر چاپخانه فرارنگ آریا می‌رویم. او در سخنانی با اشاره به فعالیت پنج دهه از عمر خود در صنعت چاپ می‌گوید: ما در گذشته هم روزها و سال‌های سختی را مثل این ماه‌ها پشت سر گذاشته‌ایم؛ در سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی ایران و هم‌زمان با جنگ ایران و عراق هم مرکب از خارج وارد نمی‌شد و چاپخانه‌داران برای تامین مواد مورد نیاز خود با مشکل روبه‌رو بودند و الان هم کمابیش با این مشکلات دست‌به‌گریبانیم.
او با اشاره به بخش عمده مشکلات این‌روزهای چاپخانه‌داران ادامه می‌دهد: در دسترس نبودن لوازم مصرفی یکی از دغدغه‌های جدی ما به شمار می‌آید؛ به‌طوری که هر کالای مورد نیاز ما بعد از مدتی کلا نایاب می‌شود. به‌عنوان مثال؛ ماتریس خوب و رول شستشوی دستگاه‌ها الان کمیاب شده و مدتی است که نتوانسته‌ایم حتی به پنج برابر قیمت این کالا را تهیه کنیم.
پیشعلی درباره مشکل تامین الکل ایزوپروپیل مناسب برای چاپخانه‌ها نیز می‌گوید: الکل در بازار خیلی زیاد است ولی ۹۰ درصد آن‌ها تقلبی‌اند و ناخالصی دارند.
در اغلب پروژه‌ها، تولید معطل مواد اولیه می‌شود و این موضوع دلخوری و ناراحتی طرفین را به همراه دارد ما نمی‌توانیم در تهیه این ماده، ریسک کنیم زیرا خطرات زیادی به همراه دارد.
او هچنین درباره قیمت بالای مرکب توضیح می‌دهد: مرکب هم در دوره‌های مختلف زمانی در بازار کم و زیاد می‌شود و به همین دلیل افزایش قیمت زیادی پیدا می‌کند؛ به‌طوری که در یک بازه زمانی کوتاه، هر کیلو مرکب چهاررنگ بیش از ۱۰۰ هزار تومان شد و مرکب طلایی کیلویی ۴۵۰ هزار تومان شده است. این مبالغ برای ما بسیار بالا است، البته این مرکب‌ها بیشتر اوقات در بازار موجود نیست و اگر بخواهیم دپو کنیم، باید مبلغ زیادی را به این کار اختصاص دهیم که در توان ما نیست؛ بنابراین فقط به تناسب نیاز خود به صورت محدود خریداری می‌کنیم.
مقوای ایندربرد نیز یکی از اقلام عمده در چاپخانه‌ها به شمار می‌آید که کمبود این کالا نیز آسیبی جدی به فعالیت چاپخانه‌داران وارد می‌کند؛ به‌طوری که قبل از آغاز سال جاری، این مقوا کیلویی چهار هزار تومان بود اما به مرور به ۲۳ هزار تومان رسید و الان دوباره به ۱۷ هزار تومان رسیده است. مدیر چاپخانه فرارنگ آریا در این زمینه می‌گوید: همچنین مقوای پشت‌طوسی نیز در بازار خیلی کم است و از آنجایی که ارز دولتی شامل آن نمی‌شود، تاجران به صورت آزاد می‌آورند و قیمت بالایی دارد که انجام کار را برای ما مشکل کرده است.
پیشعلی با اشاره به تاثیر کمبود کالا در ثبت سفارش‌ها نیز می‌گوید: این موضوع موجب شده که تحویل کارها عموما به تاخیر بیفتد و مشتری معطل شود. در اغلب پروژه‌ها، تولید
از زمانی که قرارداد همکاری با مشتری امضا می‌کنیم تا زمانی مقوا را خریداری می‌کنیم و کالای نهایی تولید می‌شود، قیمت‌ها تغییر می‌کند و در اغلب موارد ضرر می‌کنیم
معطل مواد اولیه می‌شود و این موضوع دلخوری و ناراحتی طرفین را به همراه دارد.
- همچنان دست و پنجه نرم می‌کنیم
امیرهومن محمدی، مدیرعامل چاپ هودیس پارس یکی دیگر از فعالان صنعت چاپ است. او درباره مشکلات تامین مواد اولیه به خصوص کاغذ و زینک می‌گوید: دخالت دولت در امور زینک و کاغذ و مقوا مشکلات را بیشتر کرده است؛ زیرا رانت زیاد شده. یکسری افراد در این میان سود زیادی می‌برند و کالا اغلب به دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسد.
او می‌افزاید: مشکل دیگر ما نوسان بهای ارز است. از زمانی که قرارداد همکاری با مشتری امضا می‌کنیم تا زمانی مقوا را خریداری می‌کنیم و کالای نهایی تولید می‌شود، قیمت‌ها تغییر می‌کند و در اغلب موارد ضرر می‌کنیم.
محمدی با ذکر مثالی در این زمینه یادآور می‌شود: به‌عنوان مثال هنگام عقد قرارداد، مقوا را کیلویی ۱۶ هزار تومان ثبت سفارش کرده‌ایم اما زمانی که تولید کالا به پایان می‌رسد، بهای مقوا به کیلویی ۲۸ هزار تومان رسیده که ضرر هنگفت ما است و کسی هم پاسخگو نیست.
او با بیان اینکه در کنار مشکلات مالیات و بیمه و مالیات بر ارزش افزوده دغدغه تولید کالا با قیمت مناسب نیز مشکل جدی دیگر ما است، می‌گوید: بیشترین مشکل ما تامین مقوا و کاغذ و بعد زینک و سلفون است که تلاش می‌کنیم در شرایط رکود و کم بودن سفارش‌ها با همه آن‌ها دست و پنجه نرم کنیم.
با توجه به شرایطی که فعالان صنعت چاپ با آن روبه‌رو هستند و در روزهایی که تولید بیش از هر چیز دیگری نیازمند حمایت و پشتیبانی دولت است، به‌نظر می‌رسد دولت باید با اختصاص یارانه‌های ویژه و کنترل بر بازار در زمینه توزیع یارانه‌ها، همچنین برخورد با افراد محتکر و دلالان سودجو، گرد و غبار را از بازار بزداید تا تولیدکنندگان در فضایی آرام و به‌دور از تنش به فعالیت بپردازند.
منبع :خبرگزاری ایبنا