به گزارش ایسنا به نقل از انشنت اوریجینز، زوراتس کارر که با نام «کاراهنج» نیز شناخته می‌شود در حقیقت مجموعه‌ای از تخته‌سنگ‌های بزرگ و کوچک است که مساحتی معادل هفت هکتار را در بر می‌گیرد. این مکان باستانی در نزدیکی «سیسیان» یکی از شهرهای ارمنستان واقع شده است.
از این مکان باستانی معمولا با نام استون هنج (Stonehenge) ارمنی یاد می‌شود، اما ارزش واقعی این مکان بسیار بیشتر از تصورها است.
به عقیده بسیاری از باستان‌شناسان، از «زوراتس کارر» می‌توان به عنوان یکی از قدیمی‌ترین رصدخانه‌های جهان نام برد. برخی از باستان‌شناسان معتقدند «زوراتس کارر» دست کم ۳۵۰۰ سال از «استون هنج» بریتانیا قدیمی‌تر است، اما همه کارشناسان در این‌باره اتفاق نظر ندارند.
دو گروه تحقیقاتی مهم و بزرگ در این منطقه به کاوش می‌پردازند: سازمان مردم‌نهاد فرهنگی تاریخی «Bnorran» و موسسه ارمنستانی باستان‌شناسی و مطالعه علمی نژادها. هر دو این گروه‌های تحقیقاتی نسبت به کاربرد این مکان باستانی نظرات بسیار متفاوتی دارند.
یکی از اعضای گروه تحقیقاتی «Bnorran» بیان کرد: «به عقیده ما، بیش از ۲۰۰ تخته‌سنگ در گذشته در این مکان قرار داشته که به عنوان یک رصدخانه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. اما نظریه دیگر آن است که این مکان اصلا به عنوان رصدخانه مورد استفاده قرار نمی‌گرفته و آن‌چه ما در حال حاضر شاهد آن هستیم، در حقیقت بقایای یک بنا یا آرامگاه باستانی است.»
با این‌که اختلاف نظرهای بسیاری در رابطه با هویت این مکان تاریخی در بین این دو گروه تحقیقاتی دیده می‌شود، اما این دو گروه ظاهرا توافق‌نامه‌ای را امضا کرده‌اند که به موجب آن از این پس با همکاری یکدیگر تحقیقات را جلو خواهند برد.
این مکان در سال ۱۹۸۴ توسط یک تیم باستان‌شناسی به سرپرستی «Onik Khnkikyan» مورد توجه قرار گرفت. این تیم باستان‌شناسی پس از چندین ماه مطالعه و تحقیق در این مکان، به این نتیجه رسید که «زوراتس کارر» به عنوان یک رصدخانه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کمی بعد، باستان‌شناسان، منجمان و متخصصان فیزیک نجومی ارمنستان دریافتند حداقل دو مکان باستانی دیگر با اهمیت ستاره‌شناسی در مجاورت این مکان قرار دارد که یکی آن‌ها در «آنگغاکوت» قرار دارد.
«زوراتس کارر» در سال ۱۹۹۴ نیز توسط پروفسور «پاریس هرونی» یکی از اعضای آکادمی ملی علوم ارمنستان مورد بررسی قرار گرفت.
تیم تحقیقاتی این باستان‌شناس ۲۲۳ سنگ در این مکان کشف کرد که در ۸۴ عدد آن‌ها حفره‌هایی ایجاد شده بود. آن‌ها طول و عرض جغرافیایی و انحراف مغناطیسی مکان را اندازه گیری کردند و در نهایت به این نتیجه رسیدند که بسیاری از سنگ‌ها برای رصد خورشید، ماه و ستاره‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این سنگ‌ها با درنظر گرفتن موقعیت طلوع آفتاب و حرکت خورشید، ماه و ستاره‌ها به طور منظم و در محل‌های مشخصی قرار داده شده بودند.
این‌سنگ‌ها که از جنس «بازالت» هستند، در طول زمان بر اثر باد و باران دچار فرسایش شده‌اند. طول این سنگ‌ها از نیم متر تا سه متر متغیر است و میانگین وزن آن‌ها معادل ۱۰ تن برآورد شده است.
محققان اطمینان دارند که این مکان حداقل برای دو کاربرد تشریفات مذهبی و امور علمی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. با توجه به سنت ارمنستان نام این مکان از دو واژه «کار» به معنی «سنگ» و «هنج» به معنی «صدا» گرفته شده است.
«زوراتس کارر» در فاصله سال‌های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۱ مورد بررسی تعداد زیادی از متخصصان قرار گرفت. یک تیم باستان‌شناسی متشکل از باستان‌شناسان آلمانی پس از انجام تحقیقات به این نتیجه رسیدند که این مکان در حقیقت یک گورستان متعلق به عصر میانی برنز یا بقایای دیوارهای یک شهر باستانی متعلق به عصر «هلنیستی» است، اما این ادعاها هیچ یک از محققان را متقاعد نکرد.
در نهایت گروه دیگری از محققان بیان کردند که «زوراتس کارر» حداقل ۷,۵۰۰ سال قدمت دارد. گمان می‌رود از این مکان برای انجام برخی از مراسم‌های تشریفاتی و دریافتن چگونگی حرکت خورشید، ماه و ستارگان استفاده می‌شده است. بین علوم ستاره‌شناسی و اعتقادات کسانی که در ساخت این سازه سنگی نقش داشتند، ارتباط قوی برقرار بوده است. این رصدخانه که به احتمال بسیار زیاد کاربرد یک معبد را نیز داشته به مدت ۵۵۰۰ سال مورد استفاده قرار می‌گرفته است.