اما داشتن احساس سرزندگی و سلامت با افزایش سن هم خواسته بسیاری از سالمندان است. بنابراین جای تعجبی نیست که هورموندرمانی بهوسیله شرکتهای دارویی عنوان شیوهای برای بازیابی سرزندگی جوانی ابتدا در زنان و سالهای اخیر برای مران اینهمه توجه را به خود جلب کرده است.
اما هورموندرمانی سابقهای طولانی و بحثبرانگیز ازلحاظ تأثیرش بر خطر دچار شدن به بیماریهای مزمن شایع هم دارد.
- هورموندرمانی زنان
بیش از ۴۰ درصد زنان آمریکایی در دهه ۱۹۹۰ هورموندرمانی میشدند. برخی از پزشکان بهطور روتین برای اغلب بیماران زنشان در سنین بالا هورمون تجویز میکردند، چراکه یافتههای برخی مطالعههای مشاهدهای نشان داده بود هورموندرمانی در زنان باعث حفاظت در برابر بیماری قلبی میشود. در آن هنگام بحث درباره اینکه آیا باید هورمون تجویز کرد یا نه نبود، بلکه درباره هنگام شروع هورموندرمانی بود.
اما این وضعیت در سال ۲۰۰۲ پس از انتشار نتایج بررسی شاخصی «ابتکار عمل سلامت زنان» که نشان داد هورموندرمانی باعث حفاظت زنان در برابر بیماری قلبی نمیشود، کاملاً تغییر کرد. درواقع یافتههای این بررسی نشان داد که هورموندرمانی خطر بیماری قلبی در زنان را افزایش میدهد. پس از انتشار این نتایج شمار زنانی که هورمون دریافت میکردند، بهشدت کاهش یافت. توصیه استاندارد در این مورد این شد که فقط زنان دچار علائم ناتوانکننده یائسگی هورموندرمانی شوند و هورمون با کمترین مقدار و برای کوتاهترین زمان ممکن تجویز شود.
گرچه اغلب زنان خیلی از علائم یائسگی آزار نمیبینند، درصد کمی از زنان دچار گرفتگیهای مکرر و آزارنده میشوند که خواب و کارکرد روزانهشان را به هم میزند. اگر تغییرات سبک زندگی به این زنان کمک نکند، هورموندرمانی یک گزینه درمانی برای آنهاست، البته درصورتیکه در معرض خطر بالای دچار شدن به بیماری قلبی نباشند. بررسیهای اخیر نشان میدهند مصرف هورمون استروژن برای چند سال پس از یائسگی (که بهطور میانگین در ۵۱ سالگی شروع میشود) تغییرات عمدهای در رگهای خونی ایجاد نمیکند.
برای زنانی که نیاز به هورموندرمانی دارند، تجویز هورمون از راه پوست از طریق برچسبهای کوچک پوستی نسبت به شکل قرص بهتر است، چراکه احتمال کمتری دارد باعث خطر ایجاد لخته خون را بالا ببرد. زنانی که میخواهند هورموندرمانی انجام دهند، ابتدا باید بهوسیله دکترشان ازلحاظ خطر بیماری قلبی بررسی شوند.
کمترین دوز هورمون برای کوتاهترین مدت ممکن باید تجویز شود و چکآپهای سالانه بهوسیله پزشک انجام شود. فراوردههای استروژن موضعی واژنی (کرم، شیاف و حلقه) که میتوانند خشکی واژن و احساس ناراحتی هنگام آمیزش جنسی را کاهش دهند، هم ظاهراً خطر بیماری قلبی-عروقی را افزایش نمیدهند.
-
پایان سردرگمی درباره هورمون درمانی جایگزین در زنان
- هورموندرمانی مردان
میزان هورمون جنسی مردانه تستوسترون برخلاف هورمون جنسی زنانه استروژن به ناگهان پایین نمیآید، بلکه روند کاهشی تدریجی دارد که از میانه دهه ۲۰ زندگی شروع میشود. اما گرایشها برای درمان با افت هورمون جنسی در مردان با افزایش سن شباهتهایی با هورموندرمانی زنان دارد.
درمان با تستوسترون فقط برای مردانی تأییدشده است که به علت اختلال بیضه، غده هیپوفیز یا مغز دچار کمبود تستوسترون خون هستند، یعنی دچار «هیپوگنادیسم» هستند. علائم این عارضه کاهش موی صورت و بدن و از بین رفتن توده عضلانی و نیز از دست رفتن میل جنسی، کاهش انرژی و افسردگی است.
اما از حدود یک دهه پیش شرکتهای داروسازی شروع به بازاریابی هورمونها برای درمان علائم مبهمتر همراه با افزایش سن در مردان کردند و درنتیجه تجویز تستوسترون اوج گرفت.
سازمان غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۱۵ پسازآنکه برخی از بررسیها مصرف تستوسترون با افزایش خطر حمله قلبی و سکته مغزی مرتبط کرد، هشدار درباره این خطر احتمالی روی برچسب این فراورده هورمونی اضافه کرد. از آن هنگام به بعد تجویز تستوسترون بهطور قابلتوجهی کاهش یافته است.
درواقع شواهد درباره اثرات تستوسترون بر قلب متناقض بوده است، بهطوریکه برخی از بررسیها اثرات سودمند یا بدون اثر بودن آن و برخی دیگر زیانبار بودن آن نشان دادهاند.
در حال حاضر شواهد کافی برای داوری قاطع درباره اینکه تستوسترون خطر مشکلات قلبی عمده را افزایش میدهد یا نه وجود ندارد. اما تحقیقات در حال انجام ممکن است پاسخ را در چند سال آینده روشن کند.
تستوسترون بهصورتی ژلی که به پوست مالیده میشود، برچسب پوستی یا بهصورت تزریقی تجویز میشود.
معمولاً اندکی کاهی تستوسترون در مردان ناشی از چاقی و دیابت است و درمان این مشکلات به همراه تغییرات سبک زندگی ممکن است میزان تستوسترون را افزایش دهد و علائم ناشی از کمبود آن را برطرف کند.
با این حل مردانی که دچار اختلال کارکرد جنسی و خستگی هستند، ممکن است از پزشکانشان بخواهد میزان تستوسترون خونشان را اندازه بگیرد.
در مردان ۶۵ ساله و بالاتر که میزان تستوسترون خون پایین است (کمتر از ۳۰۰ میلیگرم در دسی لیتر)، پژوهشها بیانگر آن است که درمان با تستوسترون میتواند میل و ارضای جنسی را بهبود بخشد و همچنین اثر مثبتی بر سایر مشکلات مربوط به افزایش سن مانند کاهش تراکم استخوان و کمخونی داشته باشد. گرچه خطرات بالقوه درمان با تستوسترون هنوز کاملاً شناختهنشده است، برای بهبود کیفیت زندگی در برخی از مردان ممکن است تجویز آن را ارزشش را داشته باشد.