استان زنجان با هفت استان هم مرز است. این استان از شمال به استان های اردبیل و گیلان، از شرق به استان قزوین، از جنوب به استان همدان ، از جنوب غربی و غرب به استان‌های کردستان و آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی محدود است.
استان زنجان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای ۷ شهرستان، ۱۶بخش، ۱۶شهر، ۴۶ دهستان و ۹۸۱ آبادی دارای سکنه است.
- انقلاب اسلامی ایران / قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران / امام خمینی (ره) / حضرت آیت‌الله خامنه‌ای / شورای عالی انقلاب فرهنگی / مجلس خبرگان رهبری / مجمع تشخیص مصلحت نظام / شورای نگهبان / مجلس شورای اسلامی / قوه قضائیه ایران / استان‌های ایران / وزارتخانه‌های ایران / ایران هسته‌ای / کابینه دهم / دانشگاه‌های ایران / پارک‌های علم و فناوری ایران/ روزهای ملی و جهانی در تقویم ایران / شورای عالی انقلاب فرهنگی /
- دریاها و دریاچه‌های ایران / خلیج فارس / جزایر ایرانی خلیج فارس / تنگه هرمز / رودخانه‌های ایران / کوه‌های ایران / کویرهای ایران / پارک‌های ملی ایران / آبشارهای ایران / جنگل‌های ایران / غارهای ایران / تالاب‌های ایران / قنات‌های ایران / آبگرم‌های ایران /
- آثار تاریخی ایران / جاذبه‌های گردشگری ایران / نقاط دیدنی ایران / نخستین‌های ایران / روستاهای ایران / سوغاتی‌های چهارگوشه ایران / غذاهای سنتی و محلی چهارگوشه ایران /
- خانه‌های قدیمی و تاریخی ایران / باغ‌های گردشگری ایران / قلعه‌های ایران / پل‌های ایران / بقعه‌های ایران / کاروانسراهای ایران / آتشکده‌های ایران / برج‌های تاریخی ایران / بازارهای قدیمی ایران / گنبدها ایران / موزه‌های ایران / مساجد ایران / کلیساهای تاریخی ایران / تپه‌های باستانی ایران / مناره و میل‌های ایران / آرامگاه‌های ایران / آب‌انبارهای ایران / ارگ‌های تاریخی / کبوترخانه / حمام‌های قدیمی / آبگرم‌های ایران /
- مسجد حسینیه اعظم زنجان / غار کتله‌خور / گنبد سلطانیه / قلعه بهستان یا کهن دژ / عمارت ذوالفقاری / بازار زنجان /
استان مذکور از دو منطقه کوهستانی و جلگه ای تشکیل یافته است. مناطق کوهستانی این استان اغلب دارای قله های مرتفع هستند و در نواحی شمالی شهرستان زنجان، بخش‌های مرکزی، طارم علیا، طارم سفلی، ماه نشان، ایلات قاقازان و در غرب و جنوب غربی آن، شهرستان خدابنده (قشلاقات افشار) قرار گرفته اند. سایر نقاط استان را مناطق جلگه ای یا دشت های آن در برمی گیرند.
میزان بارندگی در این استان، سالانه ۳۲۳ میلی‌لیتر و میانگین تعداد روزهای یخبندان آن در طول سال ۱۱۵ روز است. حداکثر مطلق دما در شهر زنجان ۴۰ و حداقل آن ۶/۲۹- درجه سانتی گراد ثبت شده است.
فصل سرمای منطقه از اوایل آذر ماه با بارش برف‌های پیاپی که سراسر استان و به ویژه ارتفاعات را می‌پوشاند شروع می‌شود و معمولاُ تا اواخر فروردین ماه ادامه دارد. مهم ترین بادهای استان مشتمل بر باد سرمه (مه) و باد گرم است.
شهر زنجان
تاریخ بنای شهر زنجان را با سلطنت اردشیر بابکان همزمان دانسته‌اند و در آن دوره، آن را شهین، یعنی منسوب به شاه می‌نامیده‌اند. این نام طی قرون و اعصار به زنگان وسپس به زنجان تبدیل شده است.
در قرون چهارم وپنجم هجری قمری، زنجان به علت داشتن چراگاه‌های وسیع، مورد توجه قبیله های ترک نژاد قرار گرفت و قبیله های گوناگون ترک در زنجان و نواحی مختلف آن، به ویژه در چمن سلطانیه، مسکن گزیدند.
درحمله مغول، شهر زنجان و آبادی‌های اطراف آن آسیب فراوان دید. سپس ایلخانان مغول به این شهر توجه فراوان نشان دادند، مخصوصاُ سلطان محمد خدابنده در توسعه این ناحیه کوشید. این شهر در سده های بعد نیز شاهد حوادث و رویدادهای اجتماعی، سیاسی و مذهبی نظیر شورش علی محمد باب، مبارزات ملوک الطوایفی، نهضت مشروطیت، تاخت وتاز فئودال‌ها، درگیری دموکرات‌های آذربایجان و... و. بوده است.
مراکز دیدنی و تاریخی
مسجدجامع زنجان، مسجد میرزایی، مسجدقلایر، کانون قرآن، مسجد اسحاق میرزا، مسجد خانم، مسجد سلطانی، امامزاده سیدابراهیم، امامزاده موسی، امامزاده یعقوب، کوه ابدال، کوه بابا گیلدر، کوه بلقیس، کوه چال، کوه قبله داغ، کوه لعل کان، کوه سندران، رودخانه قزل اوزن، زنجان رود، ایجرود، چشمه وننق زنجان، چشمه آب گرم آبدال، چشمه آب گرم انگوران، چشمه الله بلاغیف بزینه رود، غار کتله خور گرماب، غار های داش کسن، غارخرمته سر، غار گلجیک، منطقه انگوران، سد تهام، عمارت ذوالفقاری، بنای رختشورخانه، خانه شهردار، گنبد خرقان، ساختمان استانداری، حصار شهر زنجان، قلعه شمیران، قلعه سانسیر، قلعه اسماعیلیه، روستای شاه نشین، تپه صائین قلعه، روستای شیلا نور، حمام قیصریه، حمام جامی داداش، حمام میربها، پل میربهاء الدین، پل سردار، پل حاج سیدمحمد، کاروانسرای سر چم، معبد داش کسن.
شهرستان ابهر
منطقه ابهر و مناطق اطراف ابهرود (ابهر چای)، از نخستین زیستگاههای انسانی در ایران است و از پیشینه تاریخی طولانی برخوردار است. در هزاره دوم پیش از میلاد، دره ابهررود از رونق قابل توجهی برخورداری بوده است درقرن نهم پیش از میلاد، مادها در این منطقه اتحادیه ای از قبیله‌های گوناگون را به وجود آوردند که مقر آن در ابهر چای بوده است.
در زمان روی کارآمدن حکومت ایلخانان و انتخاب سلطانیه به عنوان پایتخت، این منطقه به علت برخوردارشدن از شبکه های جاده ای اهمیت ارتباطی قابل توجهی به دست آورد. وجه تسمیه این شهر از واژه پهلوی (اوهر) گرفته شده است.
این واژه به معنای محل بستن آب هاست. جایگاه نخستین خانه های این شهر، تپه ای باستانی به نام تپه قلعه است و درکناره راست ابهر رود جای دارد. این محل یکی از نخستین زیستگاههای انسانی منطقه زنجان به شمار می رود و حداقل از اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد مورد استفاده و محل سکونت جماعت های آغازین بوده است.
مراکز دیدنی و تاریخی
بقعه پیراحمد، امامزاده زیدالکبیر، امامزاده محمد، امامزاده ابراهیم، امامزاده اسماعیل، بقعه ملاحسن، مسجد جامع ابهر، مسجد جامع قروه، ابهر رود، بنای چلبی اوغلی، ارگ سلطانیه، روستای ویر، علمدار تپه
شهرستان خدابنده
شهرستان خدابنده درجنوب شرقی زنجان واقع شده است. در این منطقه ایلات خدابنده لو و افشار با اقوام بومی درهم آمیخته و نژادی را پدید آورده اندکه ازنظر تیپولوژی به نژاد موسوم به زنجانی معروف شده است. شهرستان خدابنده دو شهر تاریخی سهرورد و سجاس را در خود جای داده است. جایگیری جماعت های انسانی و یکجانشینی آنان در این مناطق به اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره پنجم پیش ازمیلاد مربوط است.
مراکز دیدنی و تاریخی
مسجد جامع سجاس، بقعه قیدارنبی، امامزاده ابراهیم، امامزاده یحیی، خر رود، سجاس رود، روستای سجاس، روستای گرماب.