در این بین نمی‌توان از نقش مدیریت شهری در ایجاد فضایی امن و آرام در ایام محرم غافل شد، چراکه در چنین ایامی معاونت‌های شهرداری فراتر از وظایف و حیطه اختیارات خود برای افزایش بهره‌مندی خانواده‌ها از فضای روحانی و معنوی ماه محرم عمل می‌کنند. در گزارش پیش رو به مختصری از برنامه نهادهای مختلف در جنوب تهران اشاره کرده‌ایم.
آماده‌باش پلیس راهور برای تسهیل تردد
از جمله سازمان‌هایی که به‌ویژه در دهه اول محرم نقش کلیدی در تسهیل عبور و مرور و کاهش ترافیک معابر و سوانح رانندگی دارد، اداره راهنمایی و رانندگی است. پلیس راهور منطقه۱۶ در ایام محرم به‌ویژه تاسوعا و عاشورا که دسته‌های عزاداری بیشتر در معابر به راه می‌افتند طرح روان‌سازی ترافیکی اجرا می‌کند. سرهنگ «حمیدرضا حسنوند» رئیس اداره راهنمایی و رانندگی منطقه۱۶ در تشریح تمهیدات ترافیکی در اطراف تکایا، حسینیه‌ها و مساجد می‌گوید: «با بانیان هیئت‌ها و تکایای عزاداری در ارتباط هستیم و در زمینه نحوه عزاداری و چگونگی جلوگیری از ایجاد ترافیک و راهبندان در معابر اصلی و پر تردد به آنها توصیه‌هایی کرده و می‌کنیم.» به گفته حسنوند، امسال نیز همه بانیان ایستگاه‌های صلواتی مکلف شده‌اند تا خارج از معابر سواره‌رو مستقر شوند تا اختلالی در رفت‌وآمد خودروها به وجود نیاید و همچنین فضای پیاده‌روها را نیز برای تردد شهروندان به‌طور کامل تصرف نکنند. رئیس پلیس راهور منطقه۱۶ همچنین از همکاری نیروهای مردمی «همیار پلیس» صحبت می‌کند و می‌گوید: «طبق برنامه‌ریزی انجام شده در هر تکیه و هیئت عزاداری یک نفر به‌عنوان همیار پلیس تعیین شده که در ایام محرم با اداره راهنمایی و رانندگی همکاری مستمر دارد و در جریان عزاداری‌ها در روان‌سازی ترافیک معابر به پلیس راهور کمک می‌کند.»
توجه به نکات ایمنی در هیئت‌ها
مأموران آتش‌نشانی هر سال قبل از شروع ماه محرم از هیئت‌ها، مساجد و تکایا بازدید می‌کنند و نکات ایمنی را به بانیان ارائه می‌دهند. به گفته «سیدجلال ملکی» سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران امسال نیز نکات ایمنی هیئت‌ها در قالب بسته‌های آموزشی در اختیار هیئت‌های عزاداری قرار گرفته است. ملکی در ادامه صحبت‌هایش به برخی از کارهای غیراصولی و حادثه‌ساز که در برخی هیئت‌ها انجام می‌شود اشاره می‌کند و می‌گوید: «متأسفانه برخی از بانیان هیئت‌ها بدون توجه به نکات ایمنی با استفاده از روش‌های نادرست، روشنایی فضای داخلی و بیرونی هیئت‌ها را از دکل و تیر چراغ‌برق معابر تأمین می‌کنند که خطرساز و غیراصولی است. معمولاً این افراد برای تأمین روشنایی هیئت‌ها از کابل‌های نامناسب استفاده می‌کنند که تحمل آمپرهای با ولتاژ بالاتر را ندارند، برای همین فوری داغ شده و آتش‌سوزی به راه می‌اندازند.» به گفته ملکی هر وسیله برقی در تکایا و هیئت‌ها باید یک پریز جداگانه داشته باشد. او می‌گوید: «استفاده همزمان از یک پریز برای چند وسیله برقی مانند پرژکتور و بلندگو اصولی نیست و حادثه‌ساز است. همچنین وسایل پخت وپز را باید دور از چادر هیئت و لوازم اشتعالزا قرار داد.» سخنگوی آتش‌نشانی تهران توضیح می‌دهد: «روشن کردن هر نوع شعله در کنار چادر برای پخت غذا یا چای ممنوع است و این کار باید در مکانی امن انجام شود. همچنین آشپزخانه و محل طبخ غذا نباید در مسیر تردد و پارک خودروها باشد. قطع گاز و برق در پایان مراسم نکته مهم دیگری است که هیئت‌داران باید به آن توجه داشته باشند. یعنی در پایان مراسم عزاداری فلکه اصلی گاز را ببندند و برق مرکزی را قطع کنند تا نشت احتمالی و اتصال ناگهانی برق باعث بروز حادثه آتش‌سوزی در تکیه و هیئت عزاداری نشود.» به گفته ملکی کپسول‌های آتش‌نشانی و خاموش‌کننده‌های دستی هیئت‌ها باید در دسترس باشد. او تأکید می‌کند: «تاکنون همه هیئت‌های دارای مجوز فعالیت، مجهز به خاموش‌کننده‌های دستی شده‌اند. بنابراین بانیان هیئت‌ها باید این‌گونه وسایل ایمنی را در جای مناسب و قابل دید قرار دهند تا شهروندان در زمان بروز حوادث احتمالی به راحتی از آنها استفاده کنند. نکته دیگر اینکه در صورت بروز آتش‌سوزی در تکیه خونسردی خود را حفظ کرده و فوری با سامانه ۱۲۵ تماس بگیرند.» وی در پایان صحبت‌هایش توصیه‌ای هم به بانیان ایستگاه‌های صلواتی دارد و می‌گوید: «سماور آبجوش را روی سکوی محکم قرار دهید و هنگام اتصال شیلنگ به مخزن سیلندر گاز مایع موارد ایمنی را رعایت کنید.»
برقراری نظم و امنیت عزاداران با مشارکت مردم
«در ماه محرم نقش پلیس‌های افتخاری که بازوبند انتظامات هیئت را به دست می‌بندند زیاد می‌شود.»
«احمد مقصودی» عضو فعال پایگاه بسیج جواد الائمه(ع) محله یاخچی‌آباد و شهرک وصال که سابقه همکاری با هیئت‌های عزاداری را در ایام محرم دارد با بیان این مطلب می‌گوید: «قبل از شروع محرم، اعضای فعال هیئت‌ها و بانیان تکایا با مسئولان نیروی انتظامی جلسه‌ای برگزار و افرادی را به‌عنوان انتظامات هیئت مشخص کردند. این افراد در کنار مأموران انتظامی و بسیجیان محله وظیفه برقراری نظم و امنیت را در هیئت‌ها برعهده دارند.» به گفته مقصودی، با هماهنگی انجام شده، نیروهای گشت شبانه‌روز در محله‌ها حضور دارند تا اهالی احساس امنیت داشته باشند و بتوانند با خیال راحت به محافل مذهبی بروند.» وی درباره منشور اخلاق شهروندی هیئت‌های مذهبی می‌گوید: «بانیان و مدیران هیئت‌ها باید به حقوق شهروندان احترام بگذارند و نباید برای برگزاری مراسم عزاداری مزاحمتی برای همسایه‌ها ایجاد کنند. مثلاً طبق این توافق باید بلندگوی هیئت‌ها ساعت ۲۳ خاموش شوند.»
مراسم ظهر عاشورا در جنوب تهران
منطقه ۱۶: تجمع عظیم سوگواران در ۲۰ متری جوادیه و خیابان شهید جعفر مقصودی ظهر عاشورا از ساعت ۱۰ انجام می‌شود. پس از مداحی و سینه‌زنی، عزاداران نمازجماعت را اقامه می‌کنند و مراسم خیمه‌سوزان برگزار می‌شود.
منطقه ۱۷: دسته‌های عزاداری محلی، ظهر تاسوعا و روز عاشورا در محوطه میدان ابوذر، خیابان ابوذر تجمع می‌کنند و به سینه‌زنی و سوگواری می‌پردازند.
منطقه ۱۸:طبق هرسال مراسم ظهر عاشورا در صحن و محوطه امامزاده زید(ع) با حضور دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری برگزار می‌شود.
منطقه ۱۹:مراسم تعزیه‌خوانی توسط حسینیه علی اکبر(ع)، ساعت ۱۶ روبه‌روی بوستان ولایت برگزار می‌شود. در این مراسم باشکوه واقعه کربلا به تصویر کشیده می‌شود و در پایان با نزدیک شدن به اذان مغرب خیمه‌ها آتش زده می‌شود.
منطقه ۲۰: مراسم سینه‌زنی ظهر تاسوعا بعد از اقامه نمازجماعت در حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) برگزار می‌شود ضمن اینکه اغلب دسته‌های عزاداری شهرری در این مکان مقدس حضور پیدا می‌کنند.
نکات بهداشتی برای پذیرایی از عزاداران
- همه لوازم مورد نیاز آشپزخانه از قبیل دیگ، کفگیر و آبکش و... را با دقت بشویید.
- بهترین روش برای توزیع غذای نذری استفاده از ظروف یکبارمصرف گیاهی است.
- در پایان توزیع نذری‌ها، ظروف در یک سطل یا پلاستیک ریخته و تحویل خانه‌های بازیافت شود.
- طبخ غذاهای نذری باید طبق اصول بهداشتی در مکان‌های مناسب انجام شود و پارکینگ خودرو ساختمان‌های مسکونی برای این کار مناسب نیست.
- شهروندانی که به‌عنوان آشپز و دستیاران آشپزخانه در هیئت‌ها کار می‌کنند باید روپوش مناسب و تمیز، ناخن کوتاه داشته باشند و قبل از هرکاری دستان خود را با مواد شوینده بشویند.
- بانیان و خیّران هیئت‌ها در خرید مواد اولیه و تجهیزات آشپزخانه دقت کافی داشته باشند و فقط از فروشگاه‌های مجاز و معتبر اقلام مورد نیاز را تهیه کنند.
- برای حفظ بهداشت لازم است محل نگهداری مواد غذایی پخته و خام از هم جدا باشد.
- استفاده از روغن سرخ شده در آشپزخانه‌ها فقط برای یکبار امکان‌پذیر است و برای دفعات بعدی از روغن تازه استفاده شود.
- به جای استفاده از نمک‌های فله‌ای و غیراستاندارد در طبخ غذا از نمک‌های تصفیه شده و دارای مهر استاندارد استفاده کنید.
- اگر در کنار غذای نذری بسته سبزی در نظر می‌گیرید حتماً از شست‌وشوی آن با آب و مواد ضد عفونی‌کننده مطمئن شوید.