به دنبال اقدامات کارگروه صیانت از حقوق ناشران، مولفان و مترجمان در برخورد با قاچاقچیان کتاب که از پاییز سال گذشته شروع شد، از آغاز سال ۱۳۹۸ بازار نشر با اندکی آرامش روزها را سپری می‌کند.
فعالیت‌ها، دامنه گسترده‌ای داشت؛ از کشف و شناسایی انبارهای قاچاق تا پلمب چاپخانه‌ها و صحافی‌هایی که در چاپ کتاب به قاچاقچیان کمک می‌کردند و همچنین تعدادی کتابفروش که متاسفانه ویترین خود را به فروش این کتاب‌ها اختصاص داده بودند.
حجم کتاب‌های کشف و ضبط شده از قاچاقچیان به‌حدی وسعت و گسترش داشت که گاهی تیراژ نسخه‌های قاچاق برخی آثار پرفروش از تیراژ اصلی کتاب‌های ناشران هم بیشتر بود و این موضوع فروش کتاب در کتابفروشی‌ها را با افت شدید روبه‌رو می‌کرد؛ درحالی‌که نسخه‌های قاچاق در بازار دستفروشان کتاب با قیمتی بسیار پایین به فروش می‌رسید.
از سوی دیگر برخورد با دستفروشان کتاب و ورود جدی نیروی انتظامی به این عرصه، فعالیت بخش زیادی از شبکه توزیع این قاچاقچیان را مختل کرد و اکنون در تهران پس از ماه‌ها کشمکش به آرامش نسبی دست پیدا کرده است اما به نظر می‌رسد دامنه فعالیت این قاچاقچیان به خارج از مرزهای تهران رسیده و شهرهای دیگر هم درگیر این موضوع شده‌اند.
- شهرهای توریستی مقصد جدید قاچاقچیان کتاب
اگر اهل سفر در فصل تابستان باشید و از شمال غربی ایران به عنوان یکی از توریستی‌ترین نقاط دیدنی ایران دیدن کرده باشید، با حجم گسترده دستفروشان کتابی روبه‌رو خواهید شد که به شکل وسیع به عرضه کتاب‌های قاچاق مشغول‌اند. به عنوان مثال در شهرهای پرمسافری همچون سرعین، اردبیل، ارومیه و تبریز تعداد زیادی دستفروش در نقاط پرتردد بساط فروش کتاب راه‌انداخته‌اند.
کتاب‌های تقلبی در بساط این دستفروشان با تخفیف ۵۰ درصدی به‌فروش می‌رسند. اگر به بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی رفته باشید، چهار ضلع دارد که هر چهار ضلع این بقعه چهار دستفروش بساط کتاب‌های قاچاق پهن کرده‌اند و به‌راحتی کتاب‌های کپی شده ناشران را می‌فروشند. البته خبرها حاکی از این است که فروش کتاب‌های قاچاق در شهرهای دیگری مثل شهرهای شمالی یا دیگر شهرهای پرمخاطب مثل شیراز، همدان و زنجان هم دیده شده است. بااین‌حساب به‌نظر می‌رسد قاچاقچیان کتاب عطای کار در تهران را به لقایش بخشیده‌اند و به شهرهای توریستی کوچ کرده‌اند.
برنامه‌ریزی دقیق و منظم قاچاقچیان کتاب در این زمینه اما نکته‌ای جدی و قابل تامل است؛ این افراد در یک بازه زمانی به‌خوبی خلاء ویترین کتاب در تهران را شناسایی و با شارژ دستفروشان کتاب در تهران و عرضه گسترده کتاب، جیب‌های خود را پرپول کردند و اکنون کمبود ویترین در استان‌ها و شهرهای مختلف را هدف جدید خود قرار داده‌اند تا با تکیه بر بازارهای جدید به سود برسند.
در فصل تابستان که عموم خانواده‌ها به علت تعطیلی مدارس به سفرهای تابستانی می‌روند؛ شهرهای خوش آب و هوا در اولویت خانواده‌ها قرار دارد و چه بازاری مهیاتر و فراهم‌تر از این شهرها برای فروش کتاب‌های قاچاقی که اکنون به دلیل پیگیری‌های کارگروه صیانت و نظارت جدی نیروی انتظامی -خصوصا در تهران- با مخاطراتی همراه است. رفتار قاچاقچیان کتاب در شناسایی و انتخاب کتاب‌های پرفروش و پرمخاطب و تولید آن‌ها با یک سوم بهایی که ناشران اصلی معمولا برای چاپ یک کتاب هزینه می‌کنند، نشان‌دهنده ریشه دواندن این داروی مسموم در خون صنعت نشر است.
به نظر می‌رسد اکنون بحث قاچاق کتاب به موضوعی ملی تبدیل شده و برخورد با آن نیازمند عزمی ملی است وقوه قضائیه در راس آن باید با حکم‌های متقن و بازدارنده زمینه را برای فعالیت سودجویان و قاچاقچیان کتاب کاهش دهد تا کمتر کسی رغبت کرده به فعالیت در این زمینه اقدام کند؛ همچنی عزمی جدی در نیروی انتظامی برای همکاری بیشتر و بهتر با صنف برای شناسایی متخلفان و انبارهای قاچاقچیان کتاب و برخورد با افرادی که به سردسته قاچاقچیان کتاب معروف‌اند.
هرچند در این میان نباید از فعالیت‌های فرهنگی و آگاه‌سازی مردم برای جلوگیری از فروش کتاب‌های قاچاق یا کتاب‌هایی با تخفیف‌های غیرمتعارف غافل شد. ورود صدا و سیما و سایر رسانه‌های دیداری و شنیداری به خصوص فضای مجازی که این‌روزها مخاطبان گسترده‌ای دارند در بحث‌های تبلیغاتی باید جدی گرفته شود؛ زیرا کار قاچاقچیان در تهران یا سایر استان‌ها زمانی به پایان می‌رسد که مخاطبی نداشته باشند.
منبع :خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)