مردم به سمت چادرهای سفید امدادی هجوم می‌برند. بوستان «ساحل» شلوغ‌تر از همیشه مملو از مردان و زنانی است که تلاش دارند خونسردی‌شان را حفظ کنند تا مبادا در بحرانی‌ترین حادثه محله‌شان آسیب ببینند. اینجا محله جنت‌آباد جنوبی و چند دقیقه‌ای از ساعت ۱۹ گذشته است. زلزله، اهالی محله جنت‌آباد جنوبی را غافلگیر کرده است. همه از ساختمان‌های خود به سمت بوستان ساحل می‌دوند. اگرچه این تصویر واقعی نیست و اهالی برای حضور در بزرگ‌ترین مانور «تخلیه امن اضطراری» دعوت شده‌اند وهمه چیز بر اساس یک برنامه‌ریزی از پیش تعیین شده اتفاق افتاده است اما این مانور، آزمایشی است برای روز مبادا.
هفته گذشته منطقه ۵ میزبان بزرگ‌ترین مانور تخلیه امن اضطراری بود. مانوری که برای آمادگی شهروندان در زمان مواجه با بحران‌ترتیب داده شده بود تا شهروندان و مسئولان خود را برای رویارویی با بحران بسنجند. مانوری که به گفته مدیر ستاد بحران شهرداری منطقه ۵ در نوع خود بی‌نظیر است و همه اهالی یک محله را درگیر می‌کند. «علیرضا حاج‌حسینی» می‌گوید: «نخستین مانور تخلیه امن اضطرای منطقه آذرماه ۱۳۹۷ در محله «سازمان برنامه» جنوبی برگزار شد. تجربه موفق این مانور موجب شد تا امسال نیز در محله جنت‌آباد جنوبی مانور را برگزار کنیم و در ۶ آذر امسال نیز سومین مانور ما در شهرک اکباتان برگزار خواهد شد. همه ساکنان ساختمان‌های اطراف بوستان ساحل برای حضور در این مانور آگاه شدند و اطلاعات لازم در زمینه نحوه برخورد با حادثه و بحران آموزش داده شد. آنها پس از شنیدن صدای آژیر به خیابان آمدند و به محل‌های امنی که از پیش تعیین شده و چادرهای مشخص امدادی پناه بردند. در این مانور۷۰ چادر امداد برپا شد که در۴ چادر آن به‌شکل نمادین، ۱۶قلم وسایل ضروری و مورد نیاز خانواده‌ها در زمان بحران گنجانده شد. علاوه بر نیروهای امدادی هلال‌احمر، آتش‌نشانان، نیروی انتظامی و پلیس راهور، ۳۵۰ نیروی اجرایی به همراه اعضای داوطلب گروه‌های دوام و ایمنی محله‌ها در این مانور حضور داشتند. برگزاری چنین مانورهایی، تمرینی است برای کنترل و هدایت شهروندان به مکان‌های امن در زمان حوادث غیرمترقبه طبیعی و غیرطبیعی و بی‌تردید این اقدام، آزمونی برای نیروهای امدادی و مسئولان نیز خواهد بود تا بتوانند شرایط بحرانی را بهتر مدیریت کنند.»
- فریدون حیدری شهردار منطقه ۵:
مانورها ادامه دارد
در این مانور هماهنگی بین دستگاه‌ها بسیار خوب بود. حساس کردن شهروندان به مدیریت بحران ضروری است. آنقدر که بتوانند در زمان بحران، کنترل خود را حفظ کنند و به‌عنوان یار و همراه نیروهای امدادرسان وارد عمل شوند. ستاد مدیریت بحران منطقه ۵ تلاش کرده است تا با برگزاری مانورهای محلی شهروندان را برای شرایط بحرانی آماده‌تر کند. بی‌شک برگزاری مانور در محله‌های مختلف به یک شکل نباید باشد و بر اساس موقعیت جغرافیایی و شرایط محله متفاوت خواهد بود. ۶ آذر، سومین مانور تخلیه امن اضطراری منطقه در شهرک اکباتان برگزار خواهد شد که این مانور با توجه به موقعیت خاص شهرک، متفاوت خواهد بود. تجربه موفق مانورهای محلی موجب شده است تا در آینده‌ای نزدیک بتوانیم همزمان مانورهای بزرگ را در چند محله برگزار کنیم.
- حضور مردم در مانورهای محلی باید جدی‌تر باشد
مانورهای محلی برای آمادگی سازمان‌های مسئول و متولی در زمان بحران، تجربه کارآمدی است. اما موضوع مهم‌تری که در برگزاری این مانورها حائز اهمیت است موضوع مشارکت مردمی است. مهم است که مردم نسبت به شرایط پس از بحران اطلاع پیدا کنند. البته امیدوارم هیچ‌وقت اتفاق بدی در شهرمان نیفتد، ولی لازم است مردم آگاه‌تر شوند. به‌ویژه در مناطق ۵ و ۲۲ که بافت مسکونی متمرکزی دارد و جزو مناطق خوابگاهی محسوب می‌شود. تجربه زلزله «ملارد» نشان داد مردم تهران هنوز برای زمان بحران آماده نیستند. مردم باید بدانند که پس از وقوع حادثه، همه چیز به سرعت درشرایط عادی قرار نمی‌گیرد. به نظر من، مانور تخلیه امن اضطراری محله جنت‌آباد جنوبی در منطقه ۵، تجربه موفقی است هرچند هنوز با حد آموزش مطلوب فاصله داریم ولی استمرار این مانورها و تلاش برای مشارکت بهینه مردم در برگزاری آن می‌تواند آگاهی و آمادگی شهروندان را بالا ببرد. این مانورها فرصت خوبی است تا شهروندان با نکات مهم و حساس مدیریت پس از بحران آشنا شوند، برای مثال در بیشتر سایت‌های اسکان اضطراری، با مشکل آتش‌سوزی در چادرهای اسکان روبه‌رو هستیم و این بیشتر به سبب استفاده نادرست از چراغ‌های خوراک‌پزی است و یا مشکلاتی که ممکن است به دلیل ناآگاهی نسبت به انتشار گاز منواکسیدکربن پیش بیاید. همین نکات ساده می‌تواند در مدیریت بحران بسیار کارآمد باشد. سازمان آتش‌نشانی به‌عنوان یک سازمان بحران مدار از برگزاری این مانورهای محلی استقبال می‌کند و با سازمان و ارگانی که مانور برگزار کند، همکاری می‌کند. توجه به آمادگی محلی بسیار اهمیت دارد. در حال حاضر سازمان آتش‌نشانی ۱۵ هزارنفر عضو داوطلب آتش‌نشان دارد و در رویکرد جدید در تلاش هستیم برای هر محله از پایتخت چند گروه داوطلب فعال داشته باشیم.
- آنچه باید در زمان تخلیه امن اضطراری بدانیم
در شرایط خاص ضروری است محل سکونت و یا کار خود را تخلیه کنید و تا رسیدن نیروهای امدادی به نقطه امنی بروید. شرایطی مانند: وقوع زلزله شدید و تخریب بخشی از منازل یا ساختمان.
وقوع زلزله خفیف و احتمال وقوع زلزله بزرگ‌تر.
خطر آتش‌سوزی یا نشت گاز و مواد سمی.
- توصیه‌های ایمنی هنگام تخلیه اضطراری
ضمن حفظ خونسردی و آرامش خود، دیگران را نیز به آرامش دعوت کنید.
از هجوم به سمت درهای خروجی خودداری کنید.
از دویدن، ازدحام و فشار دادن به جمعیت مقابل خود پرهیز کنید.
حق تقدم تخلیه با مجروحان، کودکان، سالمندان و افراد آسیب‌پذیر است.
از پنجره‌ها و وسایل غیرثابت در محل فاصله بگیرید.
از آسانسور استفاده نکنید.
هنگام استفاده از پله‌های اضطراری، به نرده و حفاظ پله‌ها فشار وارد نکنید.
هنگام خروج اگر کیف دستی دارید روی سرتان قرار دهید، وگرنه دستان خود را روی سرتان قرار دهید.
پس از خروج از مکان، در محلی امن در محوطه پناه گرفته، ضمن حفظ خونسردی و آرامش، منتظر دریافت توصیه‌های ایمنی از سوی مسئولان باشید.
پس از تخلیه مکان، از بازگشت به داخل آن برای نجات دیگران خودداری کنید.
پیش از ترک ساختمان، ضمن قطع شریان‌های حیاتی (گاز، برق و آب) کیف نجات را همراه خود ببرید.
به شایعات توجه نکنید.