مینا کاویانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه نوشابه نوعی نوشیدنی شیرین گازکربونیک‌دار است که به عنوان نوشیدنی خنک و معمولاً برای برطرف کردن تشنگی یا به همراه غذا، مورد استفاده قرار می‌گیرد، عنوان کرد: نوشابه‌ها اغلب کافئین‌دار بوده و معمولاً با شکر شیرین می‌شوند. برای تهیه نوشابه‌های رژیمی از مواد شیرین کننده مصنوعی مثل آسپارتام استفاده می‌کنند که این مواد، گرچه مزه شیرینی ایجاد می‌کنند، اما کالری یا مواد مغذی ندارند.
وی با بیان اینکه نوشابه یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌های دنیاست که مصرف آن هر روز بیشتر می‌شود، گفت: متاسفانه امروزه سن شروع مصرف نوشابه‌ها پایین آمده است و حتی کودکان هم مقدار زیادی نوشابه مصرف می‌کنند و نوجوانان و جوانان در تمام دنیا، میل و رغبت زیادی به مصرف آن نشان می‌دهند.
کاویانی با بیان اینکه مصرف سرانه نوشابه در ایران حدود ۴۲ لیتر است، درحالیکه این میزان در کشورهای دیگر حدود ۱۱ تا ۱۲ لیتر در سال است، گفت: این آمار نشان می‌دهد که هر ایرانی در سال تا چهار برابر متوسط جهانی از نوشابه‌های گازدار استفاده می‌کند.
وی ادامه داد: هر قوطی نوشابه گازدار معادل ۱۰ قاشق شکر، ۱۵۰-۲۰۰ کالری و ۵۵-۳۰ میلی گرم کافئین دارد و غرق در رنگ‌های مصنوعی است. این مقدار شکر، کالری و مواد افزودنی مضر، در یک محصول که هیچ ارزش غذایی ندارد، نگران کننده است. به علاوه تحقیقات نشان داده است که انواع نوشابه‌های گازدار بیماری‌هایی چون پوکی استخوان، چاقی، پوسیدگی دندان و بیماری‌های قلبی را تشدید می‌کنند، اما با تمام اینها یک چهارم مصرف سالیانه نوشیدنی‌ها از انواع نوشابه‌ها تشکیل می‌شود.
- مواد تشکیل دهنده نوشابه‌های گازدار
کاویانی مواد تشکیل دهنده نوشابه‌های گازدار را به شرح زیر بیان کرد:
- اسید فسفریک: اسیدیته اغلب نوشابه‌ها ۸.۲ است که نشان می‌دهد نوشابه ماده‌ای بسیار اسیدی است. بدن ما بطور طبیعی کمی حالت قلیایی دارد. بنابراین مصرف ماده‌ای که شدیداً اسیدی باشد اثرات سوئی بر سلامت بدن دارد و تعادل اسیدیته بدن را بهم می زند. اثر دیگر اسید فسفریک دفع کلسیم از استخوانهاست. این ماده موجب کاهش توانایی بدن در استفاده از کلسیم می‌شود و منجر به پوکی استخوان و سستی دندانها می‌شود.
- قند: سازندگان نوشیدنی‌های غیرالکلی بزرگترین مصرف کننده قند تصفیه شده هستند. این یک امر اثبات شده است که قند میزان انسولین خون را بالا می‌برد و منجر به افزایش فشار خون و کلسترول، بروز بیماری‌های قلبی، دیابت، افزایش وزن و پیری زودرس می‌شود. نوشیدنی‌های ملایم به دلیل داشتن کالری بالا و شکر باعث چاقی و پوسیدگی دندان می‌شوند. همچنین قند موجود در این نوشابه‌ها برای بیماران مبتلا به دیابت بسیار خطرناکتر از سایر کربوهیدرات‌ها است. یک قوطی سودا حدود نیمی از قند مورد نیاز روزانه فرد را تأمین می‌کند در حالی که فرد اصلاً متوجه این موضوع نمی‌شود.
- آسپارتام Aspartame: این ماده شیمیایی در نوشابه‌های رژیمی به عنوان جانشین قند بکار می‌رود و بیش از ۹۰ عارضه جانبی دارد. از جمله می‌توان به تومور مغزی، معلولیت جنین، دیابت، عدم تعادل احساسی و بروز حمله‌های
- صرع اشاره کرد. به علاوه زمانی که آسپارتام مدت زیادی در فضای گرم نگهداری شود به متانول تبدیل می‌شود، الکلی که می‌تواند به فرم آلدتین یا اسید فسفریک مبدل شود که از عوامل سرطان زاست.
- کافئین:نوشیدنی‌های کافئین‌دار موجب بروز اضطراب، فشار خون بالا، ضربان قلب نامنظم یا تپش قلب و بالا رفتن مقدار کلسترول خون می‌شوند. ویتامین‌ها و مواد معدنی را می سوزانند و موجب مشکلات بارداری و سرطان می‌شوند.
وی با بیان اینکه مشکل بزرگی که مصرف نوشابه‌های ملایم (غیرالکلی) بوجود می‌آورد به اینجا ختم نمی‌شود، ادامه داد: افرادی که به مصرف این نوشابه‌ها روی می‌آورند مصرف شیر و فرآورده‌های مشابه آن را کاهش می‌دهند به گونه‌ای که امروزه جوانان آمریکایی بیش از دو برابر مصرف شیر از نوشابه‌های ملایم غیر الکلی استفاده می‌کنند. همین امر باعث می‌شود آن دسته از جوانانی که نوشابه‌ها را مصرف می‌کنند حدود یک پنجم کمتر از آنهایی که این نوشابه‌ها را مصرف نمی کنند کلسیم به بدنشان برسد. این موضوع بخصوص برای دختران جوان که نیاز به کلسیم زیاد دارد می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
وی افزود: در نهایت باید گفت که مصرف نوشیدنی‌های غیرالکلی گازدار یا ساده، علاوه بر داشتن مضرات فراوان، اشتهای افراد را برای مصرف مواد غذایی مفید مانند سبزی‌جات، پروتئین‌ها، لبنیات و سایر مواد غذایی از بین می‌برد.
کاویانی با بیان اینکه ترک عادت مصرف این نوشابه‌ها ساده‌ترین راه به سوی سلامتی است،عنوان کرد: اگر ترک این عادت برایتان مشکل است، می‌توانید از آب معدنی‌های گازدار استفاده کنید و کم کم مصرف آنها را نیز قطع کنید و فراموش نکنید که بهترین راه حفظ سلامتی استفاده هر چه بیشتر از مواد غذایی طبیعی است.
سرپرست واحد آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور با اشاره به دوغ به عنوان جایگزینی سالم به جای نوشابه، گفت: دوغ یک نوشیدنی سالم و مفید که تامین کننده یک چهارم نیاز روزانه به کلسیم و حاوی ویتامین های B۲و B۶و B۱۲است. از این رو دقیقاً بر عکس نوشابه قوی کننده استخوانهاست.
وی افزود: دوغ علاوه بر مزایای تغذیه‌ای، حاوی باکتری‌های مفیدی است که اثرات زیادی بر سلامت دستگاه گوارش دارد. اگر بطور مرتب دوغ مصرف کنید، باکتری‌های مفید استرتبوکوکوس، ترمونیلوس و لاکتوباسیلوس بولگارس موجود در آن، در دستگاه گوارش لانه می‌گزینند و اثرات بسیار مفیدی بر سلامت دستگاه گوارش خواهند داشت. همچنین موجب عدم رشد ارگانیسم‌های مضر می‌شوند.