قیام امام حسین(ع) در استمرار حرکت شیعه تأثیر بسیاری داشته چنانچه نقل شده است: «اِنّ‌الاسلام علویٌ والتشییع حسینی» «اسلام علوی است و تشییع حسینی است.»
اصل عزاداری و سوگواری برای امام حسین(ع) و یارانش مورد سفارش و تأکید اولیای دین بوده است. چراکه بعد از وقوع حادثه کربلا نخستین کسی که این مصیبت بزرگ را باچشمان اشکبار روایت می‌کردند، امام سجاد(ع) بود. همه امامان معصوم شیعه و پیروان صادق آنان نیز بر این امر تأکید داشتند. از امام رضا(ع) روایت شده است: «وقتی ماه محرم شروع می‌شد، دیگر کسی پدرم را خندان نمی‌دید.» سال‌هاست از این واقعه بزرگ می‌گذرد و هدف از برپایی عزاداری برای امام حسین(ع) و یاران شهیدش، رساندن پیام آن حضرت که همان صیانت دین از انحراف و هجوم دشمنان و انتقال معارف و احکام الهی و احیای امر به معروف و نهی از منکر به تمام جهانیان است.
در حقیقت هدف اصلی عزاداری در ماه محرم بزرگداشت شعائر الهی است که قرآن درباره آن می‌فرماید: «و من یعظم شعائر الله‌فانها من تقوی القلوب» و «بزرگداشت شعائر خداوند از تقوای دل‌هاست.» در این زمینه تشکیل هیئت‌های عزاداری و به راه انداختن دسته‌های سینه‌زنی از بارزترین جلوه‌های بزرگداشت قیام امام حسین(ع) است، اما رعایت حق‌الناس در هنگام عزاداری هم مورد توجه ائمه(ع) بوده و در این‌باره روایات زیادی نقل شده است. مانند از نشستن سر راه دیگران بپرهیزید تا از رحمت خدا دور نشوید. در روایتی دیگر آمده است: «برفرض اگر سر راه دیگران نشستید، چشم از نامحرم فرو ببندید و از آزار دیگران خودداری و امر به معروف و نهی از منکر کنید. همچنین بدترین جای نشستن، بازارها و سرراه‌ها و بهترین آن مسجد است.» عزاداری برای امام حسین(ع)، سیره ائمه(ع) و پیروان آنها و نشان‌دهنده این است که این مراسم باید به‌صورت آشکار و گسترده در جامعه اسلامی برگزار شود و نیز توصیه شده در ایام شهادت به‌ویژه روز عاشورا در صورت امکان، کار و کسب تعطیل شده و به‌طور خاص به عزاداری پرداخته شود.
اکنون عزاداران با توجه به اهمیت مسئله عزاداری از یک سو و رعایت حق‌الناس از سوی دیگر و با توجه به سیره اولیای الهی در برپایی هرچه بهتر مراسم عزاداری باید مواردی را رعایت کنند. گرچه ارزش معنوی ایام عزاداری در دید مردم بالاتر از حقوق شهروندی است، ولی با این حال هیئت‌های مذهبی نباید از حرمت گذاشتن مردم سوء‌استفاده کنند. به همین دلیل توصیه می‌شود هیئت‌های عزاداری در ساعات پایانی شب و زمانی‌که شهروندان در آن ساعت مشغول استراحت هستند، از بلندگو استفاده نکرده و آسایش را از اهالی سلب نکنند. همچنین عزاداران در مسیرهای حرکت از ریختن زباله و برپایی خیمه در معابر عمومی خودداری کنند.