حماسه محله‌ها در دفاع مقدس

این توصیف ناخواسته بر ارزش تأکید می‌کند که مرارت‌ها و مشکلات جنگ مانند غم جانکاه شهادت جوانان وطن یا کمبودهای مادی و فقر امکانات آن دوران را به سایه می‌افکند. این ارزش بر پایه مشارکت‌ آگاهانه و حداکثری در کوی و برزن و محله‌ها نضج گرفت و در قامت اراده یک ملت ظاهر شد.  
همان‌گونه که محله‌ها در خیزش انقلابی سال ۵۷ سنگربندی و بچه‌های محله به سربازان انقلاب تبدیل شدند، ۳۱ شهریور ۵۹ سنگرهای جدیدی در محله‌ها با محوریت مساجد در دفاع از موجودیت و هویت ملی و اسلامی ایجاد شد. این سنگرها نه تنها اعزام نیروی مردمی با سازماندهی بسیج را برای کمک به نظامیان در جبهه‌های نبرد تقبل کردند، بلکه خیلی زود به پایگاه‌های پشتیبانی جنگ تبدیل شدند. آشنایی ساکنان محله با یکدیگر و آگاهی از توان و مقدورات افراد، سازماندهی بسیج عمومی را تسهیل می‌کرد. بدین‌ترتیب، جمع‌آوری هدایای نقدی و غیرنقدی، تهیه، فراوری و بسته‌بندی و ارسال انواع مواد غذایی، پوشاک و مایحتاج رزمندگان که تهیه آن برای دولت و ارگان‌های نظامی مشکل یا حتی غیرممکن بود، در اسرع وقت فراهم می‌شد؛ بدون هیچ چشمداشتی. جالب‌تر آنکه این مشارکت گسترده با تمام زحمت‌ها و هزینه‌هایی که در بر داشت، خستگی‌ناپذیر بود. مردم هشت‌سال تمام تحریم‌ها، بمب‌ها و محدودیت‌ها را تحمل کردند، اما دست یکدیگر را در حمایت از جبهه و جنگ رها نکردند.  
حالا وقتی کهنه‌سربازان محله که معمولاً از یک پایگاه به جبهه اعزام شده بودند، گردهم می‌آیند و صحبت از جنگ و خاطرات جبهه می‌شود، حق دارند که حسرت‌بار یاد آن دوران را گرامی بدارند و لبخندی بر چهره بنشانند. با اینکه بسیاری از آنها زخمی از جنگ بر تن یا عزیزی از دست رفته دارند، باز هم در واگویی خاطرات انبساط خاطر می‌یابند. آنها در واقع به شکوه مشارکت مردمی و یکدلی و یکرنگی آن دوران لبخند می‌زنند؛ دورانی که هیچ مسئولی با عبارت «لزوم مشارکت‌پذیری شهروندان» آشنا نبود و هزار و یک‌ترفند و تبلیغ با هزینه‌های گزاف برای جلب مشارکت مردم به کار نمی‌گرفت. شاید مردم حال و هوای دیگری داشتند یا شاید مدیران و مسئولان از جنس دیگری بودند. احتمالات و فرضیه‌ها متعددند، اما این الگوی مشارکت‌پذیری تمام‌عیار که در دسترس و تجربه شده است، شایستگی بررسی، مطالعه و احتمالاً امکان بازیابی هرچند جزئی به‌ویژه برای مدیران فعلی را دارد.  
به‌هرحال، یادش بخیر!