در این حادثه انگشت اتهام را به سوی سازمان آتش‌نشانی دراز کردند و براین‌باور بودند که اگر کارشناسان آتش‌نشانی درباره ناایمن بودن ساختمان هشدار می‌دادند، هرگز چنین اتفاق تلخ و ناگواری رقم نمی‌خورد. این شائبه از سوی مسئولان سازمان آتش‌نشانی با ارائه مدارک و اسناد رد شد. در کلانشهر تهران مشابه ساختمان پلاسکو، به‌ویژه در محدوده مناطق ۱۱ و ۱۲ که بافت تجاری ـ اداری بیش از سایر مناطق است، زیاد وجود دارد و اگر به فکر پیشگیری نباشیم دیری نمی‌گذرد آنها نیز که مانند پلاسکو در آتش می‌سوزند و نابود می‌شوند. دادن هشدار توسط سازمان آتش‌نشانی از یک سو و جدی نگرفتن آنها توسط مردم از سوی دیگر، زمینه را برای شعله‌ور شدن آتش بی‌احتیاطی فراهم می‌کند. «مجید محمودی‌نیا» کارشناس پیشگیری و محافظت از حریق سازمان آتش‌نشانی تهران، در گفت‌وگو با همشهری محله از ساختمان‌های ناایمن و درباره کارهای انجام شده در زمینه ایمن‌سازی ساختمان‌ها و پاساژهای ناایمن بیشتر توضیح می‌دهد.
براساس اساسنامه، سازمان آتش‌نشانی چه وظیفه و مسئولیتی دارد؟
برپایه اساسنامه تدوین شده، حفاظت از منابع شهری، ثروت‌های ملی و میراث فرهنگی و همچنین نجات جان و مال انسان‌ها از طریق امدادرسانی، وظیفه سازمان آتش‌نشانی است.
براساس این تعریف، سازمان آتش‌نشانی مسئولیتی درباره ارائه هشدار و پیشگیری از آتش‌سوزی ندارد؟
شهروندان پس از وقوع آتش‌سوزی با سازمان آتش‌نشانی تماس می‌گیرند و آتش‌نشانان هم برای اطفای حریق و نجات آسیب‌دیدگان در محل حاضر می‌شوند. با پیشرفت روز افزون علم و تجملات در زندگی شهری و افزایش خطرات ناشی از آن، در حال حاضر سازمان آتش‌نشانی علاوه بر انجام وظایفی که برعهده دارد، رویکرد جدیدی را هم در برنامه خود قرار داده و براساس آن به همه اقشار جامعه موارد ایمنی را آموزش می‌دهد.
درباره رویکرد جدید سازمان بیشتر توضیح می‌دهید؟
براساس رویکرد جدید و براساس نظر مدیرعامل، سازمان کارهایی در حوزه معاونت‌های پیشگیری، فرهنگی، اجتماعی و آموزشی انجام می‌دهد. یعنی سازمان با برگزاری دوره‌های آموزشی در مراکز فرهنگی، آموزشی، مساجد، مدارس، دانشگاه‌ها و راسته‌های صنفی رفتارهای صحیح مقابله با حوادث و آتش‌سوزی و شیوه استفاده از وسایل اطفای حریق مانند انواع خاموش‌کننده‌ها و نجات و امدادرسانی به مصدومان را می‌آموزد. با این کار میزان آگاهی شهروندان افزایش و آمار حوادث کاهش می‌یابد.
آیا این تغییر رویکرد نیاز جامعه بوده است؟
بی‌تردید در راستای نیاز جامعه و خواسته مردم بوده است. درگذشته خانه‌ها یک یا دو طبقه بودند و شهروندان در زمان حریق یا حادثه می‌توانستند با سرعت از مهلکه فرار کنند اما امروز با بلند مرتبه‌سازی‌هایی که انجام شده است، زمان فرار از محل حادثه تغییر کرده است. زمانی کمتر از ۳ دقیقه را به‌عنوان زمان فرار از ساختمان‌های بلندمرتبه در نظر داریم، اما رسیدن به این زمان به واکنش درست و عملکرد مناسب افراد در زمان اضطرار منوط به آموزش و تکرار و تمرین است.
در کلانشهر تهران به‌ویژه محدوده مناطق ۱۱ و ۱۲ تعداد زیادی پاساژ ناایمن وجود دارند. سازمان برای ایمن‌سازی آنها چه برنامه‌ای دارد؟
کارشناسان سازمان آتش‌نشانی براساس وظیفه ذاتی خود، همواره از همه اماکن موجود در شهر بازدید و درباره ایمن‌سازی پاساژهای ناایمن، دستورالعمل ایمنی صادر می‌کنند. شاخص‌ترین طرح سازمان که از سال گذشته اجرای آن آغاز شده است، طرح نظام بازرسی ایمنی از ساختمان‌های شهر تهران است.
طرح بزرگ نظام بازرسی ایمنی از ساختمان‌های شهر تهران، چیست؟
مرحله نخست این طرح با اولویت بازدید از ساختمان‌های بلندمرتبه و پاساژهای تجاری، اداری و تجمعی آغاز شده است. در این طرح کارشناسان در ساختمان‌های تجاری، اداری و تجمعی که محل زندگی، کار و مراجعه شهروندان زیادی است، حاضر می‌شوند. در صورت نیاز دستورالعمل ایمنی را صادر می‌کنند. مالکان یا هیئت‌مدیره مکلفند در مدت ۳ تا ۶ ماه، دستورالعمل بهره‌برداری موقت را که شامل بررسی راه‌های خروج اضطراری، نصب خاموش‌کننده‌های دستی، تخلیه نخاله و کالا از راهروها و راه‌های خروج، آموزش اصول اولیه ایمنی و کار با خاموش‌کننده‌های دستی به کارکنان است اجرا و در مراحل بعد، به ایمن‌سازی کل ملک بر اساس دستورالعمل سازمان آتش‌نشانی تهران عمل کنند. در پایان مدت مقرر، کارشناسان دوباره به محل مراجعه می‌کنند و اگر دستورالعمل اجرا نشده باشد، متخلفان را به ضابطان قضایی معرفی می‌کنند، زیرا سازمان و کارشناسان سازمان ضابط قضایی نیستند و در این مورد اختیاراتی ندارند.
ساختمان‌های مسکونی شامل این طرح نمی‌شوند؟
مرحله دوم که در سال جاری، اجرای آن آغاز شده، مربوط به ساختمان‌های مسکونی و روند کار همچون پاساژها و مجتمع‌های تجاری است.
چرا پاساژهای ناایمن مناطق ۱۱ و ۱۲ خطرسازترند؟
کم‌عرض بودن معابر، تراکم ساختمان‌های شهری، تردد زیاد شهروندان، بافت فرسوده، عمر بالای ساختمان‌ها، تغییر کاربری از مسکونی به اداری و تجاری، دلایلی هستند که موجب شده پاساژهای مناطق ۱۱ و ۱۲ بیشتر مستعد خطر باشند.
آیا مسئولان سازمان آتش‌نشانی موضوع ایمنی‌سازی پاساژهای ناایمن را با جدیت پیگیری می‌کنند؟
بی‌شک همین‌گونه است. سازمان آتش‌نشانی هم در بعد پیشگیری تلاش می‌کند و هم در بعد ایمن‌سازی. واحد عملیات سازمان آتش‌نشانی از طریق ایستگاه‌های مناطق مستمر از پاساژهای ناایمن بازدید می‌کنند و پیگیر اجرای دستورالعمل ایمنی هستند و اگر نکاتی باشد به ضابطان قضایی ارجاع می‌دهند. در این میان آگاهی و مطالبه‌گری شهروندان نیز می‌تواند کمک شایانی به ما کند.
چرا نمی‌توان بین کارهای سازمان آتش‌نشانی و ایمنی‌سازی ساختمان‌ها همبستگی ایجاد کرد؟
بدون تعارف ایمن‌سازی هزینه‌بر است و متأسفانه سازندگان و مالکان تمایلی به پرداخت هزینه اضافی ندارند و تاوان این بی‌مسئولیتی به خطر افتادن جان و مال شهروندان است. در واقع این عدم همبستگی و مشکلات ناایمن بودن مربوط به ساختمان‌هایی است که در سال‌های گذشته ساخته شده‌اند، چراکه در قوانین جدید سازندگان ساختمان‌ها ملزم به دریافت تأییدیه ایمنی از سازمان آتش‌نشانی هستند و از این پس شاهد بروز حوادث کمتری در این ساختمان‌ها خواهیم بود.
براساس اساسنامه، سازمان آتش‌نشانی چه وظیفه و مسئولیتی دارد؟
برپایه اساسنامه تدوین شده، حفاظت از منابع شهری، ثروت‌های ملی و میراث فرهنگی و همچنین نجات جان و مال انسان‌ها از طریق امدادرسانی، وظیفه سازمان آتش‌نشانی است.
براساس این تعریف، سازمان آتش‌نشانی مسئولیتی درباره ارائه هشدار و پیشگیری از آتش‌سوزی ندارد؟
شهروندان پس از وقوع آتش‌سوزی با سازمان آتش‌نشانی تماس می‌گیرند و آتش‌نشانان هم برای اطفای حریق و نجات آسیب‌دیدگان در محل حاضر می‌شوند. با پیشرفت روز افزون علم و تجملات در زندگی شهری و افزایش خطرات ناشی از آن، در حال حاضر سازمان آتش‌نشانی علاوه بر انجام وظایفی که برعهده دارد، رویکرد جدیدی را هم در برنامه خود قرار داده و براساس آن به همه اقشار جامعه موارد ایمنی را آموزش می‌دهد.
درباره رویکرد جدید سازمان بیشتر توضیح می‌دهید؟
براساس رویکرد جدید و براساس نظر مدیرعامل، سازمان کارهایی در حوزه معاونت‌های پیشگیری، فرهنگی، اجتماعی و آموزشی انجام می‌دهد. یعنی سازمان با برگزاری دوره‌های آموزشی در مراکز فرهنگی، آموزشی، مساجد، مدارس، دانشگاه‌ها و راسته‌های صنفی رفتارهای صحیح مقابله با حوادث و آتش‌سوزی و شیوه استفاده از وسایل اطفای حریق مانند انواع خاموش‌کننده‌ها و نجات و امدادرسانی به مصدومان را می‌آموزد. با این کار میزان آگاهی شهروندان افزایش و آمار حوادث کاهش می‌یابد.
آیا این تغییر رویکرد نیاز جامعه بوده است؟
بی‌تردید در راستای نیاز جامعه و خواسته مردم بوده است. درگذشته خانه‌ها یک یا دو طبقه بودند و شهروندان در زمان حریق یا حادثه می‌توانستند با سرعت از مهلکه فرار کنند اما امروز با بلند مرتبه‌سازی‌هایی که انجام شده است، زمان فرار از محل حادثه تغییر کرده است. زمانی کمتر از ۳ دقیقه را به‌عنوان زمان فرار از ساختمان‌های بلندمرتبه در نظر داریم، اما رسیدن به این زمان به واکنش درست و عملکرد مناسب افراد در زمان اضطرار منوط به آموزش و تکرار و تمرین است.
در کلانشهر تهران به‌ویژه محدوده مناطق ۱۱ و ۱۲ تعداد زیادی پاساژ ناایمن وجود دارند. سازمان برای ایمن‌سازی آنها چه برنامه‌ای دارد؟
کارشناسان سازمان آتش‌نشانی براساس وظیفه ذاتی خود، همواره از همه اماکن موجود در شهر بازدید و درباره ایمن‌سازی پاساژهای ناایمن، دستورالعمل ایمنی صادر می‌کنند. شاخص‌ترین طرح سازمان که از سال گذشته اجرای آن آغاز شده است، طرح نظام بازرسی ایمنی از ساختمان‌های شهر تهران است.
طرح بزرگ نظام بازرسی ایمنی از ساختمان‌های شهر تهران، چیست؟
مرحله نخست این طرح با اولویت بازدید از ساختمان‌های بلندمرتبه و پاساژهای تجاری، اداری و تجمعی آغاز شده است. در این طرح کارشناسان در ساختمان‌های تجاری، اداری و تجمعی که محل زندگی، کار و مراجعه شهروندان زیادی است، حاضر می‌شوند. در صورت نیاز دستورالعمل ایمنی را صادر می‌کنند. مالکان یا هیئت‌مدیره مکلفند در مدت ۳ تا ۶ ماه، دستورالعمل بهره‌برداری موقت را که شامل بررسی راه‌های خروج اضطراری، نصب خاموش‌کننده‌های دستی، تخلیه نخاله و کالا از راهروها و راه‌های خروج، آموزش اصول اولیه ایمنی و کار با خاموش‌کننده‌های دستی به کارکنان است اجرا و در مراحل بعد، به ایمن‌سازی کل ملک بر اساس دستورالعمل سازمان آتش‌نشانی تهران عمل کنند. در پایان مدت مقرر، کارشناسان دوباره به محل مراجعه می‌کنند و اگر دستورالعمل اجرا نشده باشد، متخلفان را به ضابطان قضایی معرفی می‌کنند، زیرا سازمان و کارشناسان سازمان ضابط قضایی نیستند و در این مورد اختیاراتی ندارند.
ساختمان‌های مسکونی شامل این طرح نمی‌شوند؟
مرحله دوم که در سال جاری، اجرای آن آغاز شده، مربوط به ساختمان‌های مسکونی و روند کار همچون پاساژها و مجتمع‌های تجاری است.
چرا پاساژهای ناایمن مناطق ۱۱ و ۱۲ خطرسازترند؟
کم‌عرض بودن معابر، تراکم ساختمان‌های شهری، تردد زیاد شهروندان، بافت فرسوده، عمر بالای ساختمان‌ها، تغییر کاربری از مسکونی به اداری و تجاری، دلایلی هستند که موجب شده پاساژهای مناطق ۱۱ و ۱۲ بیشتر مستعد خطر باشند.
آیا مسئولان سازمان آتش‌نشانی موضوع ایمنی‌سازی پاساژهای ناایمن را با جدیت پیگیری می‌کنند؟
بی‌شک همین‌گونه است. سازمان آتش‌نشانی هم در بعد پیشگیری تلاش می‌کند و هم در بعد ایمن‌سازی. واحد عملیات سازمان آتش‌نشانی از طریق ایستگاه‌های مناطق مستمر از پاساژهای ناایمن بازدید می‌کنند و پیگیر اجرای دستورالعمل ایمنی هستند و اگر نکاتی باشد به ضابطان قضایی ارجاع می‌دهند. در این میان آگاهی و مطالبه‌گری شهروندان نیز می‌تواند کمک شایانی به ما کند.
چرا نمی‌توان بین کارهای سازمان آتش‌نشانی و ایمنی‌سازی ساختمان‌ها همبستگی ایجاد کرد؟
بدون تعارف ایمن‌سازی هزینه‌بر است و متأسفانه سازندگان و مالکان تمایلی به پرداخت هزینه اضافی ندارند و تاوان این بی‌مسئولیتی به خطر افتادن جان و مال شهروندان است. در واقع این عدم همبستگی و مشکلات ناایمن بودن مربوط به ساختمان‌هایی است که در سال‌های گذشته ساخته شده‌اند، چراکه در قوانین جدید سازندگان ساختمان‌ها ملزم به دریافت تأییدیه ایمنی از سازمان آتش‌نشانی هستند و از این پس شاهد بروز حوادث کمتری در این ساختمان‌ها خواهیم بود.
پاساژهای ناایمن مناطق ۱۱ و ۱۲
بنا به گزارش کارشناسان سازمان آتش‌نشانی تهران
این پاساژها در لیست ناایمن‌ها قرار دارند:
پاساژ حافظ: خیابان جمهوری، تقاطع پل حافظ.
پاساژ جمهوری: خیابان جمهوری، جنب کوچه کلانتری.
پاساژ درخشان: خیابان امیرکبیر، کوچه اشراقی.
بازار بزرگ فردوسی: خیابان فردوسی، بالاتر از استانبول.
پاساژ کمپانی: خیابان جمهوری، پس از چهارراه استانبول.
پاساژ رضوی: خیابان سعدی جنوبی.
پاساژ درافشان: خیابان لالهزار، نبش منوچهری.
پاساژ امیرکبیر: خیابان ایران، تقاطع گوته.
پاساژ اتفاق: بازار عباس‌آباد، روبه‌روی حمام چال.
پاساژ میرزا اسماعیل: بازار چهل تن.
پاساژ مشیرخلوت: بازار بزرگ، جنب مسجد عزیزاله.
- ایمنی در علاءالدین
پاساژ «علاءالدین» مجتمع تجاری خرید و فروش موبایل و لوازم دیجیتال نه تنها تهران بلکه ایران است و هزار و ۱۰۰ فروشگاه در آن وجود دارد که روزانه بیش از ۱۲۰ هزار نفر در آن تردد می‌کنند. این پاساژ در ۶ طبقه ساخته شده است که البته در سال‌های اخیر، یک طبقه به آن افزوده شد و ایمنی پاساژ را تحت‌الشعاع قرار دارد. راهروهای تو در تو و باریک، کمبود کپسول‌های خاموش‌کننده، نبود پله‌های اضطراری، نبود تابلوهای راهنما برای خروج، نداشتن خروجی‌های استاندارد، علاءالدین را در لیست پاساژهای ناایمن قرار داد. در نهایت با تخریب طبقه هفتم که غیرقانونی ساخته شده بود و اجرای دستورالعمل ایمنی و ایجاد خروجی استاندارد و به کارگیری نگهبانان آشنا به موارد ایمنی و پیشگیری، نصب سیستم اعلام و اطفای حریق، این پاساژ از لیست ناایمن‌ها خارج شد.