در سال‌های اخیر به کمک مسئولان شهری پایتخت، در مناطق مختلف امکانات و برنامه‌های ورزشی افزایش پیدا کرده و همچنین شرایط برای استفاده بهتر شهروندان فراهم شده است، اما رشته «ورزش همگانی» بیشتر از سایر رشته‌های ورزشی مورد توجه آنها قرار گرفته است. ورزش همگانی، نوعی رشته ورزشی است که هدفش ایجاد نشاط و تندرستی برای همه اقشار جامعه است. افرادی که به ورزش همگانی می‌پردازند، هدفشان به دست آوردن سلامتی و نشاط برای خود و دیگران است. در ورزش‌های همگانی پیروزی واقعی زمانی رخ می‌دهد که همه اعضای گروه سالم و شاد باشند. برای حفظ سلامت و نشاط شهروندان تکه غربی پایتخت زمینه‌های لازم برای همگانی کردن ورزش به‌ویژه در منطقه ۵ مهیاست. در این گزارش به مناسبت هفته «تربیت‌بدنی» از مدیران ورزش مناطق، داشته‌ها، امکانات و برنامه‌های ورزش همگانی مناطق غربی تهران را جویا شدیم.
- منطقه ۵
از همین دوشنبه آغاز کنید!
ورزش همگانی به بخش‌های بازی، تفریحی و ورزشی تقسیم می‌شود. منطقه ۵ در اجرای برنامه‌های ورزش همگانی، منطقه‌ای موفق و الگویی برای سایر مناطق شهر تهران به شمار می‌رود. در همین راستا، برپایی ایستگاه‌های ورزش صبحگاهی در پارک‌ها و ورزشگاه‌ها از جمله رشته‌های پرطرفدار و پرمخاطب ورزش همگانی بین اهالی منطقه است. «سید قاسم موسوی» مدیر اداره ورزش شهرداری منطقه ۵، درباره فعالیت‌های ورزشی اهالی می‌گوید: «در بخش ورزش‌های همگانی، ایستگاه‌های تندرستی و ورزش صبحگاهی به شکل مستمر در منطقه برپاست و شهروندان هر روز صبح در کنار مربی مجرب در بوستان‌ها آمادگی جسمانی، حرکات کششی و نرمشی را انجام می‌دهند. همچنین از «خیابان ورزش» می‌توان به‌عنوان دیگر برنامه ورزش همگانی منطقه یاد کرد. منطقه ۵ تنها منطقه در شهر تهران است که این برنامه را در مکان دائم و معینی برگزار می‌کند. خیابان ورزش، پنجشنبه‌های هر هفته در یکی از نواحی پرجمعیت منطقه برنامه‌های ورزشی قدیمی که گذشته را برای اهالی یادآوری می‌کند، مانند لی‌لی، مار و پله، طناب‌کشی، طناب‌زنی، گل‌کوچک و والیبال برای همه گروه سنی برگزار می‌کند. با اجرای خیابان ورزش در دل محله‌ها، امکان ورزش کردن برای همه اهالی مهیا شده است و دیگر نیازی نیست فرد با خودرو خود به مجموعه ورزشی برود. هر شهروند با طی کردن کمتر از ۵۰۰متر و رفتن به یکی از بوستان‌های محل زندگی‌اش، می‌تواند راحت ورزش کند. همچنین «دوشنبه‌های ورزشی» هم با حداقل جمعیت ۲۵۰ نفری شهروندان منطقه در بوستان «جوانمردان» در حال اجراست. همیشه می‌گوییم فلان کار را از شنبه آغاز می‌کنیم، اما من می‌گویم اهالی، ورزش کردن را از دوشنبه آغاز می‌کنند.» موسوی در ادامه به اجرای مسابقات ورزشی و پیاده‌روی‌های خانوادگی در این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: «برپایی پیاده‌روی خانوادگی و همچنین برگزاری مسابقات مختلف برای همه اقشار منطقه در رشته‌های ورزشی والیبال، بسکتبال، آمادگی جسمانی برای بانوان و شنا، تنیس روی میز و شطرنج ویژه آقایان، انجام ورزش‌های پایه برای کودکان نیز از دیگر برنامه‌های ورزش همگانی است که مداوم و در مناسبت‌های مختلف اجرا می‌شود. اکنون بسترهای لازم برای اینکه اهالی ورزش را در سبد خانوار خود قرار دهند باتوجه به فرصت‌ها و امکانات موجود در منطقه ۵ مانند خانه‌های ورزش درسراهای ۲۹ گانه منطقهر مجموعه‌های ورزشی فراهم شده است. به همین دلیل اگر شهروندی در این منطقه ورزش نکند، به سبب تنبلی خودش است. اگر اهالی می‌خواهند برای دکتر هزینه نکنند، باید ورزش را در برنامه روزانه‌شان بگنجانند. چراکه ورزش کردن، سلامتیشان را تضمین می‌کند.»
- منطقه ۹
ورزش با چاشنی تفریح و گردشگری
انجام ورزش همگانی موجب افزایش امید به زندگی از طریق ارتقای سلامت افراد است. به سبب افزایش سلامت و نشاط در جامعه، هزینه‌های درمانی هم کاهش می‌یابد. به همین دلیل مسئولان شهری به دنبال نهادینه کردن این ورزش در بین شهروندان هستند. «هادی کاشانی» مدیر اداره ورزش منطقه ۹ روند اجرای فعالیت‌های ورزش همگانی را در این منطقه روبه رشد می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «زیرساخت‌های ورزشی روبه افزایش است و با تکمیل و بهره‌برداری ۲ مجموعه ورزشی در حال ساخت، سرانه ورزشی منطقه وضعیت خوبی پیدا خواهد کرد. با توجه به کوچه‌های تنگ و تاریک منطقه ۹ به‌ویژه کوچه‌های محله دستغیب، برگزاری خیابان ورزش به روش قدیم جنبه و نکات مفید بسیاری دارد و اهالی از اجرای این برنامه لذت می‌برند. اکنون با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، اهالی به اجرای برنامه‌های تفریحی و ورزشی مانند برپایی جشنواره‌های ورزشی، بازی‌های بومی محلی و گردشگری نیاز دارند. شاید خرید بادبادک برای خانواده هزینه‌بر باشد، اما در این جشنواره‌ها با در اختیار گذاشتن اقلام اولیه، به خانواده‌ها می‌آموزیم که خودشان بادبادک بسازند، با آن تفریح کنند و لذت ببرند.» به گفته کاشانی برنامه ورزشی«خیابان ورزش» هر هفته در یکی از محله‌ها اجرا می‌شود. همچنین برپایی دوشنبه‌های ورزشی منطقه هم روزهای دوشنبه هرهفته در بوستان‌ها پابرجاست.» این مسؤل به استقرار دوچرخه برای استفاده شهروندان در «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» اشاره می‌کند و می‌گوید: «سه‌شنبه هر هفته از ساعت ۸ صبح ۱۰۰ دستگاه دوچرخه جلو ساختمان شهرداری منطقه در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد تا آنها هم در کنار مسئولان شهری در این پویش و ورزش همگانی شرکت داشته باشند. همچنین جشنواره «گردش در کوه» هر ماه برگزار می‌شود.» اداره ورزش شهرداری منطقه در تلاش است «گردشگری ورزشی» را در منطقه ۹ راه‌اندازی کند. کاشانی در این‌باره می‌گوید: «اکنون در تهران نقاطی وجود دارد که به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری شهر شناخته شده است. همچنین در شهر تهران افرادی زندگی می‌کنند که پتانسیل‌هایی برای گردشگری هستند. قصد داریم از این پتانسیل‌ها برای شناخت بهتر شهر استفاده کنیم. برای مثال می‌خواهیم اهالی را برای بازدید از ورزشگاه آزادی ببریم. این کار را با یک ورزشکاری مانند «خداداد عزیزی» انجام می‌دهیم. این ورزشکار در این بازدید حضور داشته و خاطرات ورزشی‌اش را برای اهالی تعریف می‌کند.» برپایی مسابقات ورزشی و تفریحی در قالب جشنواره‌های ورزشی مانند «بدو و پرتاب کن» برای کودکان زیر ۷ سال، پویش دوشنبه‌های ورزشی با حضور ۵۰۰ نفری تکواندوکاران در محوطه برج آزادی و تجلیل از فعالان ورزشی از جمله برنامه‌های هفته تربیت‌بدنی منطقه محسوب می‌شود.
- منطقه ۲۱
بهانه‌ای برای ورزش نکردن وجود ندارد
ورزش همگانی از جمله رشته‌های پرطرفداری است که در همه مکان‌های تفریحی و ورزشی مانند پارک‌ها، ورزشگاه‌ها و ایستگاه‌های ورزشی می‌توان آن را انفرادی یا گروهی برگزار کرد. ورزش‌های همگانی رشته‌های مختلفی دارد. دوشنبه‌های ورزشی نیز یکی از مهم‌ترین برنامه‌های اجرایی شهرداری برای این ورزش است که در مناطق تهران انجام می‌شود. «سید محمد شمس‌آبادی» مدیر اداره ورزش شهرداری منطقه ۲۱ درباره فعالیت‌های ورزش همگانی در این منطقه می‌گوید: «پویش دوشنبه‌های ورزشی این منطقه هر هفته اغلب در بوستان نرگس و برخی اوقات در بوستان استقلال برگزار می‌شود. این برنامه براساس ۳ محور تشکیل و اجرا می‌شود. در کنار برپایی ایستگاه ورزش صبحگاهی، ایستگاه‌های بدمینتون پارکی، پینگ‌پنگ و مسابقات محلی هم دایر است. همچنین به دلیل اینکه بخشی از منطقه بافت صنعتی است و کارخانه‌های کوچک و بزرگ بسیاری در آن قرار دارد، تلاش کردیم برنامه‌های دوشنبه‌های ورزشی را با حضور کارگران در این کارخانه‌ها مانند کارخانه داروپخش انجام دهیم. علاوه بر این در روزهای سه‌شنبه پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» در نقاط مختلف منطقه با حضور اهالی و مسئولان شهری انجام می‌شود. همچنین برنامه‌های پیاده‌روی خانوادگی به مناسبت‌های مختلف و با هدف فرهنگسازی پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» در منطقه برگزار می‌شود. برپایی مسابقات ورزشی برای گروه‌های مختلف سنی مانند بدمینتون، پینگ‌پنگ، شطرنج، شنا و گل‌کوچیک و ووشو هم از دیگر فعالیت‌های ورزشی شهروندان در منطقه ۲۱ به شمار می‌رود.» شمس‌آبادی در ادامه به فعالیت ایستگاه‌های دوچرخه‌سواری در این منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: «در ۴ نقطه از منطقه ایستگاه دوچرخه‌سواری فعال است و اهالی می‌توانند به این ایستگاه‌ها مراجعه کرده و با ارائه کارت ملی، دوچرخه بگیرند و پس از استفاده، آن را به همان ایستگاه تحویل بدهند. این ایستگاه‌ها در میدان کمال‌الملک، بوستان بانوان، بوستان شهدای گمنام و در شهرک آزادی قرار دارند. همچنین اهالی با ثبت‌نام درسراهای محله می‌توانند ۲ بار در ماه در تورهای گردشگری و پیاده‌روی منطقه هم شرکت کنند.» به گفته مدیر اداره ورزش منطقه ۲۱، در تابستان اغلب اهالی شهرک‌های دریا، انصار و فرهنگیان و همچنین محله تهرانسر در برنامه ورزشی«خیابان ورزش» حضور داشتند. این منطقه از نظر سرانه‌های فضای سبز و فرهنگی از وضعیت مطلوبی برخوردار است و همه بوستان‌ها به دستگاه‌های ورزشی تجهیز شده‌اند، همچنین در این بوستان‌ها شرایط استفاده از امکانات ورزشی برای شهروندان بیمار نیز فراهم شده است. شمس‌آبادی در این‌باره می‌گوید: «شهروندان بیماری که به تشخیص پزشک برای بهبودیشان به آبدرمانی نیاز دارند با مراجعه به این اداره می‌توانند کارت‌های استخر ۵۰درصد تخفیف را دریافت کنند. همچنین بین خانواده‌های کم‌توان مالی هم کارت‌های تخفیف استفاده از مراکز ورزشی توزیع شده است تا آنها هم از ورزش کردن باز نمانند. استفاده کودکان‌کار از ۲ سئانس از استخر و برنامه آموزش شنا از دیگر فعالیت‌های اداره ورزش برای بهره‌مندی همه اهالی و شهروندان از امکانات منطقه است.»
- منطقه ۲۲
پیش به سوی تندرستی
شهرداری منطقه ۲۲ سعی در نزدیک کردن اهالی به ورزش دارد. به همین دلیل اغلب به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کند که شهروندان، هرکجا و در هر زمانی و با هر بودجه‌ای بتوانند ورزش کنند. «غلامحسین ادب» معاون اجتماعی شهردار منطقه ۲۲ با اشاره به ساختار زندگی شهری و کاهش فعالیت فیزیکی افراد بر ضرورت برگزاری ورزش‌های همگانی مانند کوهپیمایی، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری تأکید می‌کند و درباره فعالیت‌های ورزش همگانی در منطقه ۲۲ می‌گوید: «الگوی زندگی‌مان، الگوی کم‌تحرکی است. این موضوع سلامت شهروندان را تهدید می‌کند. به همین دلیل قصد داریم که ورزش را به‌عنوان یکی از اجزای مهم در سبد زندگی شهروندان بگنجانیم. دلیلی هم ندارد برای رسیدن به این هدف به سمت ورزش‌های پرهزینه برویم. برپایی همایش‌های دوومیدانی، پیاده‌روی خانوادگی و مواردی از این دست فرصت‌های خوبی است که همه می‌توانند از آن استفاده کنند. در همین زمینه در دوره‌های زمانی مشخص مسابقات محله‌ها با حضور اهالی برگزار می‌شود. همچنین برپایی جشنواره‌های تفریحی ـ ورزشی مثل جشنواره بادبادک‌ها یا اجرای ورزش خیابانی هم از دیگر برنامه‌های همگانی در نظر گرفته شده برای این منطقه محسوب می‌شود. علاوه بر این برنامه‌ها، بخشی از برنامه‌های محلی معاونت اجتماعی مانند طرح «خیابان، محلی برای زندگی» هم به اجرای فعالیت‌های ورزشی و تندرستی معطوف می‌شود.» ادب در ادامه، ارتقای فرهنگ ورزش همگانی را به‌عنوان یکی از اهداف معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه نام می‌برد و از اجرای طرحی اختصاصی در همین زمینه خبر می‌دهد. او می‌گوید: «دریاچه شهدای خلیج‌فارس فرصت خوبی برای ترویج ورزش همگانی منطقه مانند ورزش‌های دوومیدانی و پیاده‌روی است. اکنون برای استفاده بهتر از این فضا اجرای چند طرح در دستور کار قرار گرفته و می‌خواهیم این مکان تفریحی را به یکی از اماکن عمومی ورزش‌های همگانی مانند بوستان لاله تبدیل کنیم. برای اینکه شهرداری در اجرای این طرح کمترین هزینه را بپردازد، به دنبال جذب سرمایه‌گذار هستیم.» به گفته معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه مرمت و بازسازی زمین‌های بازی و ورزش کودکان نیز در دستور کار قرار گرفته و این طرح در برخی از بوستان‌ها در حال انجام است.
ایستگاه‌های ورزشی خاص
برخی از این ایستگاه‌های ورزش صبحگاهی منطقه ۲۱ به شهروندان خدمات ویژه‌ای ارائه می‌دهند. در ایستگاه‌های افشار، پادگان نیرو هوایی و بهمن به شکل تخصصی رشته‌های پینگ‌پنگ و بدمینتون آموزش داده می‌شود. همچنین در یکی از ایستگاه‌های ورزش صبحگاهی، دانش‌آموزان و کودکان پیش از اینکه به مدرسه و سر کلاس بروند، ورزش می‌کنند. در بیمارستان روانپزشکی نیز در بخش بانوان برای اینکه بیماران هم فعالیت ورزشی داشته باشند و به روند درمانیشان کمک کند، یک ایستگاه راه‌اندازی شده است.