برای جلوگیری از عطش
- دکتر عباس شجاعی
در وعدة سحری از خوردن غذاهای خشک نظیر کوکوسبزی، کوکو سیب‌زمینی، کتلت و گوشت‌های سرخ شده مثل کباب، جوجه کباب و ماهی خودداری کنید.
این غذاها به همراه غذاهایی که ادویه زیادی می‌طلبد، باعث عطش زیاد و ترش کردن در طول روز می‌شوند. مصرف سس مایونز، خامه، سوسیس و کالباس نیز در سحری یا افطاری مناسب نیست، زیرا این غذاها زمینة بروز ناراحتی‌های گوارشی نظیر ترش کردن را فراهم می‌کنند.
ضمنا خوب است شش تا هشت لیوان آب در فاصلة افطار تا سحر نوشیده شود و برای پیشگیری از احساس تشنگی در طول ساعات روز، لیمو ترش تازه در پایان سحری مصرف شود.
برای تامین قند خون
- دکتر ربابه شیخ‌الاسلام، متخصص تغذیه
استفاده از خرما در ماه رمضان به‌خصوص در هنگام افطار برای تأمین قند خون فرد روزه‌دار بسیار مؤثر است. روزه‌داران سعی کنند به جای غذاهای چرب و سرخ شده، از غذاهای آب پز و بخارپز شده استفاده کنند.
برای حفظ تعادل در وعده‌های غذایی
- دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه
نیازی به حذف هیچ یک از وعده‌های غذایی نیست. در ماه رمضان انسان دچار محدودیت یا محرومیت مواد غذایی نمی‌شود و احتیاج به ذخیره‌سازی مواد غذایی پیش از ماه رمضان وجود ندارد.
با توجه به این که در ماه رمضان یک وعدة غذایی حذف می‌شود، همة افراد باید حداقل 20 درصد کمتر از ماه‌های عادی غذا بخورند. با مصرف متعادل مواد غذایی در ماه رمضان، بدن فرصت سوزاندن چربی‌های اضافه را پیدا می‌کند. تمامی روزه‌داران باید وعدة سحری را در برنامة غذایی خود داشته باشند، زیرا حذف این وعده، سلامت‌شان را به خطر می‌اندازد.
برای جلوگیری از افزایش وزن
- دکتر برلیانت بزرگمهر، دبیر انجمن تغذیه ایران
در ماه مبارک رمضان از مصرف بیش از حد غذاهای چرب و شیرین خودداری کنید. روزه‌داران هنگام افطار از مواد غذایی شیرین مانند زولبیا، بامیه و حلوا به مقدار زیاد مصرف نکنند، زیرا باعث افزایش وزن می‌شود.
انجام پیاده‌روی و ورزش در این ماه، توصیه می‌شود. بهتر است روزه‌داران روزه‌شان را با آب ولرم باز کرده و پس از آن از نان، پنیر، گردو و غذاهای گرمی مانند آش استفاده کنند و حتما بین افطار تا شام یک تا دو ساعت فاصله بگذارند و حتما در این زمان آب فراوان بنوشند.
کودکان و نوجوانانی که برای نخستین بار روزه می‌گیرند باید در وعدة سحری، غذای کافی بخورند و همچنین آبمیوه‌هایی مانند هویج و گوجه‌فرنگی را فراوان مصرف کنند زیرا مقدار زیادی ویتامین را به صورت فشرده به بدن آن‌ها می‌رساند.
برای سلامت روزه‌اولی‌ها
- میترا زراتی، کارشناس ارشد تغذیه
فعالیت زیاد نوجوانان روزه‌دار در ماه رمضان منجر به صرف انرژی بیشتر و افزایش تعریق در طی ساعات روز می‌شود و این می‌تواند زمینه‌ساز سوء‌تغذیة خفیف یا شدید باشد.
بهترین ورزش‌ها در طول این ماه، شنا و پیاده‌روی پس از صرف افطار است، چرا که این ورزش‌ها از گرفتگی عضلات و بروز یبوست پیشگیری می‌کنند.
برای ذخیره انرژی
- شیده فتاحی، مسؤول واحد آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیة کشور
بعضی از روزه‌داران، بدون سحری روزه می‌گیرند که این امر موجب می‌شود نیازهای تغذیه‌ای تأمین نشده و در نتیجه کمبود بیش از حد انرژی و سوخت ناقص چربی‌ها، ترکیبات کتونی در بدن ایجاد کند که منجر به ایجاد بوی بد دهان و سر درد و دردهای عضلانی می‌شود.
حذف وعده سحری سبب پایین افتادن قند خون (هیپرگلیسمی) می‌شود که منجر به کاهش یادگیری، بی‌حوصلگی و خستگی می‌شود. بنابراین صرف سحری برای همه روزه‌داران به‌خصوص نوجوانان در حال رشد ضروری بوده و سحری باید شامل یک وعدة غذای کامل برای هر فرد باشد، زیرا در طول روز بدن به پروتئین نیازمند است که می‌توان با قرار دادن گوشت، برنج، حبوبات و سبزیجات در سحری پروتئین‌های مورد نیاز بدن را تأمین کرد.
اگر در ماه مبارک رمضان دچار یبوست هستید می‌توانید از خورشت‌‌های ملین مثل خورشت آلو و دیگر خورشت‌‌های سبزی‌دار استفاده کنید. خوردن انواع سبزی‌های خام و پخته و میوه‌های خیسانده مانند آلو و انجیر به بهبود این وضعیت کمک می‌کند.
مصرف روغن زیتون به همراه سالاد نیز در پیشگیری از یبوست مؤثر است. خوردن چای پررنگ و قهوه و کاکائو موجب پیدایش حالت یبوست می‌شود. مصرف آب کافی برای رفع یبوست و دفع سموم و مواد زائد بدن و انجام واکنش‌های بیولوژیکی داخل بدن مفید است.
برای سلامت روانی
- دکتر مصطفی نجفی، فوق تخصص روان‌پزشکی
روزه‌داری در بیماران مبتلا به افسردگی و بیماری‌های خفیف علاوه بر جنبه‌های مذهبی، به عنوان یک شیوة روان درمانی و تغییر رفتار محسوب شده و سلامت روانی آن‌ها را تقویت می‌کند.
روزه‌داری همچنین قدرت اراده و تصمیم‌گیری و توان اجرایی را نیز در آن‌ها افزایش می‌دهد. البته بیماران مبتلا به اختلالات روانی در صورت روزه‌داری، باید علاوه بر تغذیة مناسب، برنامه‌ریزی خاصی برای مصرف داروهای خود در افطار و سحر نیز داشته باشند.
در صورتی که این بیماران در مرحلة بهبود، از تغذیة مناسب برخوردار نباشند از نظر مکانیسم‌های تطابق روانی ضعیف‌تر عمل کرده و به خوبی نمی‌توانند با تغییرات حاصله از نظر سبک زندگی روزانه در این ماه کنار بیایند. در نتیجه با عود و یا تشدید علائم بیماری مواجه می‌شوند که به همین دلیل توصیه می‌شود این قبیل بیماران از روزه‌داری مستمر یک ماهه خودداری کنند.
برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه
- دکتر کیوان دادخواه، متخصص جراحی کلیه
با توجه به این که در ماه مبارک رمضان، افراد در معرض کم آبی شدید قرار گرفته و مواد زائد با غلظت بالا در ادرارشان دفع می‌شود، بنابراین در این ماه برای پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کلیه و سیستم ادراری، باید مبادرت به مصرف مایعات بیشتری در سحر و افطار نمایند.
همچنین، افرادی که تشکیل سنگ‌های ادراری در آن‌ها فعال بوده و بیش از دو سنگ ادراری ظرف مدت 6 ماه داشته‌اند و یا هم اکنون دارای سنگ ادراری هستند، بهتر است موارد احتیاط را در زمینة مصرف مایعات رعایت نمایند.
اما روزه‌دارانی که فقط یک نوبت سنگ ادراری درمان شده داشته‌اند، به شرط مصرف آب فراوان بین افطار تا سحر می‌توانند روزه بگیرند، هر چند تحت نظر بودن این افراد توسط پزشکان نیز بسیارضروری است.
برای بیماران کلیوی
- دکتر بهروز برومند، فوق تخصص کلیه
بیماران کلیوی که تحت درمان دیالیز قرار گرفته‌اند، باید از روزه گرفتن خودداری کنند. با توجه به این که بیماران دیالیزی قدرت تطابق پرخوری و کم‌خوری را ندارند و بیشتر اوقات هم کم‌اشتها هستند، از نظر پزشکی، قادر به روزه گرفتن نیستند.
برای سلامت گوارش
- دکتر افرا درخشی، متخصص تغذیه
مصرف نان، پنیر، سبزی و مایعات همراه خرما بهترین افطار به شمار می‌رود و صرف شام برای جلوگیری از ولع پس از افطار، 2ساعت بعد توصیه می شود.
علاوه بر افطار، درخصوص سحر نیز خوردن غذای کامل توصیه می‌شود. خوردن غذای سحر ضمن افزایش کارایی روزانه، از بروز صدمات سیستم عصبی، چشم و قلب جلوگیری می‌کند. سحری باید شامل یک وعده غذای کاملِ سبک و سرخ نشده باشد.