همشهری آنلاین- مرضیه موسوی: 64 سال از آن روزها گذشته و حالا بیش از 4 میلیون خودرو خیابان‌های تهران را تسخیر کرده است؛ به ازای هر 2 نفر یک خودرو.
گام نخست، توسعه شهر
توسعه شهر تهران و برچیده شدن حصار ناصری نخستین قدم‌ها برای تخریب باغ‌های شهر بود. باغ سفارت بریتانیا در خیابان فردوسی فعلی یکی از قربانیان گسترش شهر بود. ساخت خیابان علاءالدوله که میدان توپخانه را به میدان فردوسی وصل می‌کرد درست از وسط همین باغ سفارت گذشت و آن را به 2قسمت تقسیم کرد. «حمید ناصری» پژوهشگر تهران می‌گوید :«در دهه30 خیابان‌های تهران با مفهوم ترافیک آشنا بود و به خصوص در محدوده علاءالدوله و مخبرالدوله گره‌های ترافیکی وجود داشت. این حضور مستمر خودروها در خیابان‌های شهر کم کم نگرانی‌ها درباره آلودگی هوای تهران را شدت بخشید. در دهه 40 نخستین بار موضوع آلودگی هوای تهران در مجلس مطرح شد.»
طرحی که ناتمام ماند
طرح «جامع شهر تهران» دهه 40 توسط فرمانفرما در مجلس مطرح می‌شود. قرار بود این طرح در طول 10 سال با کم کردن تمرکز در محدوده بازار و مرکز شهر راه حلی برای کاهش آلودگی هوای تهران باشد. ناصری می گوید :«طرح جامع شهر تهران به طرح فرمانفرما معروف شد. این طرح قرار بود با شهرک سازی در اطراف تهران تردد در مرکز شهر را کم کند. شهرک‌هایی مثل شهرک اکباتان و نوبنیاد در اطراف تهران ساخته شوند و هر کدام از این شهرک‌ها زیرساخت‌های لازم را برای زندگی ساکنانش داشته باشد. با این کار تردد مردم به مرکز شهر کم می شد و ترافیک کاهش می یافت و از آلودگی بیشتر تهران جلوگیری می‌کرد.» در این دهه برای جلوگیری از رشد بی‌رویه جمعیت تهران، اجازه ساخت و ساز بیش از 3 طبقه به ساختمان‌ها داده نمی‌شد.با وقوع انقلاب اسلامی وقفه‌ای در این طرح به وجود آمد و در این مدت مردم در شهرک‌های ساخته شده در اطراف شهر ساکن شدند. جاده‌ها و بزرگراه‌ها راه این شهرک‌ها را به مرکز شهر باز کردند و حالا که زیرساخت چندانی وجود نداشت همه اهالی شهرک‌های اقماری اطراف تهران برای تحصیل و کار و خرید و امور اداری هر روز روانه تهران می‌شدند. فاصله خالی میان این شهرک‌ها و هسته مرکزی شهر هم خیلی زود با خانه‌ها و مراکز تجاری و اداری و شکل گیری محله‌ها پر شد و جا برای تردد خودروها در شهر تهران، بازتر.
نخستین محدودیت ترافیکی
سال 1358 نخستین محدودیت ترافیکی برای ورود خودروها به مرکز شهر ایجاد شد و در طول سال‌های بعد مدام به عرصه جغرافیایی و زمان این محدودیت اضافه شد. تعطیلی یک هفته مدارس تهران در سال 1377 رخدادی بی‌سابقه در این شهر بود. با پر شدن خندق تهران و آغاز گسترش این شهر توسعه افسارگسیخته‌ای در تهران آغاز شد که ساخت بزرگراه‌ها و پل‌های طبقاتی در داخل شهر عرصه را برای حضور و تردد بیشتر خودروها در آن بازتر کرد. هوای آلوده با ورود اولین خودروها به تهران پا گذاشت و از آن زمان تاکنون دست از آسمان این شهر برنداشته است.