به گزارش همشهری آنلاین دستگاه‌های گرم‌کننده‌ای که در زمستان‌ها به کار می‌رود، به‌خصوص دستگاه‌هایی که از سیستم رانش هوای گرم استفاده می‌کنند، هوا را کاملاً خشک می‌کنند. آب در چنین شرایط خشکی به‌سرعت از پوست شما تبخیر می‌شود. پوست خشک ازلحاظ پزشکی به‌خودی‌خود نگران‌کننده نیست، اما در موارد شدید ممکن است به ترک خوردن پوست بینجامد که دعوت‌کننده التهاب و عفونت به پوست است.
مشکل اصلی در این موارد، درد و ناراحتی در پوست است - پوست خشک، دردناک می‌شود، در لمس دچار حساسیت است، و اغلب خارش‌دار است (گرچه همه خارش‌های پوست به علت خشکی پوست نیست).
همچنین ممکن است مانند آنچه در بسیاری از آگهی‌های فراورده‌های پوستی دیده‌اید، پوست ظاهری قرمز، زبر و در حال پوسته ریزی پیدا کند.
البته خشکی پوست هیچ‌گاه نادیده گرفته نشده است: در بازار دارویی، می‌توانید کرم‌های و لوسیون‌های متعددی را پیدا کنید که برای درمان خشکی پوست به کار می‌روند.
- فراورده‌های مرطوب‌کننده پوست
این فراورده‌ها به‌عنوان "مرطوب‌کننده" (moisturizer) فروخته می‌شوند، اصطلاحی است که بیشتر از آنکه نامی علمی یا پزشکی باشد، برای بازاریابی به کار می‌رود. درواقع مراقبت روزمره از پوست حوزه‌ای است که در آن از علم واقعی، خبر چندانی نیست. بررسی‌های علمی کاملاً کنترل‌شده در مورد این مواد بسیار معدود و نادرند. شرکت‌های سازنده این فراورده‌ها اطلاعات درباره اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها را انحصاری نگه می‌دارند و مراقب هستند ادعاها در مورد سودمندی‌های این فراورده‌ها را در محدوده قواعد سازمان‌های ناظری مانند سازمان غذا و داروی آمریکا نگهدارند.
اما فروشندگان از سال‌ها پیش دریافته‌اند که برچسب‌های علمی باعث فروش محصولاتشان می‌شود، بنابراین در برچسب‌ها و آگهی‌ها اغلب از اصطلاحات علمی استفاده می‌کنند.
کرم‌های مرطوب‌کننده اغلب تحت عنوان "غیر آلرژی‌زا" یا "آزمایش‌شده ازلحاظ آلرژی‌زایی" تبلیغ می‌شوند.
برخی از این فراورده‌ها با عنوان "غیر آکنه‌زا" (noncomedogenic) تبلیغ می‌شوند- کلمه‌ای تأثیرگذار که به معنای آن است که این کرم، جوش‌های آکنه‌ای ایجاد نمی‌کند. اما این عنوان مزیت چندانی برای یک محصول به‌حساب نمی‌آید: تقریباً همه کرم‌های مرطوب‌کننده‌ای که امروزه در بازار موجودند، از موادی استفاده می‌کنند که آکنه‌زا نیستند.
یکی دیگر از شیوه‌های تبلیغ کرم‌های مرطوب‌کننده نام بردن فهرستی از ویتامین‌هایی است که در آن‌ها وجود دارد و ادعای سازندگان کرم‌ها این است که این ویتامین‌ها پوست را تغذیه می‌کنند و به آن خاصیت قوی ضد اکسیداسیون برای مقابله با رادیکال‌های آزادی را می‌دهند که در واکنش‌های شیمیایی بدن تولید می‌شوند و به اندام‌ها ازجمله پوست صدمه می‌زنند.
اما در اغلب موارد، ویتامین‌های موجود در کرم‌های مرطوب‌کننده احتمالاً مزیت چندانی ایجاد نمی‌کنند، یا به این خاطر که مقادیر این ویتامین‌ها در این کرم‌ها آن‌قدر کم است که اثر زیادی ایجاد نمی‌کند، یا به این خاطر که این ویتامین‌ها هنگامی‌که روی پوست در معرض نور و اکسیژن قرار می‌گیرند، تجزیه می‌شوند.
حقیقت این است که علیرغم فهرست‌های بلندبالای اجزای مجهول و عناوین شبه‌علمی، همه مرطوب کننده‌ها به یک دلیل بسیار ساده به پوست خشک کمک می‌کنند: آن‌ها اندکی آب به پوست می‌رسانند و حاوی ماده‌ای روغنی هستند که آب را در پوست حفظ می‌کند.
در حقیقت اگر مشکل چرب‌وچیلی شدن نبود، همه ما می‌توانستیم به استفاده از ماده‌ای روی بیاوریم که پدربزرگ‌های ما برای پوست خشک به کار می‌بردند، که چیزی نیست جز وازلین.
یک دلیل دیگر برای وفور مرطوب کننده‌ها در بازار پژوهش مداوم برای به دست آوردن آمیزه‌ای از اجزا است که آب را مانند وازلین در خود نگه می‌دارند، و درعین‌حال روی پوست احساس بهتری ایجاد می‌کنند. بسیاری از فراورده‌های مرطوب‌کننده حاوی "هومکتانت‌ها" هستند، اجزایی که آب را به خود جذب می‌کنند و آن را در خود نگه می‌دارند.
خبر خوب این است که علیرغم فقدان اطلاعات و ادعاهای بازاری، جای زیادی برای اشتباه شما باقی نمی‌ماند. تقریباً همه مرطوب‌کننده‌های در بازار به پوست خشک کمک خواهند کرد، و در اغلب موارد، انتخاب‌ها بر مبنای تجربه شخصی است – به‌سادگی بر مبنای آنکه شما چه حس و بویی را بپسندید (که هیچ اشکالی هم ندارد- بعد از همه این‌ها پوست خودتان است.)
همه مرطوب کننده‌ها مؤثرند و مسئله یافتن کرمی است که آن را دوست داشته باشید و به‌طور مرتب از آن استفاده کنید.
- پوست چطور مرطوب می‌ماند
پوست شما به‌صورت لایه‌لایه سازمان‌دهی شده است. بیرونی‌ترین لایه پوست، "لایه شاخی" (stratum corneum) نام دارد که از سلول‌هایی به نام سلول‌های شاخی و چربی‌های گوناگون در میان آن‌ها تشکیل شده است.
سلول‌های شاخی را اغلب با آجرها و چربی‌های میان‌سلولی را با ملاط مقایسه می‌کنند، که استعاره مناسبی برای لایه‌ای از پوست است که به‌عنوان سد عمل می‌کند، اما لایه شاخی پوست بیشتر شبیه "فیلو"، لایه‌های نازک خمیر است که برای ساختن باقلوا به کار می‌روند.
سلول‌های شاخی سلول‌های مرده بدون هسته‌ای هستند، اما مثل چوب خشک نیستند. آن‌ها حاوی مواد مختلفی هستند که آب را در خود نگه می‌دارند. برای اینکه در پوست احساس نرمی و انعطاف‌پذیری داشته باشید باید دست‌کم ۱۰ درصد آب داشته باشد؛ به‌طور ایدئال میزان آب باید ۲۰ تا ۳۰ درصد باشد.
لایه شاخی می‌تواند به‌اندازه پنج تا شش برابر وزن خودش آب جذب کند، و هنگامی‌که آب جذب می‌کند، حجمش سه برابر افزایش پیدا می‌کند.
اما تنها محتوای آب نیست که اهمیت دارد. مسئله مهم اثری است که آب بر روی آنزیم‌هایی دارد که ریزش منظم سلول‌های شاخی را کنترل می‌کنند، فرایندی که متخصصان پوست آن را "پوسته ریزی" (desquamation) می‌نامند.
بدون آب، سلول‌های شاخی تجمع می‌یابند، به‌این‌ترتیب پوست به جای اینکه به‌طور منظم ریزش کند، پوسته‌پوسته می‌شود و به جای اینکه یکدست باشد، مملو از ترک می‌شود.
ازآنجایی‌که مرطوب کننده‌ها حاوی روغن هستند، این سوءبرداشت رایج وجود دارد که این فراورده‌ها، چربی ازدست‌رفته پوست را جایگزین می‌کنند.
اغلب کودکان کم‌سن دارای پوست کاملاً صافی هستند، و غدد چربی پوست (غدد سباسه) در پوست تنها هنگام بلوغ است که شروع به تولید چربی پوست (سبوم) می‌کنند. پوست خشک به معنای فقدان آب در پوست است، نه چربی.
- اجزای کرم‌های مرطوب‌کننده
آب: اغلب مرطوب‌کننده درواقع امولسیون‌های روغن در آب هستند، بنابراین بنا به تعریف آن‌ها را باید در رده کرم‌ها و لوسیون‌ها قرار داد.
اگر به فهرست اجزای این کرم‌ها نگاه کنید، در صدر آن‌ها آب قرار دارد.
مقداری از این آب هنگام استعمال مرطوب‌کننده تبخیر می‌شود، اما مقداری از آن جذب پوست می‌شود. درحالی‌که لایه شاخی پوست به‌خوبی آب را جذب می‌کند، اما به‌خوبی آب را در خود نگه نمی‌دارد، بنابراین مقداری مواد روغنی موردنیاز است تا آب را در آن حفظ کند.
استعمال مواد روغنی بر روی پوست بدون همراه کردن مجدد آن با آب – یا از خود مرطوب‌کننده یا از منبع بیرونی مانند حمام- برای پوست خشک فایده‌ای ندارد: شما تنها پوستی چرب‌وچیلی را به جای می‌گذارید که هنوز خشک و ترک‌دار است. درواقع مطلوب‌ترین شیوه برای نرم کردن پوست این است که آن را ابتدا به‌طور کامل در آب غوطه‌ور کرد و بعد آن را با ماده‌ای مانند وازلین پوشاند. اما چنین کاری وقت‌گیر است و کثیف کاری دارد، بنابراین به‌جز مواردی که پوست بسیار خشک است، استفاده از یک کرم مرطوب‌کننده که حاوی آب است، بسیار آسان‌تر و عملی‌تر است.
سد کننده‌ها: وازلین و سایر مواد روغنی در مرطوب کننده‌ها را گاهی"سد کننده"(occlusive) می‌نامند، زیرا آن‌ها مانع از تبخیر آب می‌شوند. علیرغم تنوع فراوان در مرطوب کننده‌ها، وازلین هنوز یکی از مواد اصلی در مرطوب کننده‌ها است و اغلب سومین یا چهارمین ماده‌ای است که در فهرست اجزا نامبرده می‌شود.
بسیار از مواد چربی یا مومی را می‌توان به‌عنوان سد کننده به کار برد. موادی که به‌طور رایج مورداستفاده قرار می‌گیرند، شامل ستیل الکل (یک الکل چرب)، لانولین، لسیتین، روغن معدنی، پارافین، و اسید استئاریک است.
دایمتیکون و سیکلومتیکون، مواد سیلیکونی هستند که به‌عنوان سد کننده مورداستفاده قرار می‌گیرند. هنگامی‌که از مرطوب‌کننده‌ای با عنوان عاری از چربی نام می‌برند، که معمولاً به این معناست که حاوی روغن گیاهی یا معدنی نیستند و به جای آن‌ها از دایمتیکون به‌عنوان سد کننده استفاده می‌کنند.
کارایی سد کننده‌ها متفاوت است. وازلین بهترین کارایی را در نگهداری آب در پوست دارد، و در رده‌های بعدی لانولین، روغن معدنی، و مواد سیلیکونی قرار می‌گیرند.
هومکتانت‌ها: به‌طور نظری، هومکتانت‌ها آب را هم از هوا و هم از لایه‌های عمیق‌تر پوست به درون لایه شاخی می‌کشانند. بااین‌حال هنگامی‌که رطوبت هوا پایین است، آبی در هوا وجود ندارد و تقریباً همه آب از عمق پوست جذب می‌شود. برخی از هومکتانت‌های به‌طور رایج مورداستفاده شامل گلیسیرین، عسل، پانتنول (یا ویتامین ب ۵، یک نمونه از استفاده از ویتامین به خاطر خواص فیزیکی و نه خواص تغذیه‌ای آن)، سوربیتول (که ما به‌عنوان شیرین‌کننده مصنوعی هم آن را به کار می‌بریم) و اوره.
هومکتانت‌ها می‌توانند بالقوه با کشاندن آب از عمق پوست به لایه شاخی سطحی‌تر آسیب‌دیده و خشک که مرطوب‌کننده را در خود نگه نمی‌دارد، به خشک‌تر شدن پوست می‌انجامد. بنابراین به‌عنوان نکته‌ای عملی، هومکتانت‌ها همیشه با مواد سد کننده به کار می‌روند تا رطوبتی که هومکتانت‌ها به لایه شاخی پوست می‌کشانند، در آنجا حفظ شود.
نرم‌کننده‌ها: نرم‌کننده‌ها برای مرطوب کردن پوست در کرم‌های مرطوب‌کننده به کار نمی‌روند، بلکه بیشتر برای این به کار می‌روند که در پوست احساس نرمی ایجاد کنند. بسیاری از این مواد به‌عنوان سد کننده – مانند دایمتیکون- یا هومکتانت به کار می‌روند، به‌عنوان نرم‌کننده هم عمل می‌کنند. به علت تجربه‌ای که از مالیدن الکل (ایزوپروپیل الکل) به پوست داریم، گرایش داریم فکر کنیم که الکل یک ماده خشک‌کننده است – و بنابراین جایی در کرم مرطوب‌کننده ندارد.
اما بر خی از الکل‌ها (برای مثال اکتیل‌دودکانول) نرم‌کننده‌های عالی هستند.
ویتامین‌ها: اسید رتینوئیک موضعی – شکلی از ویتامین آ – با تحریک کردن تولید پروتئین کلاژن، چین‌وچروک‌ها را در پوست کاهش می‌دهد، و جزء اصلی در کرم‌های ضد چروک نسخه‌شده است. اما ویتامین آ در برخی از مرطوب کننده‌ها به شکل پالمیتات رتینیل به کار می‌رود، که مزیت داشتن مولکولی بسیار پایدار را دارد، اما به همان اندازه اسید رتینوئیک ازلحاظ زیستی فعال نیست. کارشناسان معتقدند رتینیل پالمیتات در مقادیری که در مرطوب کننده‌ها به کار می‌رود، بعید است که اثری بر تولید کلاژن در پوست و برطرف کردن چین‌وچروک‌ها داشته باشد. اگر رتینیل پالمیتات سودی داشته باشد، ممکن است به خاطر عمل آن به‌عنوان هومکتانت باشد.
ویتامین سی، معمولاً با نام اسید آسکوربیک، و ویتامین ای، معمولاً به شکل توکوفریل استات، به خاطر خواص ضداکسیداسیون‌شان به مرطوب کننده‌ها اضافه می‌شوند. بررسی‌ها در مورداستفاده از ویتامین سی موضعی نشان داده است که این ماده دارای برخی اثرات مفید است، اما تنها در غلظت‌های بالا. تردیدها در مورد کارایی ویتامین سی در مرطوب کننده‌ها به خاطر این است که اکسیژن و نور آفتاب آن را خنثی می‌کنند. ویتامین ای هم در شکل توکوفریل استات ازلحاظ زیستی غیرفعال است و احتمالاً تنها به‌عنوان ماده نگه‌دارنده کرم عمل می‌کند.
منتول: مرطوب‌کننده‌هایی مانند Sarna که خودشان را عنوان ضد خارش تبلیغ می‌کنند، اغلب حاوی منتول هستند. گرچه منتول عامل زمینه‌ساز خارش را برطرف نمی‌کند، به نظر می‌رسد احساس آشنای خنکی که ایجاد می‌کند، احساس خارش را تسکین می‌دهد.
اسیدلاکتیک: پوست روی پاشنه پا ممکن است به‌طور خاص ضخیم، چرم‌مانند و خشک شود. متخصصان پوست در این مورداستفاده از سنگ‌پا برای برداشتن لایه‌های بیرونی پوست و استفاده از مرطوب‌کننده‌ای مانند آملاکتین (AmLactin) را برای نرم کردن پوست توصیه می‌کنند. آملاکتین، لوسیونی است که بدون نسخه قابل تهیه است، و حاوی اسیدلاکتیک ۱۲ درصد است که یک هومکتانت بسیار مؤثر است و همچنین اتصالات سلول‌های پوست را طوری نرم می‌کند که باعث می‌شود، پوست پاشنه پا انعطاف‌پذیرتر شود، و با احتمال کمتری ترک بخورد. گاهی اوقات فراورده‌های حاوی اسیدلاکتیک سوزنده هستند.
...