به هرحال جنگ رخ داده برای هر ملتی، بخشی از تاریخ آن کشور به حساب می‌آید. چرا جنگ آغاز شده و دستاوردهای آن چه بود؟
دو سئوال اساسی و کلیدی برای نسل‌های پس از جنگ است که باید به درستی پاسخ آن تبیین شود. در طول سالیان گذشته و به‌ویژه در هر سال، در سالگرد آغاز جنگ تحمیلی و هفته دفاع مقدس، رسانه‌های جمعی به این موضوع می‌پردازند و هرکس از زاویه‌ای، تحلیلی را نسبت به جنگ و دستاوردهای آن ارایه می‌دهد.
در دوران دفاع مقدس باطن زیبای ملت ایران هویدا و در این تجلی باطن، تمامی ارزش‌های دینی، ملی و انقلابی به نمایش گذاشته شد. از این منظر، مهمترین دستاورد و ره‌آورد دوران دفاع مقدس که درعین‌حال پایدارترین ره‌آورد این دوران است را می‌توان در مفهوم واژه زیبای خودباوری جست‌وجو کرد. از خود بیگانه‌شدن و دچار خودباختگی گشتن و اعتماد از کف‌دادن، شاید بدترین وضعیتی باشد که گریبانگیر یک فرد یا گروه انسانی و درنهایت نصیب یک ملت می‌گردد.
به جرأت می‌توان گفت، مشکل اصلی مسلمانان تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، گرفتاری ذهنی در همین مقوله پیش‌گفته بود و آنچه در جوامع اسلامی مشاهده می‌شود، ریشه در همین انگاره دارد.
انقلاب اسلامی، بیانگر تلاش ملت ایران برای رهایی از چنین وضعیت اسف‌باری بود.ملتی که می‌خواست، خودش باشد و روی پای خودش بایستد. آزمون جنگ تحمیلی و دفاع مقدس ملت ایران را به اوج خودباوری رساند.
جنگ نابرابری که در یک طرف، ملت محاصره شده ایران قرار داشت و در طرف دیگر، کشور بعث عراق با بهره‌مندی از حمایت‌های سیاسی، مالی، تجهیزاتی و اطلاعاتی قدرت‌های منطقه‌ای، فرامنطقه‌ای و سازمان‌های موثر بین‌المللی، درنهایت به پیروزی ایرانیان ختم شد و این پیروزی که در پرتو قدرت ایمان حاصل آمد، ملت ایران را به این باور رساند که ما، «می‌توانیم».
«خودباوری» ملت ایران که ره‌آورد پایدار دوران دفاع مقدس است، با تجلی در اندیشه و عمل «ما می‌توانیم»، در طول نزدیک به دو دهه پس از جنگ، آثار و برکاتش هر روز ظاهر و آشکار می‌گردد، اگر امروز به فرمایش دلنشین رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، آهنگ خوش پیشرفت و عزت ملی در کشور شنیده می‌شود، این وضعیت ریشه در همان خودباوری دوران دفاع مقدس دارد.
امام بزرگوارمان فرمودند که در جنگ بود که یاد گرفتیم باید روی پای خود بایستیم. و حقیقتا روی پای خود ایستادیم و بر خدا توکل کردیم و از این رهگذر به خودباوری رسیدیم و اگر امروز می‌گوییم، برای انجام هر کاری قادر و توانا هستیم و از کشورهای پیشرفته چیزی کم نداریم، این وضعیت به دست آمده را که نعمتی بس بزرگ است، به عنوان ره‌آورد دوران دفاع مقدس باید پاس داشته و به نسل‌های بعد منتقل کنیم.
به‌طور قطع باید گفت، دستاوردهای علمی و تکنولوژیکی سال‌های اخیر در عرصه‌های هسته‌ای، ژنتیک، هوافضا و دیجیتال، ریشه در همین خودباوری به دست آمده از دوران دفاع مقدس دارد. اگر اینگونه باشد که هست، ملت درحال پیشرفت ایران، باید همیشه خود را مدیون شهیدان، ایثارگران، جانبازان، خانواده‌های شهدا و امام شهیدان بداند و سعی کند با حرکت در مسیر آرمانی آنها دین خود را ادا کند.
* رئیس اداره سیاسی سپاه پاسداران