به گزارش همشهری آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران، امروز دانش ساخت موشک بسیار پیچیده و فقط در اختیار چند کشور است. توانمندی فضایی که برای به دست آوردن آن توان زیادی صرف شده، امروز به درختی تنومند تبدیل گشته که دیگر هیچ قدرت جهانی نمی‌تواند آن را از جمهوری اسلامی ایران بگیرد. جمهوری اسلامی ایران به واسطه حضور بزرگمردانی همچون شهید حسن طهرانی مقدم روزی کار ساخت موشک‌های بومی را آغاز کرد، اما شاید هیچ کسی نمی‌دانست در تفکر این دانشمند موشکی، برنامه فضایی هم وجود دارد، برنامه‌ایی که باعث می‌شود تا ایران بدون نیاز به کمک هیچ کشوری، ماهواره بومی را با ماهواره‌بر کاملا ایرانی در مدار قرار دهد.
برنامه‌ریزی‌ها چنان دقیق بود که ایران در سال‌های نخست دهه دوم انقلاب اسلامی، فرآیند دستیابی به فناوری فضایی را آغاز کرد و در شروع دهه سوم انقلاب نیز این رویا با پرتاب کاوشگر ۱ به واقعیت تبدیل شد و مدتی پس از آن هم اولین ماهواره‌بر ایرانی با نام سفیر امید به فضا رفت، اما این تازه ابتدای راه بود.
- اولین ماهواره‌بر ۴ مرحله‌ای ایران با نام قائم
اگر از مردم کشور بپرسید شاید از دستاوردها، تلاش‌ها و مجاهدت‌های شهید طهرانی مقدم در عرصه دفاعی سخنان فراوانی بگویند، اما شاید کمتر کسی از بزرگ‌ترین پروژه‌اش خبر ندارد، سخن درباره مهم‌ترین پروژه پدر موشکی ایران است که یک موشک سوخت جامد ۴ مرحله‌ای به نام قائم نام دارد.
قائم یک پروژه بسیار سنگین و پیچیده است که هدف آن طراحی و ساخت ماهواره‌بری برای پرتاب ماهواره‌هایی با جرم بیش از ۱۰۰ کیلوگرم در مدار هزار کیلومتری اعلام شده است.
نباید از یاد برد که در ابتدا جمهوری اسلامی ایران، پروژه‌های مشترک فضایی با کشورهایی چون روسیه و ایتالیا برای کسب دانش فوق پیشرفته طراحی و ساخت ماهواره‌ها اجرا کرد که این موضوع باعث شد تا در ادامه با فراگیری دانش طراحی و ساخت ماهواره‌ها، پروژه‌های مختلفی، چون امید، مصباح-۲، زهره، طلوع، رصد-۱، فجر و نوید علم و صنعت ساخته شوند، اما در کنار این موضوع ساخت ماهواره‌‍‌برِ قدرتمند هم لازم بود.
ماهواره‌بر قائم یکی از آخرین پروژه‌های در حال پیگیری توسط شهید حسن طهرانی مقدم و شاید مهم‌ترین آن‌ها بود که به صورت ۴ مرحله‌ای و سوخت جامد عمل می‌کرد و بنا بر اطلاعات منتشر شده قطر مرحله اول آن حدود ۳.۵ متر و ارتفاع آن نزدیک ۲۰ متر بود و برای رساندن محموله به مدار هزار کیلومتری طراحی شده است.
نکته مهم این است که اصل استفاده از موشک‌های چند مرحله‌ای آن هم با سوخت جامد در چند کشور بزرگ دنیا آزموده شده و امری غیر معمول نیست، پس متخصصان کشورمان هم دست به کار شدند تا این فناوری را بومی سازی کنند، جوانان ایران اسلامی قصد داشتند تا در موشک قائم از ساختار پشت سر هم استفاده کنند که این موضوع نیاز به دانش بالایی داشت.
البته می‌توان حدس زد که موفقیت در طراحی و ساخت نمونه‌های سابق، چون سجیل که سال‌ها قبل ساخته شده بود انگیزه و نقطه عطف اصلی در ورود ایران به باشگاه طراحی موشک قائم بوده باشد، که گامی چند برابر بلندتر از مواردی، چون سجیل محسوب می‌شود.
- ویژگی‌های بارز قائم
همان طور که گفته شد نمونه‌هایی از موشک‌های چند مرحله‌ای در کشورهایی، چون چین و روسیه تست شده که با در نظر گرفتن برخی ویژگی‌های قائم مانند طول و قطر می‌توان گفت هدف اصلی طراحی و ساخت چنین موشکی صرفا رسیدن به یک ماهواره‌بر قدرتمند برای پرتاب ماهواره به مدارهای بالاست.
از طرف دیگر مقایسه قائم با ماهواره‌برهای هم رده، موید این قضیه است که توانایی حمل محموله توسط قائم به مدارهای بالا در حدود چند صد کیلوگرم خواهد بود.
اما به جرات می‌توان این ماهواره‌بر بومی کشور را تنها موشک ۴ مرحله‌ای دانست که تماما به سوخت جامد اتکا دارد، از طرف دیگر مقایسه‌ها نشان می‌دهد موتور این موشک نسبت به برخی از موتورهای راکتی سوخت جامد ساخته شده در کشورهای دیگر بزرگ‌تر است، پس از این حیث هم ایران دست برتر را دارد.
با چنین ویژگی‌هایی می‌توان دریافت اقدام به طراحی و ساخت ماهواره‌بر قائم، حرکتی سنجیده و حتی گامی جلوتر برای کشور بود، همانطور که در نگاه شهید طهرانی مقدم رسیدن به یک دستاورد در دنیا به معنی شدنی بودن آن برای متخصصان ایرانی با صرف تلاش و کوشش لازم بوده است.
- نیاز کشور، پرتابگر جدید برای قائم
تا امروز به جز برای ماهواره‌بر سیمرغ، برای سایر موشک‌های بالستیک و ماهواره‌برها، پرتابگرهای بومیِ توسعه یافته در معرض دید قرار داده شده اند و باید گفت که پرتابگرها برای موشک‌هایی که در دو قطر ۰/۸۸ متر یا ۱/۲۵ متر ساخته شده‌اند یکی هستند، اما برای سیمرغ با قطر مرحله اول ۲/۴ متر و قائم با قطر ۳/۵ متر قاعدتاً باید خودروهای حمل ویژه‌ای طراحی شود.
به همین خاطر باید پرتابگری متناسب و منحصر به فرد برای این ماهواره‌بر غول‌پیکر ایرانی ساخته شود که با توجه به تجربیات کشورمان در توسعه تجهیزات زمینی متناسب با رشد ابعاد موشک‌ها این موارد نیز قطعاً به صورت بومی قابل تحقق است.
از طرف دیگر برای پرتاب چنین موشک‌هایی به سکوهای پرتاب بزرگ و ویژه‌ای هم نیاز است، البته در چند سال گذشته برخی رسانه‌های خارجی تصاویر ماهواره‌ای از منطقه‌ای در ایران منتشر کرده‌اند. در این تصاویر سکوی پرتاب بزرگی به چشم می‌خورد که شبیه محل پرتاب موشک‌های ماهواره‌بر بزرگ خارجی است که در آن یک کانال بتنی بزرگ و طولانی برای هدایت گازهای حاصل از شلیک موشک دیده می‌شود.
نکته مهم این است که نحوه اتصال مراحل، پیچیدگی‌های فرایند جدایش و مکانیزم‌های آن، موتورهای ترمزی سوخت جامد در هر مرحله، استارت ایمن موتور هر مرحله و سایر فرایندهای وابسته به پرواز هر مرحله باید ۴ مرتبه در طی مأموریت تکرار شوند تا محموله نهایی وظیفه خود را انجام دهد.
این فناوری بسیار پیچیده که امروز در اختیار جوانان جمهوری اسلامی ایران قرار دارد باعث می‌شود دروازه جدیدی پیش روی کشور باز شود، دروازه‌ای که نتیجه آن می‌تواند پرتاب انسان به فضا باشد.