همشهری آنلاین/سارا جعفرزاده: زندان هارون الرشید، عنوان قدیمی‌ترین بنای تاریخی منطقه ۱۵ است که سند آن به نام اداره اوقاف و امور خیریه خورده و اکنون به صورت متروکه در آمده است. بر اساس منابع موجود، این بنا در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۴۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. بنای این زندان به شکل مکعب مستطیل و ارتفاع ۹ متر و به صورت ۲ طبقه ساخته شده است. زندان هارون الرشید دارای بنایی متشکل از سنگ‌های آتشفشانی، لاشه سنگ و گچ است. ظریف کاری های خاصی همراه با تقارن در ساخت بنا به کار رفته که نشان می دهد این بنا با علایق مذهبی و روحانی ساخته شده و از نظر قدمت متعلق به دوره آل بویه است اما از نظر «آندره گدار» معمار و باستان شناس فرانسوی این بنا مربوط به دوره سلجوقی است که به عنوان استحکامات و دژهای نظامی از آن استفاده می کردند.
اتراق معتادان در زندان هارون
نام بنای تاریخی که به میان می‌آید نا خودآگاه شکوه و عظمت آن بنا به ذهنمان خطور می‌کند اما زندان هارون الرشید را که مشاهده می‌کنیم تمام معادلاتمان در مورد بنای تاریخی به هم می‌ریزد. جالب است بدانید این روزها این بنای تاریخی به پاتوق افراد معتاد تبدیل شده است. «عباد مرادی» یکی از قدیمی ترین اهالی محله مسگر آباد درباره وضعیت نامناسب این بنا می‌گوید: «با توجه به اینکه هیچ گونه نظارتی بر این بنای تاریخی وجود ندارد، افراد معتاد از این فرصت استفاده و این مکان را به سرپناه خود تبدیل کرده اند. یادم می‌آید که چند سال پیش یکی از افراد معتاد مدت طولانی را به همراه خانواده اش در این بنا زندگی می‌کرد که در نهایت با همکاری کلانتری و اعتراض اهالی مسگرآباد این مکان را ترک کردند.»
ماکتی دردل کوه
هرگز ارزش بناهای تاریخی را نمی‌توان با معیار خاصی سنجید بلکه هربنای تاریخی متناسب با زمان ساخت، ماهیت و کاربردش ارزشمند است اما اینکه از بناهای تاریخی چگونه محافظت کنیم موضوعی بسیار مهم است. «مریم مالکی» یکی از اهالی منطقه ۱۵ دراین باره می‌گوید: «این موضوع که هنوز خیلی از شهروندان از وجود چنین بنایی در منطقه ۱۵ مطلع نیستند جای تامل دارد که چرا باید این بنا با این قدمت تاریخی ناشناخته باشد و به آن توجه نشود. من مطمئنم برخی از اهالی شرق تهران از وجود این بنای تاریخی در همسایگی خود مطلع نیستند. اکنون زندان هارون الرشید همانند یک ماکت در دل کوه واقع شده که هیچ گونه کاربردی ندارد. مسئولان باید از این ظرفیت استفاده کنند و با برخی اقدامات این بنای تاریخی را به همگان معرفی کنند.» مالکی اشاره می‌کند: «اکنون برخی از قسمت‌های این بنا فرسوده و تخریب شده و در صورتی که مسئولان حرکتی انجام ندهند کم کم این بنا به صورت کامل تخریب خواهد شد.»
احتمال ورود زندان هارون به رینگ گردشگری
با توجه به اینکه زندارن هارون الرشید تحت نظارت شهرداری منطقه ۱۵ نیست اما قرار است تعاملاتی با اداره اوقاف و امور خیریه صورت بگیرد. «اکبر مختاری» معاون اجتماعی و فرهنگی شهردار منطقه ۱۵ در این باره می‌گوید: «مالکیت این بنای تاریخی مربوط به اداره اوقاف و امور خیریه است اما قرار است تعاملاتی با مسئولان این اداره صورت بگیرد. در صورت موافقت مسئولان قرار است از ظرفیت تاریخی و فرهنگی این بنا استفاده کنیم و با انجام برخی اقدامات این بنای تاریخی وارد رینگ گردشگری جنوب شرق تهران شود تا گردشگران تمایل بیشتری برای بازدید از این بنای ۱۸۰۰ ساله داشته باشند.»