آشنایی با غذاهای سنتی استان بوشهر

همشهری‌آنلاین: ماهی در بیشتر عذاهای بوشهری نقش پررنگی دارد.در اینجا به برخی از معروف‌ترین غذاهای استان می‌پردازیم:

قلیه ماهی:

قلیه ماهی از غذاهای پرآوازه و خوشمزه بوشهر است که با چاشنی ترشی به نام تمر هندی تهیه می‌شود. برای تهیه قلیه‌ماهی، ابتدا پیاز و سیر را سرخ کرده سبزی ماهی یا گشنیز به آن افزوده و ماهی را روی آن سرخ می‌کنند. ادویه‌جات فلفل و نمک و زردچوبه نیز به آن می‌افزایند. سپس آب تمرهندی و مقداری آرد به آن می زنند.  این غذا هم معمولا به همراه یک بشقاب برنج میل می شود.

دمپخت ماهی بوشهری (لخ لاخ) :

لخلاخ از کلمه عربی لخلخه به معنای بوی خوش می‌آید. این غذا از سواحل عربی خلیج فارس گرفته شده‌است و بیشتر در سواحل ایران جا افتاده است. مردم محلی معمولا این دمی را با ماهی‌هایی مثل هامور، سنگسر، سبیتی، سرخو تهیه می‌کنند.

برای تهیه‌ این غذای خوشمزه علاوه بر ماهی، از برنج، سیر، پیاز، کره یا روغن، شوید (شبت)،  تمر هندی و ادویه‌جات نیز استفاده می‌کنند. البته گاهی در کنار آن شوید، گشنیز و مقدار کمی شنبلیه هم در پخت آن به کار می‌برند. این پلو در بوشهر از محبوبیت زیادی برخوردار است.

یتیمک بوشهری:

یکی از غذاهای سنتی و بدون گوشت  بوشهری،  یتیمک است که به دلیل وجود موادی همچون لوبیاچشم‌بلبلی، ارزش غذایی و رژیمی بالایی دارد. تمر هندی یکی از مواد اصلی یتیمک را تشکیل داده که به همراه بادمجان طعمی بسیار لذیذ به آن می‌دهد. ویژگی اصلی این غذا تند بودن آن است که اغلب غذاهای جنوبی چنین مشخصه‌ای دارند. مواد تشکیل‌دهنده‌ اصلی یتیمک شامل بادمجان، لوبیا چشم‌بلبلی، پیاز و تمر هندی است.

این غذا با یتیمچه که در برخی از نقاط ایران به روش‌های مختلفی طبخ می‌شود، تفاوت دارد.  

گمنه یا للک:

گمنه یا للک (بلغور ریز دانه گندم) که از گندم تهیه می‌شود؛ گندم به جای آنکه آنقدر آسیاب شود که تبدیل به آرد شود، با یک درجه کمتر آسیاب شده و للک تولید می‌شود.

مواد اولیه‌ آن شامل للک یا گمنه، پیاز و روغن است. در روش دیگر که طعم بهتری هم دارد، از گوجه، رب گوجه، لوبیا چشم‌بلبلی و شوید خردشده هم استفاده می‌کنند.

للک به جای برنج و نان جایگذین شده و  مردم بوشهر، للک را معمولا با غذاهایی همچون ماهی و میگو و یا قلیه ماهی و میگو و یا بادمجان مصرف می‌کنند.

برای پختن للک، ابتدا پیاز داغ درست کرده، بعد به آن آب آضافه کرده و  بعد از جوش آمدن آب، گندم را که قبلاً بو داده‌اند به آن می‌افزایند و مانند برنج دم می‌کنند.  به دلیل استفاده از بلغور، این غذا برای کاهش کلسترول و پیشگیری از بیماری‌های قلبی، جلوگیری از دیابت (به دلیل وجود فیبر فراوان)، تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش سرطان پستان در خانم‌ها مفید است.

قلیه میگو:

میگو در استان بوشهر به روش‌های مختلف و متنوعی طبخ و مصرف می شود که یکی از خوشمزه‌ترین غذاهایی که با میگو تهیه می شود، قلیه میگوی بوشهری است.

روش تهیه قلیه میگو شبیه روش طبخ قلیه ماهی است ولی به جای ماهی از میگو در این غذا استفاده می‌شود.  مواد تشکیل‌دهنده‌ی این غذای لذیذ سبزی ماهی (گشنیز، شنبلیله)، میگو، سیر، پیاز، تمر هندی، آرد، روغن و ادویه ماهی است. البته برای پخت‌های مختلف می‌توان از گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و رب گوجه‌فرنگی هم استفاده کرد. از آنجایی که غذاهای جنوبی تند هستند، بهتر است طعم تندی به این غذا بدهید. این غذا را می‌توانید همراه با گمنه میل کنید.

میگو سرشار از امگا ۳، سلنیوم و آهن است به همین دلیل در پیشگیری از ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند افزایش فشار خون، سرطان روده بزرگ، انواع سرطان خون مانند لوسمی، آلزایمر و کم‌خونی تاثیر بسزایی دارد.

میگو سوخاری و میگو پلو:

یکی از غذاهای سنتی و مورد علاقه بوشهری‌ها، با ارزش غذایی بسیار زیاد، میگوی سوخاری یا میگو پلو است.  میگو به موادی همچون تخم‌مرغ، آرد سوخاری، جوش شیرین، زعفران و نمک آغشته می‌شود و سپس در روغن سرخ می‌شود و سپس با سبزیجات لابه‌لای برنج قرار می‌گیرد.

قیمه بوشهری

تهیه قیمه بوشهری با قیمه‌های معمولی تفاوت زیادی دارد. این قیمه هم از نظر ظاهری و هم از نظر مزه با دیگر قیمه‌ها متفاوت است.

عمده تفاوت آن مربوط به له کردن گوشت است که برای تهیه‌ این قیمه، گوشت را با گوشت‌کوب له می‌کنند و باید طوری گوشت آن له شود که با زدن قاشق کش بیاید. این غذا طعمی شور و ترش دارد.

لپه، پیاز، گوشت قرمز، رب گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، دارچین، زرچوبه، گرد لیمو عمانی، زعفران و نمک مواد اولیه‌ی این غذا را تشکیل می‌دهند. در بوشهر این غذا را اغلب همراه با شکرپلو که یکی دیگر از غذاهای سنتی استان است، میل می‌کنند.

قیمه بوشهری و شکر پلو یکی از غذاهای رسمی مراسم‌های محرم و صفر در استان بوشهر است و معمولا برای نذری پخته می‌شود که تهیه آن در حجم زیاد دارای سختی‌های خاص خود است.

شکر پلو

شکرپلو یکی از غذاهای بوشهر و برخی از شهرهای جنوبی است که به همراه قیمه‌ بوشهری در مجالس و ضیافت‌ها و عزاداری‌ها پخت می‌شود. این غذا طعم شیرینی دارد که ممکن است با هر سلیقه‌ای سازگار نباشد اما در کنار قیمه‌ی بوشهری که طعمی ترش و شوری دارد، ترکیبی مناسب را می‌سازد. شکرپلو را می‌توان همان شیرین‌پلوی سایر شهرهای ایران نامید البته با تفاوت‌هایی مانند رنگ زرد و زیبای این پلو که ناشی از وجود زعفران که در ترکیب آن است. محتویات اصلی این پلوی لذیذ بوشهری شامل برنج، شکر و زعفران است. البته در حالت سنتی برای تزئین آن از خلال پسته هم استفاده می‌کنند.

دوقوس ماهی

از غذاهای سنتی استان بوشهر و بندر دیلم دوقوس ماهی است. دیلمی‌ها این غذا را با ماهی حلوای سفید (در زبان محلی زبیدی) که یکی از بهترین ماهیان جنوبی است، درست می‌کنند اما می‌توان آن را با فیله ماهی شیر یا ماهی‌های بدون استخوان طبخ کنید.

زبیدی در زبان محلی  به معنای برتر است و به دلیل کیفیت و قیمت بالای این ماهی، چنین نامی به آن داده‌اند. با توجه به ذائقه‌ی جنوبی‌ها، دوقوس ماهی طعمی بسیار تند دارد. مواد اولیه‌ی این غذای لذیذ شامل ماهی زبیدی، رب گوجه‌فرنگی، پیاز، سیر، ادویه‌جات (نمک، فلفل و زردچوبه)، روغن، آب لیموترش، تخم گشنیز، آرد سفید و ادویه ماهی می‌شود. برای طعم اصلی این غذا بهتر است مانند مردم دیلم به ماهی آرد سفید نزنید. این غذا سر سفره‌ی دیلمی‌ها و مردم استان بوشهر به همراه پلو سرو می‌شود.

دال عدس

دال یه غذای بوشهری، هندی هست که با دو نوع سیلقه دوستش دارند یکی با دانه های مشخص عدس قرمز و دیگری ناپیدا بودن دانه های عدس. برای تهیه‌ این غذای خوشمزه از دال عدس، سیر، پیاز، سیب زمینی، رب گوجه فرنگی، روغن و تمر هندی استفاده می‌کنند. مصرف این غذا به همراه ترشی و سبزی خوردن لذت زیادی به همراه دارد.

دال عدس سرشار از بتاکاروتن (پیش‌ساز ویتامین آ) است، از این رو مصرف این منبع غنی غذایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و قوه‌ی بینایی فواید بسیاری دارد. علاوه بر این مصرف دال عدس برای تقویت سلول‌های مغزی و حافظه و برای افراد کم‌خون (به دلیل وجود آهن) مفید است.

کبه

کبه در واقع غذایی عربی است که به شکل‌های بسیار متفاوتی در ایران  همانند یتیمک، بلغور ریز گندم یا للک که شالوده‌ اصلی این غذا را تشکیل می‌دهد، پخت می‌شود. مواد اصلی تشکیل‌دهنده‌ی این غذا شامل گوشت چرخ کرده، بلغور ریز گندم، پیاز، گشنیز، عدس قرمز، دارچین، فلفل سیاه، آبلیمو، گردوی خرد شده، بادام زمینی خرد شده، زرشک و کشمش است. کبه را می‌توان با سیب‌زمینی و برنج هم تهیه کرد. این غذا به دلیل اینکه باید در روغن داغ غوطه‌ور شود، شاید برای برخی مناسب نباشد. البته میزان جذب روغن به مواد اولیه هم بستگی دارد. این غذا با ظاهر زیبایش می‌تواند سفره‌ی شما را مزین و سلیقه‌تان را به خوبی نمایان کند.