شهرنشینی در استان مرکزی امری دیرین است. در کنار این شیوه زندگی، روستانشینی و ارتزاق از طریق کشاورزی و دامپروری هم دراین استان سابقه‌ای طولانی دارد. وجود شهرهای تاریخی و بافت‌های روستایی با معماری ویژه خود گواهی بر این مدعاست. به همین دلیل ما در این استان با مجموعه‌ای از رفتارهای فرهنگی و آیینی مواجه هستیم که در نوع خود بی‌همتا هستند.

همشهری آنلاین: مردم استان مرکزی مانند دیگر هموطنان ایرانی نوروز را گرامی می‌دارند و برای این جشن آیین‌های ویژه‌ای دارند.

خانه‌تکانی، به‌جا آوردن رسم چهارشنبه‌سوری، خرید اقلام نوروزی اعم از خوراکی‌ها و غیره، سبزه سبزکردن، پختن سمنو، راه‌اندازی نمایش‌های حاجی فیروز و کوسه‌گردی یا کوسه‌ناقالی، پختن شیرینی عید و پهن‌کردن سفره هفت‌سین از عادت‌های مردم این استان در نوروز است. با این وجود مردم استان رسم‌های نوروزی دیگری دارند که برخی فراموش شده‌اند و برخی نیز هنوز مورد توجه هستند.

پختن نان «ننه پیر»

یکی از رسم‌های قدیمی نوروزی مردم استان مرکزی پختن نان‌شیر بود که برای پذیرایی از مهمان‌ها استفاده می‌شد. همچنین پختن فتیر خانگی بین اراکی‌ها مرسوم است. در گذشته مادران خوش‌ذوق استان بعد از درست‌کردن نان‌شیر، از خمیر باقی‌مانده آن، آدمکی می‌ساختند و در تنور قرار می‌دادند. این عروسک‌های نانی پخته‌شده مخصوص کودکان بود. همچنین با خمیر نان‌شیر، نان دیگری به اسم «ننه پیر» پخته می‌شد. بانوان هنگام پختن آن سنگ عقیقی را بین یکی از خمیرها قرار می‌دادند. بعد از پخته شدن نان‌ها معلوم نبود که سنگ عقیق در کدام نان قرار دارد. سپس نان‌ها بین اعضای خانواده تقسیم می‌شد. وقتی نانی که سنگ در آن بود در اختیار هر کسی قرار می‌گرفت فال نیک‌بختی به او می‌رسید.

جوزغند، شیرینی مخصوص نراق

جوزغند شیرینی و سوغات ویژه شهر نراق است. البته این شیرینی در  محلات و دلیجان نیز تهیه می‌شود که امروز به یکی از گران‌ترین شیرینی‌های کشور شهرت دارد. این شیرینی که یادگار خوش‌ذوقی زنان هنرمند این دیار است هنوز هم به دستان چیره‌دست مردان و زنان منطقه تهیه و در ایام نوروز مصرف می‌شود.

دعوت از افراد خوش‌قدم

یکی از مهم‌ترین برنامه‌های نوروز مردمان کهن استان اعتقاد به ورود فردی به اصطلاح خوش‌قدم به منزلشان در اولین روز سال نو بود و معتقد بودند این موضوع می‌تواند به خوش‌یمن بودن سال نو کمک کند به همین دلیل مردم، افراد خوش‌قدم را دعوت می‌کردند تا نخستین کسی باشد که در سال نو پا درخانه‌هایشان بگذارد.

جشن و پای‌کوبی در کنار رودخانه

 مردم روستای وسمق که در حد فاصل تفرش و فراهان قرار دارد، رسم قدیمی و زیبایی برای استقبال از نوروز دارند. رودخانه قره‌چای از کنار این روستا می‌گذرد و از چشمه‌های شازند سرچشمه می‌گیرد. مردم وسمق از دیر باز کنار این رود جمع می‌شدند و بعد از تحویل سال با سرنا و دهل آهنگ می‌نواختند.  

تشکیل صفی طولانی در اول نوروز

یکی دیگر از آیین‌های نوروزی در استان مرکزی مربوط تشکیل صف طویل در روستای سمقاور از توابع شهر کمیجان بود. اهالی این روستا در صبح نخستین روز بهار این صف را تشکیل می‌دادند و لحظه به لحظه بر تعداد افراد داخل صف افزوده می‌شد. هر فردی که به صف اضافه‌ می‌شد، باید با تمامی افراد قبل از خود، دست می‌داد و روبوسی می‌کرد. به این ترتیب کدورت‌های بین افراداز بین می‌رفت.

آیین‌های نوروزی در دیگر نقاط استان

در روستای بزیجان از توابع شهرستان محلات، مردم گندم بوداده و تخم‌مرغ تهیه می‌کردند و در یک سینی می‌گذاشتند. آنها معتقد بودند ‌این غذاها متعلق به قره یا پیرزن است که موقع عید می‌آید و سهم خود را برمی‌دارد.

مردم اراک هم در آخرین جمعه سال به گورستان‌ها و سپس به دیدار کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند، می‌روند و با خود گلاب، خرما و حلوا می‌برند.

زیارت دوساله

در روستای خورهه محلات قبل از تحویل سال، عده‌ای به امام‌زاده حکیمه خاتون می‌روند و بعد به خانه خود برمی‌گردند و دوباره پس از تحویل سال به امام‌زاده می‌روند، به‌این کار «زیارت دو ساله» می‌گویند.

بردن عیدی برای نوعروسان

رسم است که اهالی اراک، خمین، فراهان و تفرش برای دخترانی که تازه به خانه بخت رفته‌اند عیدی می‌برند. عیدی عروس با غذا، میوه و آجیل همراه است و باید قبل از تحویل سال برده شود.

 سیزده‌بدر

مردم استان مرکزی در آخرین روز از جشن ‌های نوروزی مانند سایر مردم ایران به دامن طبیعت می‌روند، سبزه‌های سفره هفت سین را پس از گره زدن به آب می‌سپارند و تا عصر در همانجا باقی می‌مانند و جشن می‌گیرند.

منبع: همشهری آنلاین