همشهری آنلاین: وقوع فجایع طبیعی طی سالیان اخیر در کشور توجه افکار عمومی را به راهبردهای اساسی برای مقابله با فاجعه در کلانشهر تهران جلب کرده است. در این زمینه ۲ راهبرد اساسی می‌توان معرفی کرد: اجتناب از وقوع بحران با کاهش آسیب‌پذیری تسهیلات شهری و مدیریت بحران با ایجاد آمادگی بیشتر برای کنترل و جلوگیری از تبدیل بحران ایجاد شده به فاجعه. بدیهی است که هر دو این اقدامات باید در وضعیت عادی و پیش از وقوع بحران صورت پذیرند. اینجا به راهبرد اول یعنی اجتناب از وقوع بحران با تمرکز بر افزایش تاب‌آوری و هدف کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری می‌پردازیم.
تاب‌آوری علاوه بر توانایی مقاومت و پایداری سیستم در برابر اختلال و شوک وارده (اجتناب از بحران)، توانایی سیستم در بازیابی و بازگشت سریع‌تر برای دستیابی به سطح مطلوبی از عملکرد مدیریت بحران را نیز در برمی‌گیرد.
آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری در تبدیل اختلالات احتمالی به وجود آمده به یک بحران فاجعه‌بار نقش اساسی دارند. آسیب به زیرساخت‌های حیاتی در کلانشهر تهران مستقیماً بر امنیت ملی، ایمنی و بهداشت عمومی و جریان اقتصادی تأثیرگذار است. کاهش آسیب‌پذیری با افزایش تاب‌آوری زیرساخت‌های شهری به‌ویژه زیرساخت‌های حیاتی که بعد از وقوع بحران باید در دسترس و قادر به ارائه خدمت باشند مانند بیمارستان‌ها، خطوط لوله آب و گاز، شبکه انتقال برق، پل‌ها و مسیرهای تردد شهری از اهمیت ویژه برخوردارند.
افزایش تاب‌آوری از طریق ارزیابی وضع موجود و توسعه راهبردهای بهسازی و نوسازی میسر خواهد بود که به برنامه‌های مدون نگهداری، تعمیر و بازسازی مقرون به صرفه زیرساخت‌های شهری با بهره‌گیری از نیروهای متخصص و فن‌آوری‌های منطبق و به‌روز منجر شود. در این زمینه بافت‌های فرسوده در کلانشهر تهران اهمیت مضاعف دارند.
تحقق این امر که نیاز ضروری نسل حاضر ساکن در کلانشهر تهران است باید بدون ایجاد وقفه در برآوردن نیازهای نسل آینده در ابعاد سه‌گانه اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی صورت پذیرد. مباحث الزامی بسیاری در ارتباط با نیاز به توسعه پایدار و رویارویی با نیازهای ضروری حاضر و آینده جامعه بدون به خطر انداختن محیط‌زیست و حقوق اجتماعی وجود دارد که باید در همه برنامه‌ریزی‌ها با توجه به هزینه‌های چرخه عمر زیرساخت‌های شهری مدنظر قرار گیرد.
منبع:ویژه نامه شهرپژوه