آماری که از شیوع ویروس جدید کورونا از چین منتشر شده است، نشان می دهد حدود ۸۰ درصد افراد به بیماری خفیفی دچار می‌شوند. در حدود ۱۵ درصد افراد علائم شدیدی بروز می‌کند. در فقط حدود ۵ درصد از افراد بیماری آنقدر شدید است که آنها را دچار وضعیتی «بحرانی» کند و نیمی از افراد در نتیجه بیماری می‌میرند.
اما چگونه ویروس کورونا باعث مرگ افراد می‌شود؟
- جنگ ویروس و دستگاه ایمنی قربانی می‌گیرد
در موارد بیماری شدید ویروس باعث تخریب کیسه‌های هوایی در ریه‌ها می‌شود، در نتیجه افراد نمی‌توانند به درستی نفس بکشند.
بدتر اینکه تلاش دستگاه ایمنی برای مبارزه با ویروس باعث ایجاد التهاب در ریه‌ها می‌شود که نفس کشیدن را حتی سخت‌تر می‌کند.
جنگ میان ویروس و دستگاه ایمنی بدن باعث آسیب رساندن به رگ‌های خونی می‌شود و مایعات از درون رگ‌های خونی به درون کیسه‌های هوایی ریه‌ها نشت می‌کنند که به صورت لکه‌های سفید در رادیوگرافی قفسه سینه ظاهر می‌شوند.
مایع خارج شده از رگ‌های خونی کیسه‌های هوایی را پر می‌کنند و مانع از عمل آنها در انتقال اکسیژن به خون و برداشت دی‌اکسید کربن از آن می‌شوند.
این التهاب و تخریب بافت ریه‌ها را بیماری ذات‌الریه یا پنومونی می‌گویند.
سی‌تی اسکن ریه یک بیمار مبتلا به ذات‌الریه ناشی از ویروس کورونا که پر شدن مجاری هوایی باریک و کیسه‌های هوایی ریه را با مایع نشان می‌دهد
- وقتی تنفس دچار اشکال می‌شود
افراد دچار عفونت شدید علائمی مانند تنگ نفس و کاهش میزان اکسیژن در خون را نشان می‌دهند. رادیوگرافی معمولی قفسه سینه و سی‌تی‌اسکن ریه‌ها نشان می‌دهد که آنها از مایع پر شده‌اند.
در چنین شرایطی، سرعت تنفس زیاد می‌شود، در حالیه سرعت تنفس در شرایط معمول ۱۲ تا ۲۰ بار در دقیقه است، در این افراد ممکن است سرعت تنفس به ۳۰ بار یا بیشتر برسد. اما هنوز خود بیمار قادر به تنفس است.
در موارد شدید بیماری ممکن است ویروس ممکن است به کلیه‌های بیمار هم حمله کند و باعث تخریب آنها شود. کلیه‌ها نقشی اساسی در دفع مواد زائد از بدن دارند. هنگامی که آنها از کار بیفتند، میزان مواد زائد سمی در خون بالا می‌رود.
هنگامی که بیماران دیگر به خودی خود قادر به تنفس نباشند، وضعیت‌شان بحرانی شمرده می‌شود. در بیماران با استفاده از ماسک‌های مخصوص اکسیژن خالص با غلظت بالا از طریق دهان به درون ریه‌ها فرستاده می‌شود یا ممکن است لازم باشد بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی یا ونتیلاتور متصل شود.
برای اتصال بیمار به دستگاه تنفس مصنوعی باید یک لوله درون نای کار گذاشته بشود تا اکسیژن به طور مستقیم به درون ریه‌ها فرستاده شود.
- شوک عفونی
با وجود درمان‌هایی که انجام می‌شود، نبرد میان ویروس و دستگاه ایمنی ممکن است باعث آسیب‌های جانبی در سراسر بدن شود.
این آسیب‌ها دیگر محدود به ریه‌ها نیست. التهاب سراسر بدن را فرامی‌گیرد.
نتیجه این وضعیت واکنشی زنجیره‌ای است که می‌تواند اندام‌های دیگر را هم تخریب کند و باعث افت فشار خون به حد خطرناکی شود.
چنین وضعیتی را «شوک عفونی» می‌گویند که در آن دستگاه ایمنی تلاش می‌کند با ویروس در همه جای بدن مبارزه کند، اما باعث آسیب سلول‌های خود بدن هم می‌شود.
این وضعیت منحصر به عفونت ویروس کورونا نیست، هر عفونت شدیدی می‌تواند به چنین وضعیتی منتهی شود.
- از کار افتادن اندام‌های متعدد بدن
بالاخره اگر بیماری همچنان پیشرفت کند، اندام‌های حیاتی بدن شروع به از کار افتادن می‌کنند. این وضعیت ممکن است ناشی از حمله مستقیم ویروس به ریه‌ها و کلیه‌ها باشد یا در نتیجه شوک عفونی رخ دهد.
روندی که بیماری کووید-۱۹ باعث مرگ افراد می‌شود، بسیار شبیه روند مرگ ناشی از آنفلوانزای شدید است- هر چند ویروس آنفلوانزا بسیار با ویروس کورونا کاملا متفاوت است.
مسئله این است که جدا از این که عامل عفونت‌زا چه باشد، راه نهایی که به مرگ منتهی می‌شود، یکی است.
- تاثیر سن و سال
آمار چین میزان مرگ‌ومیر را در حد ۲.۳ درصد نشان می‌دهد،اما هر چه سن بیماران بالاتر می‌رود، احتمال مرگ بیشتر می‌شود: در افراد در دهه ۷۰ زندگی این رقم به ۸ درصد و در افراد در دهه ۸۰ زندگی این میزان به ۱۴.۸ درصد رسیده بود.
نکته تعجب‌آور در آمار بیماری در چین این بود که در میان نوزادان، نوپایان یا کودکان زیر ۱۰ ساله مرگی رخ نداده بود. این موضوع از این لحاظ عجیب است که در ویروس‌های تنفسی دیگر مانند آنفلوانزا افراد در سنین پایین مانند افراد در سنین بالا بیشتر در معرض خطر مرگ هستند.
یک توضیح برای چنین پدیده‌ای ممکن است این باشد که در سنین پایین دستگاه ایمنی هنوز کاملا بالغ نشده است و در نتیجه نمی‌تواند باعث ایجاد التهاب شدیدی شود که در ایجاد ذات‌الریه، شوک عفونی و نارسایی اندام‌های حیاتی نقش دارد.