همشهری آنلاین_ علی الله سلیمی: گشت و گذاری در کتابفروشی‌ها و حتی کتابخانه‌های فعال محله‌های مختلف پایتخت نشان می دهد شرایط کتاب و کتابخوانی این روزها وضعیت مناسبی ندارد و بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه نشر معتقد برای تحرک و پویایی در این حوزه فرهنگی باید از ایده‌های نو بهره برد تا شرایط به سمت بهبود پیش برود. بهمن رحیمی، از فعالان حوزه نشر، یکی از این افراد است که اخیرا شبکه اجتماعی«کتابخوون» را با هدف حرکت جمعی به سوی«کتابخوانی اجتماعی» راه اندازی کرده است. او که تجربه سال‌ها فعالیت حرفهای در سمت مدیر انتشارات شادان را در کارنامه خود دارد، معتقد است، به دلایل مختلف میزان کتابخوانیِ بسیاری از ما، کمتر از قبل شده است و برای غلبه بر این معضل فرهنگی باید کاری کرد. گفت و گو با فعال حوزه نشر درباره فعالیت شبکه اجتماعی«کتابخوون» را با هم می خوانیم.
- یک جمع تخصصی کتاب‌محور
سال‌هاست ارتباطی نزدیک با کتاب داشته و همانند تمامی کسانی که دغدغهای به نام کتاب و مطالعه دارند می داند به دلایل مختلف میزان کتابخوانیِ بسیاری از ما، کمتر از قبل شده است: از گرفتاریهای مختلف اقتصادی، فکری و اجتماعی تا حضور قدرتمند شبکههای مجازی و گسترش کانال‌های ماهوارهای و...! اما معتقد است نشستن و گلایه کردن کاری را پیش نمیبَرد و نتیجه‌ای جز بهانه جویی ندارد؛ گرانی کتاب، نداشتن فرصت کتابخوانی، کم‌حوصله شدن مردم، نبودنِ کتاب خوب، یا حضور شبکههای اجتماعی و فضای مجازی! بهمن رحیمی می گوید: آنهایی که با شبکههای اجتماعی غیر فارسی‌زبان و مرتبط با کتاب آشنا هستند می دانند برنامه‌هایی مثل گودریدز، بوک لایکز، بوک‌باب و موارد مشابه، تمرکز خود را بر فضایی کتاب‌محور بنا نهاده‌اند. در این شبکه‌ها هر چه هست مرتبط با کتاب است و هر که هست اهلِ کتاب! ما هم باید چنین می‌کردیم. پس با وجود این‌همه سایت و صفحه و گروه‌های متنوع در شبکههای مختلف نیاز امروز را یک شبکه اجتماعی از کتابخوان ها دیدیم که همه را با تمرکز بر کتاب گرد هم جمع کند؛ یک جمع تخصصی کتاب‌محور! این شاید اولین قدم برای تحول و تحرک جامعه کتابخوان و فارسی زبان با تکیه بر مفهوم «مطالعه اجتماعی» باشد. مفهومی که پایه و دلیل ایجاد تمامی شبکههای اجتماعی کتاب-محور است: مطالعه اجتماعی به معنای «علاقه و تمایل به سهیم شدن و سهیم کردن دیگران در تجربۀ کتابخوانی» است که موجب هدفمندی، درست خوانی و نظم در برنامه کتابخوانی افراد می‌شود.
- حضور اهل قلم و ارتباط کاربر با آنها
«کتابخوون» به عنوان اولین نمونه فارسی زبان، مانند تمامی شبکههای اجتماعی کتاب‌محور، مهم‌ترین کارکردش «به اشتراک‌گذاری عقاید و نظرات افراد در مورد کتابها» است. یک سایت تخصصی و متمرکز برای همان مفهوم «سهیم کردن همدیگر در تجربه کتابخوانی» و بدون تبلیغ که در جای دیگر نمونه ندارد. مدیر شبکه اجتماعی«کتابخوون» با یادآوری این موضوع، تاکید می کند: حضور اهل قلم و ارتباط کاربر با آنها، گروه‌های مختلف کتابخوانی، چالش سالیانه شخص برای خودش و حتی استفاده نویسنده از نظرات مخاطبان بدون تعارفات معمول و به منظور بهبود کار از ویژگی‌های دیگر آن است. رحیمی درباره محورهای فعالیت شبکه اجتماعی کتابخوون هم می گوید: شبکه ای اجتماعی بر پایه چهار محور؛ کتابها و کتابخوان ها، روابط و نظرات پایه گذاری شده و دارای ابزار و امکانات لازم مانند دنبال کردن دوستان مرتبط با کتاب، ارتباط و مکاتبه، امکان نظردهی و نظرخوانی، گروه‌ها و جمع های کتابی، و ابراز و بیان دیده‌هاست. با این هدف شروع کردیم اما خیلی زود متوجه شدیم که چه کار بزرگی پیش روی ماست و برای رسیدن به نتیجه، نیازمند همراهی تمام افراد علاقمند خواهیم بود. آغاز حرکتی تازه در مسیر توانمندسازی جامعۀ کتابخوان و کتابخوانیِ اهلِ‌کتاب که با حضور کتابخوان ها و اهل قلمامکانپذیر است و موفقیتش بستگی کامل به فعالیت و همراهی تک‌تک افراد مرتبط با کتاب دارد: از کتابخوان ساده و یا حرفهای گرفته تا نویسنده و اهل قلم و منتقد، حتی حضور ناشر و کتاب فروش و غیره: و در یک کلام، تمام مرتبطین با کار کتاب و نوشتن و مطالعه!
- کتابخوون قرار است چه کار کنیم؟
قرار است با خواندن نظر و امتیاز دیگران در مورد هر کتاب بفهمیم که آیا این کتاب می تواند نظر ما را جلب کند تا بخوانیم یا نه؟ دیگر لازم نیست کتابی را انتخاب کنیم که بعدا از خرید آن پشیمان شویم. رحیمی با اشاره به این موضوع، یادآوری می کند: در کتابخوون هر کاربر برای خودش یک کتابخانه شخصی و مجازی می‌سازد و از کتابهای خوانده شده و یا در حال خواندن خود سخن میگوید و نظر و امتیاز می‌دهد، و با استفاده از نظرات کاربران دیگر، کتاب هایی را برای خواندن در آینده انتخاب میکند. یعنی مهم‌ترین کارکردِ این برنامه «به اشتراک‌گذاری عقاید و نظرات افراد در مورد کتابها» است. هر کتاب برای خودش صفحه ای دارد و در زیر تصویر و مشخصات آن، هر کس میتواند نظر و امتیاز خود را بنویسد و در ضمن نظراتی که دیگران قبلا نوشته اند بخواند. این جمع شدن یادداشت ها و امتیازهای داده شده یعنی پربار شدن این شبکه اجتماعی و در نتیجه دادن امکان تصمیم به کاربران در آگاهی از برآیند نظرات!
- بانک اطلاعاتی کامل در حوزه ادبیات داستانی
کتابخوون بانک اطلاعاتی نسبتا کاملی از آثار به ویژه در ادبیات داستانی دارد. اطلاعات کاملی از جزییات کتاب و حتی تاشر و نویسنده و هر اهل قلم. هر کاربر در این کتابخانه بزرگ میتواند قفسه کتابهای تمام افراد را مشاهده نماید و از نظرات و امتیازاتی که هر دیگر کاربران کتاب ها داده اند مطلع شود. شاید این دانستن‌ها مثل هر کالای دیگری امکان انتخاب درست‌تر را برای کتاب خواندن به هر کاربر بدهد. هر چه مشارکت بیشتر، جمع اطلاعاتی این شبکه اجتماعی قوی‌تر و قابل اتکاتر!
- نویسنده در کتابخوون چه میکند؟
نویسنده هم در کتابخوون علاوه بر فعالیت مانند کاربران عادی، دارای امکانات خاص خود نیز هست. رحیمی در این باره می گوید: برای هر یک از اهل قلم یک صفحه اختصاصی با مدیریت خودش وجود دارد که از آن برای ارتباط نزدیک با مخاطبان و دوستداران خود استفاده میکند. از معرفی کامل خود به مخاطبان(بیوگرافی، یادداشت، عکس و فیلم، راه‌های ارتباطی در شبکههای اجتماعی و غیره) تا اطلاع‌رسانی انتشار کتابهای خود. نویسنده امکان دنبال شدن و داشتن فالوور را دارد بنابراین میتواند با یادداشت و اظهارنظرهای روزانه و امکان خبررسانی گروهی، با دنبال کنندگانش از برنامه دورهمی، رونمایی کتاب و رویدادهای کاری‌اش سخن بگوید. این یعنی ارتباط مستقیم با کاربران و دنبال‌کننده‌ها و اطلاع بی‌واسطه از نظرات کاربران در مورد کتابهای خود که ارزشمند است و در دیگر شبکه‌ها کمتر آن را به شکل تخصصی دارد. امروز می‌خواهیم از کسانی که دغدغهای مثل ما و همۀ دوستداران کتاب دارند، دعوت کنیم تا همراه شوند و ضمن این همراهی، اشکالات کار را به ما گوشزد کنند. حضور این افراد میتواند تمامی ما را به آن اجتماع قدرتمند از کتاب‌دوستانِ نگران از شرایط موجود برساند. کسانی که جدای از دلنگرانی‌های همگانی، میخواهند کاری برای تغییر و تحول انجام دهند. ما به سادگی و با دیده منت همفکری و همراهی‌تان را میپذیریم و سپاسگزار شما خواهیم شد، چون قصد داریم کتابخوون را خانه اهل کتاب بدانید و می گوییم اگر اهلِ کتابی، جای درستی آمده‌ای!