همشهری آنلاین- حسن حسن‌زاده: موزاییک‌های رنگی و آینه‌شکسته‌هایی که به دیوار حاشیه پیاده‌رو جان بخشیده‌اند، هر عابری را برای چند لحظه از ترافیک خیابان پشت سر جدا می‌کنند و به خلوت آرامش‌بخش تماشای یک تابلوی موزاییکی غول‌پیکر می‌برند. اگر گذرتان به پیاده‌رو خیابان میرداماد، حد فاصل مجتمع تجاری پایتخت تا خیابان دفینه افتاده باشد حتماً رقص نورهای رنگی را روی آینه‌کاری‌ها و موزاییک‌های رنگی روی دیوار دیده‌اید. در این گزارش با «مجید ایرایی» هنرمند جوان ساکن محله قلهک که صاحب این اثر هنری دلنشین است درباره هنر موزاییک‌کاری و آرزوهایش برای خیابان‌های شهر گفت‌وگو کرده‌ایم.
نمایش اشعار خیام در قلب فیلادلفیا
کارشناس ارشد گرافیک است اما علاقه به هنر پای او را به کارگاه‌های آموزشی استادان برجسته دیگر رشته‌های هنری هم باز کرده است. اثر زیبا و روح‌بخش ایرایی در خیابان میرداماد که برای چند لحظه هم که شده توجه هر رهگذری را به خود جلب می‌کند، نتیجه تلاش و پشتکار فراوان او برای یادگیری هنر موزاییک‌کاری و آینه شکسته نزد یکی از استادان مشهور این رشته در فیلادلفیای آمریکاست. ایرایی در توسعه موزه «باغ‌های جادویی فیلادلفیا» و خلق برخی از آثار این موزه دیدنی دست راست «آیزایا زیگار» هنرمند برجسته و نامی این رشته هنری بوده است. می‌گوید: «آیزایا زیگار یکی از ۵ استاد برجسته موزاییک‌کاری در دنیاست. همه آثار در موزه باغ‌های جادویی فیلادلفیا با تکنیک موزاییک‌کاری و آینه شکسته ساخته شده که محل بازدید بسیاری از هنردوستان و هنرمندان این رشته هنری از سراسر دنیاست. من هم برای یادگیری این هنر سراغ آیزا زیگار رفتم و ۵ سال از شاگردان و هنرجویان نزدیک او بودم. » ایرایی حتی در خلق برخی از آثار باغ‌های جادویی فیلادلفیا نقش داشته و نتیجه حضور او در این موزه معروف، نقش بستن اشعار خیام روی موزاییک‌ها و آینه‌کاری‌های موزه است. می‌گوید: «برای یادگیری این هنر بیش از ۳ هزارمترمربع موزاییک کار کردم تا زیر و بم این تکنیک هنری را از زیگار یاد بگیرم. اما حضور من و علاقه فراوان استادم به اشعار خیام و کلیله و دمنه باعث شد بسیاری از ابیات خیام را به زبان فارسی روی موزاییک‌های موزه کار کنیم و در راهنمای انگلیسی آثار هم ترجمه اشعار را برای مراجعان قرار دادیم. نتیجه این کار استقبال جالب بازدیدکنندگان از فرهنگ ایرانی بود. »
رقص نورهای رنگی روی دیوار
از قلب فیلادلفیا و موزه باغ جادویی آن تا دیواری در حاشیه خیابان میرداماد تهران، راهی بسیار طولانی است. اما ایرایی با هنرش این راه طولانی را کوتاه کرده و انگار عابران خیابان میرداماد را با خود به تماشای یکی از آثار آن باغ جادویی می‌برد. ایرایی از خلق این اثر هنری در پیاده‌رو خیابان میرداماد می‌گوید: «وقتی به تهران برگشتم با فراخوان سازمان زیباسازی شهرداری تهران برای اجرای طرح‌های هنری روی دیوارهای شهر روبه‌رو شدم و تصمیم گرفتم ایده‌ام برای اجرای این طرح را در شهر خودم اجرا کنم. در این تکنیک که در ایران به هنر کاشی‌شکسته معروف است از آینه شکسته برای خلق اثر استفاده نمی‌شود. اما من از تکه‌های آینه استفاده کردم تا عابران هنگام گذر از پیاده‌رو خودشان را در دل اثر احساس کنند. » اکنون تصویر ۴ صورت موزاییکی که با حالت‌های متفاوت به عابران پیاده خیره شده‌اند و فضای یک در یک و نیم متری که با تکه‌های آینه روی دیوار ساخته شده است نظر هر رهگذری را برای توقف کنار دیوار و عکاسی از آن جلب می‌کند: «عابران وقتی به دیوار موزاییکی می‌رسند، تصویر خود را روی آینه‌های شکسته می‌بینند. آینه‌ها نور اطراف و به‌ویژه نور چراغ خودروهای خیابان میرداماد را که همیشه شلوغ و پر تردد است منعکس می‌کنند و کار از یک نقاشی بی‌حرکت فراتر می‌رود و جان پیدا می‌کند. همچنین تلاش کرده‌ام با استفاده از رنگ‌های متنوع و آینه‌هایی که با تغییر نور روز و شب، تنوع بصری ایجاد می‌کنند، اثرم همیشه برای عابران تازگی داشته باشد. »
این تکه از شهر را دوست دارم
ایرایی که تجربه خوبی از اجرای آثار هنری با تکنیک آینه شکسته دارد و برای شرکت در کارگاه‌های آموزشی به شهرها و کشورهای مختلفی سفر کرده است، همخوانی اثر هنری روی دیوارهای شهر با هویت محله‌ها را مهم‌ترین ویژگی برای دیده شدن نقاشی‌های دیواری و... می‌داند و می‌گوید: «خوشبختانه طی سال‌های اخیر به اجرای آثار هنری روی دیوارهای شهر توجه بیشتری شده است اما این میان یک مشکل بزرگ وجود دارد. اینکه جانمایی این آثار چندان مناسب نیست. در واقع در جانمایی آثار هنری در هر نقطه از شهر باید به هویت، تاریخچه و ویژگی‌های بصری و کالبدی آن محدوده توجه کرد. همچنین ارتباط و پیوند رهگذران و اهالی محله هم باید با اثر تعریف شود. به‌عنوان مثال وقتی طرحم برای اجرا پذیرفته شد دیوار یکی از بزرگراه‌های شهر را به من پیشنهاد کردند. در حالی که این اثر با ویژگی‌هایی که داشت برای اجرا در بزرگراه مناسب نبود. تمام جذابیت این تکنیک، ارتباط و پیوند آن با رهگذران و عابرانی است که تصاویر خود را در آینه‌های شکسته می‌بینند و با آن ارتباط برقرار می‌کنند. » حرف‌ها که به اینجا می‌رسد، ایرایی از بازخورد اثر هنری‌اش و توجه عابران به این تکنیک می‌گوید: «من این تکه از شهر را به‌صورت ویژه دوست دارم. در مدت ۳ سالی که از اجرای این اثر می‌گذرد، هنوز هم عابران زیادی از دیوار عکس می‌گیرند و در فضای مجازی برای من ارسال می‌کنند. همین که چند لحظه از شلوغی خیابان میرداماد جدا می‌شوند و به دنبال تصویر خودشان در آینه‌ها می‌گردند احساس خوبی به من دست می‌دهد. »
کارگاه خانگی مجسمه‌سازی با کاغذ
جوان هنرمند قلهکی دستی هم در مجسمه‌سازی دارد و آثارش در این حوزه هم زینت‌بخش معابر شهر بوده است. نوروز ۲ سال پیش مجسمه‌های رنگارنگی که در تقاطع بزرگراه صدر و امام علی(ع) نصب شد، نتیجه ذوق و قریحه این جوان هنرمند بود. ایرایی از کارگاه آموزشی مجسمه‌سازی‌اش می‌گوید: «علاوه بر موزاییک‌کاری به کارهای حجمی و مجسمه‌سازی هم علاقه دارم. ۲ سال پیش هم به پیشنهاد شهرداری تهران، ۱۱ مجسمه کنفی که از آهن، کنف، کاموا و پارچه‌های رنگی ساخته شده بودند ساختم. مجسمه‌هایی که مدتی در حاشیه بزرگراه امام علی(ع) جانمایی شده بودند. » او می‌گوید که چند سال پیش در یکی از کارگاه‌های آموزشی کشور مکزیک با هنر پاپیه ماشه یا همان تکنیک مجسمه‌سازی با کاغذ آشنا شد. چند سالی هم در کانون پرورش فکری کودکان، این تکنیک را به کودکان و نوجوانان آموزش داد و این روزها هم در کارگاه خانگی‌اش در محله قلهک، اهالی و هنرمندان علاقه‌مند را با این تکنیک مجسمه‌سازی آشنا می‌کند.