همشهری آنلاین- زینب زینال زاده: این روزها زمزمه سرویس‌دهی جدید در ناوگان حمل و نقل عمومی به گوش می‌رسد. سیستم نوینی که «سرویس هوشمند سفرهای همزمان گروهی» نامگذاری شده است و مسافران می‌توانند از قبل صندلی‌های اتوبوس و مینی‌بوس را رزرو و در مبدأ و مقصد مورد نظرشان از آنها استفاده کنند. شیوه جدید حمل و نقل که توسط دانشجویان دانشگاه‌های تهران و صنعتی شریف طراحی شده است و شرکت «به‌همراه» مدتی است به عنوان مجری آن را اجرا می‌کند. سیستم جدیدی که برای رعایت فاصله گذاری اجتماعی در روزهای بحرانی کرونا کمتر از ظرفیت موجود مسافر جابه جا می‌کند و در مدت زمان کوتاهی محبوبیت خاصی بین مسافران پیدا کرده است.
میدان ولیعصر(عج) از مینی‌بوس سفید پیاده می‌شوم. روی مینی‌بوس مبدأ راه آهن و مقصد میدان ولیعصر نوشته شده است؛ درست مانند اتوبوس‌های بی آر تی روی همان کادر سبز رنگ. دست تکان می‌دهم و از راننده می‌خواهم نگه دارد. توقف کوتاهی می‌کند و از پنجره می‌گوید: «مسافر بین راهی سوار نمی‌کنیم. شما باید از قبل بلیت تهیه می‌کردید.» تعجب می‌کنم و به یاد طرح دی آر تی یا همان خرید صندلی بود و با انتشارش جنجال به پا شد، می‌افتم. گویا شیوع بیماری کرونا زمینه را برای اجرایی‌شدن این طرح فراهم کرده است. در موتور جستجو، شرکتی را که مدیریت مینی‌بوس‌ها را به عهده دارد جستجو می‌کنم و به شرکت «به‌همراه» می‌رسم. طی تماس‌های مکرر موفق می‌شوم با «احمد تابنده» مدیر عامل شرکت گفتگو کنم. او در ابتدای صحبت‌هایش به زمان فعالیت این سرویس‌ها در کلان شهر تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: «از بهمن ماه خدمت‌رسانی شروع شده است، اما با شیوع بیماری کرونا برای مدتی کار متوقف شد که با ایجاد تغییرات در شیوه خدمت‌رسانی و با اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی فعالیتمان را دوباره شروع کردیم.»
- خرید صندلی به قیمت مناسب
ملاک این شیوه حمل و نقل رزرو صندلی است که برخلاف اتوبوس و مترو که ممکن است از مبدأ تا مقصد فرصتی برای نشستن نداشته باشید، از همان بدو ورود روی صندلی که به نام شما رزرو شده می‌نشینید تا به مقصد برسید. تابنده با بیان این مطلب می‌گوید: «برای استفاده از این سرویس هوشمند نیاز است شهروندان وارد سایت یا اپلیکیشن «به‌همراه» شوند و مسیر، ساعت، روز و صندلی را مشخص و پس از پرداخت کرایه آن را رزرو کنند. در حقیقت با این کار به حقوق شهروندی احترام می‌گذاریم.در این سیستم رضایت مسافران برای ما بسیار ارزشمند است.»
کرایه مینی‌بوس‌ها ۲۵۰۰ تومان و اتوبوس‌ها هم ۱۵۰۰ تومان تعیین شده‌اند. البته به گفته مدیرعامل شرکت «به‌همراه» حدود ۵۰ دستگاه مینی‌بوس در مسیرهای مختلف فعالند و اتوبوس‌ها هنوز فعالیتشان شروع نشده است. همچنین برای رعایت فاصله اجتماعی، تعداد مسافران کمتر از ظرفیت مینی‌بوس‌هاست و به همین دلیل در شرایط بحرانی کنونی به نظر بهترین وسیله حمل و نقل محسوب می‌شود.»
ویژگی‌های این سرویس هوشمند سفرهای همزمان گروهی به اینجا ختم نمی‌شود و به گفته تابنده ،مسافران تا ۲ ساعت قبل از حرکت می‌توانند بلیت یا رزرو صندلی را کنسل کنند. او می‌گوید: «اکنون در شرایط بحرانی هستیم و ممکن است بنا به دلایلی شهروندان قصد لغو سفر داشته باشند. به همین دلیل این امکان فراهم شده تا بتوانند رزرو خود را کنسل کنند.»
- کاهش بار حمل و نقل عمومی
این روزها که دیدن اتوبوس‌ها و متروهای مملو از مسافر، هر ببینده‌ای را به وحشت می‌اندازد، مواجه شدن با مینی‌بوسی که حداقل مسافر را دارد و با قیمت مناسب هم می‌توان فاصله مبدأ تا مقصد را طی کرد قطعاً خوشایند است.
تابنده این سیستم حمل و نقل را رقیب ناوگان حمل و نقل همگانی نمی‌داند و می‌گوید: «فعالیت این سرویس در روزهایی که همه با ترس و دلهره ابتلا به کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند، نشان می‌دهد که فقط می‌خواهیم بار مسافر را از روی ناوگان حمل و نقل همگانی کم کنیم. همچنین این سرویس بیشتر مناطقی را که تحت پوشش ناوگان حمل و نقل عمومی نیستند، پوشش می‌دهد و بنابراین، نمی‌توان از لفظ رقیب استفاده کرد. در حقیقت همه برای تضمین سلامت و جامعه تلاش می‌کنیم و با همدلی می‌توان از این مرحله هم گذر کرد.»
- چشم‌اندازهای بلند مدت برای روزهای کرونایی
شاید این روزها شهر خلوت به نظر می‌آید و مترو و اتوبوس شلوغ نیستند. اما فراموش نکنیم اکنون با تعطیلی بخش زیادی از کسب و کارها و مراکز علمی و دانشگاهی مواجه ایم. به گفته تابنده، با بازگشت شرایط به وضعیت عادی گذشته قطعاً تعداد مسافران افزایش می‌یابد: «در چنین شرایطی دیگر نباید توقع رعایت فاصله اجتماعی را داشته باشیم، چرا که مردم باید رأس ساعت‌های تعیین‌شده خودشان را به محل کار برسانند و ترجیح می‌دهند از اولین وسیله حمل و نقل همگانی استفاده کنند. بنابراین، وجود سرویس هوشمند سفرهای گروهی همزمان می‌تواند بهترین گزینه باشد تا هم فاصله اجتماعی رعایت شود و هم فشار بار مسافر از ناوگان حمل و نقل همگانی کم شود.»
- شیوه خطوط پروازی
در سیستم هوشمند سفرهای گروهی شهروندان از طریق اپلیکشین، مبدأ و مقصد و حتی زمان رفت و برگشت و روز را انتخاب و صندلی را رزرو و بلیت را به صورت آنلاین تهیه می‌کنند. این شیوه نوین حمل و نقل دقیقاً مانند خطوط پروازی و اتوبوس‌های بین شهری عمل می‌کند. مینی بوس و راننده رأس ساعت تعیین‌شده در مبدأ حاضرند و مشخصات مسافران هم به راننده اعلام می‌شود و مسافران هم رأس ساعت به مبدأ می‌رسند و اگر حضور نداشته باشند راننده یا اپراتور با آنها تماس می‌گیرد. تأخیر این سرویس‌ها بسیار کم است و مسافران در کوتاه‌ترین زمان به مقصد می‌رسند. ۳ تا ۴ ایستگاه در ابتدای مسیر و ۳ تا ۴ ایستگاه هم در انتهای مسیر پیش‌بینی شده است و مسافران نمی‌توانند بین راه و خارج از ایستگاه‌های تعیین‌شده پیاده شوند.مناطق مرکزی، غربی، شرقی و جنوب غربی و شرقی توسط این ناوگان حمل و نقل پوشش داده می‌شوند، اما هنوز مناطق جنوبی وارد سیستم ناوگان نشده‌اند که به گفته تابنده به زودی این کار انجام می‌شود.
تابنده می‌گوید: «عمده مقصد سرویس‌های شرکت میدان‌های فاطمی، ولیعصر، راه آهن، هفت تیر و بازار تهران است. به همین دلیل سعی می‌کنیم در مبدأهای مختلف سرویس داشته باشیم تا شهروندان را در اسرع وقت به مقصد برسانیم.»
محمد عندلیب، کارشناس حمل و نقل و ترافیک:
کارپولینگ رقیب بی آر تی و تاکسی نیست
توسعه حمل و نقل همگانی الزام هر جامعه است و کارشناسان حوزه حمل و نقل باور دارند برای خدمت‌رسانی مطلوب به شهروندان در حوزه حمل و نقل باید از سیستم‌های جدید بهره گرفت. فعالیت سرویس هوشمند سفرهای همزمان گروهی که در اصطلاح «کارپولینگ» نامیده می‌شود، اتفاق بزرگی است که این روزها در کلانشهر تهران شاهد آن هستیم. سیستمی که قطعاً با راه‌اندازی و توسعه آن در حوزه حمل و نقل می‌توان خدمات بهتر و مطلوب‌تری به شهروندان ارائه داد.
کارپولینگ در اصطلاح یعنی استفاده چند نفر که هم مسیر هستند از یک وسیله نقلیه. سیستمی که در کشورهای دیگر رواج دارد و برای ترغیب شهروندان و توسعه بیشتر آن امتیازاتی چون استفاده از خط ویژه در برخی از ساعات روز به چنین خودروهایی داده می‌شود. رواج این سیستم به کاهش تردد خودروهای تک‌سرنشین و به تبع آن کاهش بار ترافیک و آلودگی کمک می‌کند.
این سیستم در کشور ما با استفاده از اپلیکیشن و استارت‌آپ ها راه اندازی شده که به تازگی شاهد فعالیت یکی از همین سیستم‌ها در کلان شهر تهران هستیم. شیوع بیماری کرونا تغییراتی در سبک زندگی شهروندان ایجاد کرده است و رعایت فاصله اجتماعی هم نمونه همین تغییرات است. قبل از ورود ویروس کووید ۱۹ مسافران تنگاتنگ هم در اتوبوس و مترو می‌ایستادند تا به مقصد برسند، اما امروز اگر اتوبوس و مترو شلوغ باشد کمتر کسی جرأت می‌کند سوار شود. این یعنی رعایت فاصله اجتماعی.
راه اندازی سیستم جدید جابه‌جایی با رزرو صندلی به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی کمک می‌کند. در حقیقت با شیوع این بیماری تهدید به فرصت تبدیل شده و شیوه جدید حمل و نقل به جامعه معرفی شده است. استفاده از شیوه نوین حمل و نقل در کلانشهر تهران علاوه بر رعایت فاصله‌گذاری زمینه‌ای فراهم می‌کند تا شهروندان بدون دلهره و نگرانی خودشان را به محل کار و منزل برسانند. به هر حال باید بپذیریم جامعه بشری نیازمند تغییر و پیشرفت است و نباید مانع رفع این نیاز شد. کارپولینگ در حقیقت همان کاری است که این روزها تاکسی‌ها انجام می‌دهند. تاکسی وسیله نقلیه‌ای است که به صورت دربستی مسافران را جابه‌جا می‌کند. ما هم باید این شیوه را در حمل و نقل گروهی ترویج کنیم تا فضا برای فعالیت و خدمت‌رسانی شیوه نوین جابه‌جایی که همان رزرو صندلی است آماده شود. روشی که قطعاً چشم‌انداز خیلی خوبی دارد و با توجه به خدمات خوب و قیمت مناسب طرفداران زیادی خواهد داشت.
فعالیت سیستم هوشمند کارپولینگ در کنار ناوگان حمل و نقل همگانی، تضادی ندارد. چرا که ناوگان حمل و نقل همگانی با انبوهی از مسافران در ارتباط است و به همین دلیل قیمت کمتری هم برای آن تعیین شده است. در سیستم هوشمند جدید تعداد مسافران کم است و قیمتش بیش از ناوگان حمل و نقل همگانی است. بنابراین فعالیت این دو در تضاد با یکدیگر نیست و شهروندان حق انتخاب دارند که از کدام وسیله حمل و نقل برای تردد استفاده کنند.
محمد علیخانی/ رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران
شیوه جدید حمل و نقل مورد استقبال مردم و شورا
موضوع خرید یا رزرو صندلی سال گذشته توسط مدیرعامل وقت شرکت اتوبوسرانی شهر تهران مطرح شد که به دلیل برداشت های متفاوت یا درست مطرح نشدن موضوع، با واکنش های متعددی مواجه شد. زمانی که این بحث مطرح شد اعضای شورای اسلامی شهر تهران از کم و کیف آن اطلاعی نداشتند و به همین دلیل با توجه به این که انجام چنین کاری عملا غیر ممکن بود با آن مخالفت کردند. وقتی ما با کمبود صندلی در حمل و نقل عمومی اعم از مترو و اتوبوس مواجه هستیم چگونه امکان دارد طرح رزرو صندلی را اجرا کنیم؟ بنابراین طرح ملغی شد تا اینکه با شیوع بیماری کرونا یکبار دیگر موضوع مطرح و اینبار توضیحات لازم در مورد طرح ارائه شد. اصلا بحث فروش صندلی در حمل و نقل عمومی به ویژه اتوبوس نیست.
موضوع اضافه کردن سیستم هوشمند و نوین به حمل و نقل عمومی است. سیستمی که در آن سرویس های خصوصی ساعات بیکاری خود را به مسافران در خطوط مختلف اختصاص می دهند. البته این کار با رضایت مسافران و کاملا اختیاری انجام می شود. طرح هوشمند یک تیر و دو نشان است. از یک سو ایجاد اشتغال و استفاده از ظرفیت های بلااستفاده سرویس ها و خودروهای اتوبوس و مینی بوس شخصی است و از سوی دیگر رزرو صندلی توسط مسافر هم به رعایت فاصله گذاری اجتماعی کمک می کند هم بار مسافر در حمل و نقل عمومی را کاهش می دهد. سیستم های هوشمند حمل و نقل در تمام دنیا مرسوم هستند و با توجه به مزیت هایی که دارند قاعدتا مورد استقبال مردم قرار می گیرند. سیستم جدید حمل و نقل که باعث افزایش طرفیت و جابه جایی مسافران می شود بدون اینکه ظرفیت های موجود کم شود یا خللی در خدمت رسانی آنها ایجاد شود، مورد استقبال مردم و اعضای شورای اسلامی شهر تهران است. در حقیقت می توان بهره برداری از این سیستم را تحول بزرگ و ارزشمندی در حوزه حمل و نقل عمومی محسوب کرد.