به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایرنا، ویروس همه‌گیر کرونا مدت‌ها است که زندگی عادی بشر را تحت تأثیر خود قرار داده و فارغ از مشکلات معیشتی و اقتصادی برخی آسیب‌های روانی همچون وسواس، اضطراب و نگرانی از انگ و برچسب و آسیب‌هایی نیز برای قشرهای مختلف جامعه به دنبال داشته که مشکلات اجتماعی و روانی آن‌ها پس از گذر از دوران بحران نمود بیشتری خواهد داشت.
استرس، اضطراب، خودبیمارانگاری، روان‌پریشی و انگ زدن به افراد، تنش‌ها و چالش‌های خانوادگی ناشی از خانه‌نشینی و عواقب ناشی از برگزار نکردن مراسم سوگواری برای متوفیان ازجمله آسیب‌هایی است که جامعه با آن روبرو است و این مشکلات نباید نادیده گرفته شود بلکه برطرف کردن آن‌ها باید از اولویت‌های مهم در هر جامعه به شمار رود.
افزایش آسیب‌هایی روان‌شناختی
رئیس نظام روانشناسی و مشاوره استان بوشهر گفت: یکی از دغدغه‌هایی که این روزها به‌شدت افراد را نگران و رنجور می‌کند این است که چگونه می‌توان بر اضطراب موجود فائق آمد و آن را کاهش داد؟
علی پولادی ریشهری افزود: اضطراب به علت این تفکر و شناخت به وجود می‌آید که فرد فکر می‌کند بر موقعیت و شرایط حاضر کنترلی ندارد و هرگاه ما احساس کنیم که در موقعیتی قرارگرفته‌ایم که بر آن کنترلی نداریم، نمی‌توانیم آن را تحت تسلط خود دربیاوریم و بنابراین احساس اضطراب به ما دست می‌دهد.
وی با تأکید برافزایش احساس کنترل اضافه کرد: درزمان حاضر در خانه ماندن، انجام توصیه‌های بهداشتی، اجرای مقررات پیشگیرانه و همه این‌ها عواملی است که می‌تواند احساس کنترل ما را بر موقعیت افزایش دهد و وقتی این احساس کنترل افزایش پیدا می‌کند، اضطراب ما کاهش پیدا می‌کند.
نایب‌رئیس سازمان نظام روان‌شناختی استان بوشهر گفت: کرونا تنها یک بیماری نیست زیرا اگر چنین بود یک سازمان متولی آن می‌شد اما این مسئله امروز به یک بحران اجتماعی تبدیل‌شده است که همکاری همه سازمان‌ها و ارگان‌ها را می‌طلبد.
شاهین افشارپور افزود: اطلاع‌رسانی به‌اندازه کافی درزمینهٔ پیشگیری و کنترل کرونا در جامعه انجام‌شده اما با توجه به روند کاهشی بیماری به‌زودی با دوران پساکرونا که از آن غافل شده‌ایم، روبرو خواهیم شد.
وی بیان کرد: وقتی یک بیماری علاوه بر سلامت جسمی و روانی، مشکلات اقتصادی و یک حالت همه‌گیری در جامعه ایجاد می‌کند به‌گونه‌ای که زندگی افراد را تحت شعاع خود قرار می‌دهد دیگر به‌عنوان بیماری تلقی نمی‌شود بلکه به یک بحران که فراتر از یک بیماری است تبدیل می‌شود.
افشارپور گفت: در بعد مسائل اجتماعی افزایش بی‌اعتمادی میان مردم موجب کاهش سرمایه اجتماعی می‌شود و این موضوع به کاهش تعهد اجتماعی و حتی تحت تأثیر قرار گرفتن هویت اجتماعی را در پی خواهد داشت.
وی بیان کرد: همچنین کمبود وسایل بهداشتی و ماسک، تعطیلی برخی کسب‌وکارها، فشارهای اقتصادی و ورشکستگی و مشکلات مالی ازجمله مواردی است که منجر به نارضایتی اجتماعی در جامعه و درنهایت منجر به بروز خشم خواهد شد.
افشارپور، درباره مشکلات روانی ناشی از کرونا گفت: علاوه بر این اختلاف‌های خانوادگی ناشی از دوران خانه‌نشینی و قرنطینه منجر به پرخاشگری شده و در دوران پساکرونا با توجه به شرایط پیش‌آمده و احتمال اوج گرفتن این اختلاف‌ها به‌طور حتم جامعه با آسیب‌ها و مشکلات عدیده روان‌شناختی ازجمله طلاق روبرو می‌شود.
افشارپور ادامه داد: با شیوع کرونا بسیاری از کارها و فعالیت‌ها ازجمله سامانه تصمیم که مربوط به درخواست طلاق است از ۱۸ اسفند تاکنون تعطیل و هیچ درخواست طلاقی در این سامانه ثبت‌نشده است.
وی گفت: با بهبود شرایط و آغاز تدریجی فعالیت‌ها به‌طور یقین با جهش طلاق در استان روبرو خواهیم شد و در دوره عادی‌سازی شرایط باید بتوان این بار را کاهش داد.
نائب رئیس سازمان نظام روان‌شناختی استان بوشهر افزود: کودک‌آزاری از طرف والدین دومین مسئله‌ای است که در این شرایط با آن روبرو هستیم که به شکل تنبیه، محروم کردن و حتی برخوردهای فیزیکی دیده می‌شود.
مشکلات روان‌پریشی در پساکرونا
وی گفت: با توجه به اینکه در روزگار شیوع ویروس کرونا همه کلینیک‌های روانشناسی در استان بوشهر فعالیت حضوری ندارند و به‌صورت تلفنی خدمات ارائه می‌کنند در دوران عادی شدن شرایط با انباشت مشکلات و سرازیر شدن سیلی که گریزی از آن نیست روبرو خواهیم شد.
افشارپور تأکید کرد: در این شرایط استرس، اضطراب، وسواس، خودبیمارانگاری، میزان افسردگی و اختلالات روان‌پریشی در جامعه افزایش می‌یابد.
وی در خصوص استرس و اضطراب در دوران پساکرونا افزود: استرس عامل آن مشخص است اما اضطراب حالت دل‌شوره‌ای است که عامل آن مشخص نیست و در شرایط کنونی بیشتر افراد دچار استرس‌اند ولی بعد از مدتی که کرونا از بین رفت، دچار اضطراب خواهند شد.
افشارپور اضافه کرد: وسواس یکی دیگر از بیماری‌های روانی رایجی است که در دوران پساکرونا دور از انتظار نیست زیرا افراد ترس از بیماری دارند که آن را به‌صورت وسواس فکری و وسواس عملی که بیشتر جنبه شست‌وشو و نظافت دارد، نمایان می‌کنند.
وی گفت: خودبیمارانگاری ازجمله دیگر مشکلات روان‌پریشی است که در دوران پساکرونا با آن روبرو خواهیم بود و افراد باوجوداینکه هیچ مشکل و بیماری ندارند اما فکر می‌کنند دچار مشکل و بیماری هستند.
نائب رئیس سازمان نظام روان‌شناختی استان بوشهر یادآور شد: افزایش روان‌پریشی ازجمله دیگر مواردی است که در دوران پساکرونا دور از انتظار نیست و منجر به گسست فرد با واقعیت‌ها می‌شود و آن را در رفتار و افکار افراد می‌توان دید.
افشارپور گفت: یکی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات ناشی از کرونا انگ و برچسب‌هایی است که به مبتلایان به این ویروس زده می‌شود.
این روانشناس بوشهری ادامه داد: تاکنون پروتکل و راهکاری عملی به شکل ملموس و عینی در این زمینه از طرف بهزیستی و نظام روان‌شناختی تدوین‌نشده است هرچند امروز این مهم‌ترین مشکلی است که جامعه و افراد درگیر با این ویروس به آن گرفتار هستند.
وی بیان کرد: افرادی که دچار کرونا و در قرنطینه هستند پس از بهبودی می‌خواهند وارد جامعه شوند اما همین‌که بگویند این فرد کرونا دارد باعث ایجاد برچسب و فاصله می‌شود و مردم تمایل ندارند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.
افشارپور گفت: تمایل نداشتن جامعه به برقراری ارتباط با این افراد باعث ایجاد انزوای اجتماعی، افسردگی، اختلالات روان‌پریشی و احساس گناه در آن‌ها ایجاد می‌شود این در حالی است که این افراد خود عامل بیماری نبوده بلکه در معرض بیماری قرارگرفته و خود ایجادکننده و عامل اصلی بیماری نبوده‌اند.
ضرورت استفاده از روانشناسان برای عادی‌سازی شرایط پساکرونا
افشارپور گفت: ویروس کرونا با آمدن خود به دلیل سرایت بالا و خطر انتقال منجر به تغییر یک‌باره سبک زندگی افراد شد و انسان‌ها مجبور شدند سبک جدیدی برای خود انتخاب کنند.
وی ادامه داد: واقعیت این است که سبک زندگی کرونایی باعث شده مردم ضمن اینکه به‌سلامت جسمی خود بیشتر توجه کنند با جست‌وجویی که انجام می‌دهند سطح سواد سلامت و سلامت روان، تاب‌آوری افراد نیز افزایش‌یافته است.
افشارپور گفت: همچنین به علت اجبار و احساس نیازی که افراد پیداکرده‌اند سبک زندگی کرونایی باعث شده سواد رسانه جامعه نیز افزایش یابد.
یکی دیگر از روانشناسان بوشهری گفت: با تمام شدن کرونا کار روانشناسان در دوران پساکرونا آغاز می‌شود و در این شرایط باید سازوکار جدی برای بخش سلامت روان تهیه شود.
حسین اسدی راد افزود: از زمان شیوع ویروس کرونا جامعه سه ماه دوره ناکامی ناشی از خود قرنطینگی از ترس ابتلا به این بیماری را تجربه کرده است.
وی ادامه داد: همین خود قرنطینگی و برهم خوردن بسیاری از برنامه‌ها باعث افسردگی و اضطراب می‌شود و در عمل با جامعه ناکام که بیماری ناکامی ایجاد کرده است روبرو هستیم.
اسدی راد اضافه کرد: اگر سلامت روان افراد برای ما مهم است باید به‌صورت جدی با استفاده از توان جامعه روان‌شناختی استان شرایط خوبی برای دوره پس از کرونا ایجاد شود.
برنامه‌های دانشگاه پزشکی بوشهر برای کاهش آسیب‌های ناشی از کرونا
کارشناس روانشناسی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: یک سری دستورالعمل‌ها و بسته‌های آموزشی برای کاهش آسیب‌های روانی تدوین و ارائه‌شده است.
الهه رضایی افزود: افزون بر این سامانه ۴۰۳۰ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز راه‌اندازی شد که افراد با برقرار کردن ارتباط مستقیم با روان شناسان می‌توانند اطلاعات روان‌شناختی، پیشگیری از استرس و اضطراب را فرابگیرند و در مورد نگرانی‌ها و تشویش‌ها صحبت کنند.
رضایی ادامه داد: تماس‌ها نشان می‌دهد بیشترین نگرانی افراد در مورد استرس انتقال بیماری است.
وی گفت: ۲۰ درصد از روانشناسان استان جذب سامانه کشوری ۴۰۳۰ شدند و تلاش شد تا حدود زیادی به مشکلات روانی پیش‌آمده برای افراد در اثر شیوع کرونا پاسخ داده شود.
رضایی اضافه کرد: برخی از افراد در اثر ابتلا به ویروس کرونا از بین رفتند و با توجه به اینکه این افراد نتوانستند مراسم خاصی برگزار کنند باعث بروز سوگ پیچیده‌ای برای خانواده‌های این افراد شده است.
وی ادامه داد: در همین ارتباط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بسته آموزشی و یک جلسه مشاوره در سوگ را برای خانواده‌های متوفیان تعریف کرده است.
رضایی گفت: فردی که یکی از اعضای خانواده خود را ازدست‌داده و توانایی انجام فعالیت روزمره اجتماعی را ندارد با همکاری داوطلبان جمعیت هلال‌احمر به این افراد خدمات اجتماعی ارائه می‌شود.
وی بیان کرد: همچنین افرادی که عزیزان خود را در اثر ابتلا به ویروس کرونا ازدست‌داده‌اند هزینه کفن‌ودفن از آن‌ها گرفته نمی‌شود این در حالی است که در استان‌های دیگر یک تا یک و نیم میلیون تومان از آن‌ها بابت این کار گرفته می‌شود.
این کارشناس ادامه داد: با توجه به اینکه خانواده‌های افراد متوفی در اثر ویروس کرونا نتوانستند نماز میت و مجلس ختمی برگزار کنند باهمت خیران سلامت و سازمان‌های مردم‌نهاد برای دلجویی از آنان در نخستین ملاقاتی که با روانشناسان دارند دسته‌گلی تهیه و به آن‌ها اهدا می‌شود.
وی درباره انگ و برچسب زدن به بیماران مبتلا به ویروس کرونا گفت: زدن برچسب از سوی همسایگان بر افرادی که عزیزان خود را در اثر این بیماری ازدست‌داده‌اند، نگران‌کننده است.
رضایی ادامه داد: این انگ زدن‌ها باعث شده خانواده بیماران مبتلا به ویروس کرونا که عزیزان خود را ازدست‌داده‌اند برای مصون نگه‌داشتن از برچسب‌ها و نگاه سنگین مردم خود را در خانه حبس و با دیگران ارتباط برقرار نکنند.
وی تأکید کرد: با توجه به تأثیر مداخله‌های روان‌شناختی در کاهش انگ تلاش شده این کار انجام و این مشکل برطرف شود تا این خانواده‌ها به زندگی طبیعی اجتماعی خود بازگردند و از بروز مشکلات روحی و روانی پیشگیری شود.
والدین مراقب آسیب روانی کودکان باشند
رضایی گفت: با توجه به ارتباط خانواده‌ها با روانشناسان امروز انتقال استرس و نگرانی به کودکان از مهم‌ترین پیامدهای ناشی از کرونا است این در حالی است که وقتی محیط تمیز باشد و والدین رفتارهای پیشگیرانه به‌درستی انجام دهند دیگر نیازی به تذکر مداوم به کودکان وجود ندارد.
وی با اشاره به آزمون‌ها و کلاس‌های آموزشی آنلاینی که از سوی آموزش‌وپرورش برگزار می‌شود گفت: امروز دغدغه والدین این است که چگونه بچه‌ها را پایبند کلاس‌ها و آزمون‌های آنلاین کنند این در حالی است که برای بچه‌ها این کلاس‌ها ملموس نیست همچنین کاهش بار تکالیف در این فضا ضروری است.
روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر گفت: با توجه به پیامدهای حاصل از دوران کرونا و برهم خوردن نظم عادی امور زندگی خانواده‌ها باید به‌صورت توأمان به‌سلامت روحی و جسمی کودکان اهتمام بیشتری داشته باشند.
مولود کیخسروانی اظهار کرد: به‌طورقطع سلامتی فیزیکی را می‌توان با رعایت اصول بهداشتی برای خودمان و خانواده‌هایمان به ارمغان بیاوریم، آن چیزی که اهمیت بیشتری دارد گذر از این موقعیت بحرانی بدون آسیب دیدن روحی است.
وی گفت: درواقع هم بزرگ‌ترها و هم بچه‌ها باید شرایط را طوری بگذرانند که بعد از پایان قرنطینه دچار پرخاشگری، اضطراب و افسردگی نباشیم.
کیخسروانی اظهار کرد: کودکان امانتی در دست ما هستند و همان‌قدر که سلامت جسمی آن‌ها برای پدر و مادرها اهمیت دارد، مراقبت از سلامت روانی آن‌ها نیز مهم هست و خیلی باید مراقب باشیم که رفتارهای وسواس گونه و تأکید بیش‌ازحد روی تمیزی و شست‌وشو و مراقبت‌های جسمی، آسیب جدی به‌سلامت روان کودکانمان نزند.
وی گفت: نیاز است یک برنامه منظم و مشخص برای بچه‌ها داشته باشیم که داشتن یک برنامه منظم و قابل پیش‌بینی احساس آرامش را به کودکان می‌دهد بنابراین زمان مشخصی را برای استفاده از موبایل و بازی کردن با دوستان، درس خواندن و سایر فعالیت‌های کودک باید مشخص کرد.
وی افزود: کودکان بزرگ‌تری که خودشان می‌توانند در تهیه برنامه کمک کنند، باید از خودشان برای برنامه‌ریزی کردن و نظم‌بخشی به ساعت‌های روزشان کمک گرفت.
کیخسروانی یادآور شد: می‌دانیم موقعیت‌هایی راداریم تجربه می‌کنیم که با تعطیل شدن مدرسه‌ها خیلی از تفریح بچه‌ها مانند پارک رفتن، ارتباط داشتن، منزل دوستان رفتن از بین رفته است و در زندگی کودکان به‌ویژه برای نوجوانان این غم بزرگی است.
وی بیان کرد: برای بچه باید ایده‌هایی داشته باشیم که کمی حواس آن‌ها را از این فاجعه پرت کند و درواقع اگر قرار باشد یک سرگرمی و یک ایده جدید برای بچه‌ها نداشته باشیم این باعث می‌شود روزهای قرنطینه که سختی‌های خاص خود را دارد، آن را برای بچه‌هایمان سخت‌تر کند، بنابراین نیاز است زمان فراغت بچه‌ها را برای آن‌ها پر کرد.
این روانشناس گفت: نشانه‌های اضطراب کودکی می‌تواند بدرفتاری، وابستگی، سختگیر شدن، بدقلق و زودرنج شدن، پرتکاپو و پرهیجان و پرجنب‌وجوش شدن باشد و گاهی کودکان خودشان هم متوجه نمی‌شوند رفتارهایشان تغییر کرده است، بنابراین بزرگ‌ترها باید این شرایط را برای کودکان توضیح دهند.
دعوت از روان شناسان برای مقابله با کرونا
سرپرست دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر خواستار حضور و مشارکت جامعه روانشناسی این استان برای مقابله با بیماری کرونا در جامعه شد.
محمد مظفری افزود: امروز جامعه بیش از هر وقت دیگری نیاز به حضور پررنگ این قشر در تصمیم‌گیری‌ها و ارائه مشاوره به مدیران استان، جامعه و خانواده‌ها دارد.
وی با اشاره به عملکرد خوب استان بوشهر برای مقابله با شیوع بیماری کرونا بیان کرد: با مراقبت‌های اولیه انجام‌شده و تعطیلی به‌موقع بسیاری از مراکز جمعیتی به‌ویژه مراکز آموزشی از گسترش این بیماری جلوگیری شد.
مظفری بیان کرد: در کنار اقدامات پیشگیرانه درمانی و بهداشتی باید به جنبه آرامش روانی جامعه نیز توجه شود.
سرپرست دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر ادامه داد: برای مقابله با کرونا ویروس، بیشتر فعالیت‌های آموزشی و اجتماعی در سطح شهرها و روستاها تعطیل‌شده و خانواده‌ها مجبور هستند بیشتر زمان شبانه‌روز را در منزل سپری کنند که باید برای شرایط موجود برنامه‌ریزی ویژه‌ای از سوی متخصصان می‌طلبد.
مظفری یادآور شد: کنترل استرس و ایجاد فضای آرامش روانی در جامعه مهم‌ترین اقدام‌هایی است که در کنار راهکارهای پیشگیرانه از کرونا باید در سطح این استان موردتوجه واقع شود.
وی افزود: دراین‌ارتباط همه مراکز مشاوره‌ای دولتی و خصوصی باید به‌صورت شبانه‌روزی به مردم ارائه خدمت داشته باشند.
مظفری گفت: بیشتر مراکز دولتی در حوزه‌های اجتماعی و دستگاه‌های اجرایی مرتبط برای وضعیت خاص موجود در حال برنامه‌ریزی هستند و دراین‌بین استفاده مفید و کاربردی از فضای مجازی و رسانه‌های دیداری و شنیداری در این زمینه باید موردتوجه قرار گیرد.
سلامت روان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی کرونا دغدغه همه آحاد جامعه شود
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار بوشهر گفت: ویروس کرونا بسیاری از عادت‌های فرهنگی و سنت‌های اجتماعی که به نحوی به کارکرد اجتماعی تبدیل‌شده بودند را تعطیل کرد یا تغییر داد.
مجید خورشیدی افزود: برگزاری آیین‌های سوگ و شادی در کنار خود کارکردها و تأثیراتی مثبت در از بین بردن برخی آسیب‌های اجتماعی داشت که کرونا سبب شد این کارکردها تعطیل شود.
وی ادامه داد: تعطیلی این آیین‌ها براثر شیوع ویروس کرونا و از بین رفتن کارکردهای مثبت اجتماعی آن‌ها باعث می‌شود تا علاوه بر افسردگی که خود این بیماری در پی خانه‌نشینی، ترس و استرسی برای افراد دارد، جای خالی این کارکردها نیز آسیب‌زا شود.
خورشیدی اضافه کرد: امروز تبعات اقتصادی و اجتماعی ناشی از خانه‌نشینی کرونایی نشان می‌دهد این بیماری نگرانی را متوجه همه دنیا کرده است.
وی افزود: در این شرایط حتی اگر واکسنی هم برای کنترل و مهار این بیماری کشف شود تازه مرحله جدیدی از این بیماری برای بشر گشوده می‌شود و آن آسیب‌هایی است که این بیماری توانست بر بشریت وارد کند.
معاون، سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار بوشهر بیان کرد: بیماری کرونا بسیاری از سنت‌های اجتماعی را عوض کرد، بشر موجودی اجتماعی است و این بیماری نه در قالب یک‌روند تدریجی بلکه با یک شکست فوری و آنی بر همه این کارکردها به‌صورت موقت پایان داد و بشریت با این موضوع مواجه است.
خورشیدی افزود: در این شرایط، سلامت روان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی ناشی از بیماری کرونا باید دغدغه همه آحاد جامعه باشد و هر آنچه می‌توان باید در این زمینه کار انجام شود.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار بوشهر گفت: کوید ۱۹، بیماری ناشناخته‌ای است و هرروز نشانه جدیدی از آن ظاهر می‌شود و در این شرایط که بشریت با ویروس ناشناخته‌ای در علم پزشکی روبرو است در بخش روانشناسی و اجتماعی نیز آسیب‌های آن شناخته‌شده نیست.
خورشیدی گفت: روانشناسان بر اساس قضاوت‌های پیش رو و تبعات اپیدمی‌های گذشته و نه بر اساس پژوهش در مورد بیماری کرونا عمل می‌کنند چه‌بسا موضوع و آسیب‌های خاص این پاندمی باشد که پژوهشی در مورد آن‌ها انجام‌نشده و در اپیدمی‌های گذشته نیز وجود نداشته باشد.
وی ادامه داد: ویروس کرونا با این گستردگی که همه قاره‌های جهان را فتح کرده و به تمام حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و هر آنچه مربوط به حوزه انسان بود را عوض کرد در این بخش نیاز به کار جمعی بیشتری در حوزه ملی و استانی وجود دارد.
خورشیدی با اشاره به تشکیل کمیته بررسی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی افزود: خشونت خانگی، افسردگی و مشکلات اقتصادی ناشی از بیماری کرونا در جهان قابل‌توجه است و این مسائل توانسته بر کارکرد خانواده تأثیرگذار باشد.
وی با اشاره به اینکه گرما بر این ویروس تأثیری نداشته است گفت: بر اساس اعلام وزیر بهداشت، درمان آموزش پزشکی بیماری کرونا در استان‌های گرم درشیب ملایم افزایشی قرار دارد و هیچ مورد و دلیلی برای عادی‌سازی نداریم و انتظار می‌رود مردم موضوع کرونا را همچنان جدی بگیرند و تصور نکنند عادی‌سازی در این زمینه انجام‌شده است.
خورشیدی گفت: مردم با مراجعه به سامانه ۴۰۳۰ و شرکت در غربالگری‌ها و همکاری با مراکز جامع خدمات سلامت بیش از گذشته مراقب سلامت خود باشند.