با هدف تأثیرگذاری بر بازار جهانی نفت و کاهش بهای آن - نتیجهبخش نبود، اما بوش موفق شد با مقامات ریاض در زمینه همکاریهای هستهای قراردادی را به امضا برساند که به موجب آن، عربستان سعودی بدون در اختیار داشتن چرخه سوخت هستهای بتواند از مزایای انرژی هستهای احتمالاً با ساخت رآکتورهای اتمی آب سبک با همکاری واشنگتن بهرهمند شود.
در اینکه اخیراً کشورهای عربی در خاورمیانه و شمال آفریقا بهدنبال دستیابی به انرژی هستهای برآمدهاند، تردیدی نیست اما نکته جالب توجه رقابت آمریکا و فرانسه برای امضای قراردادهای همکاری هستهای با این کشورهاست؛ چنانکه مدتی پیش سارکوزی رئیسجمهوری فرانسه در سفر به منطقه و در گفتوگو با مقامات امارات متحده عربی قراردادی را با این کشور امضا کرد و از آمادگی پاریس برای ساخت نیروگاههای اتمی در سایر کشورهای منطقه خبر داد.
در مقطع کنونی نیز آمریکا با امضای قرارداد هستهای با عربستان سعودی تلاش کرد از انحصاری شدن بازار هستهای منطقه توسط فرانسه جلوگیری کند. اما صرفنظر از این نکته حاشیهای درباره قرارداد همکاری هستهای آمریکا با عربستان سعودی توجه به این نکات دارای اهمیت است.
۱. آمریکا در حالی به همکاری هستهای با عربستان سعودی اشتیاق نشان داده است که این کشور با در اختیار داشتن یکچهارم ذخایر نفتی جهان، بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان بهشمار میرود.
اگر مطابق استدلال آمریکاییها در مخالفت با فعالیت هستهای ایران؛ یعنی کشوری که دارای ذخایر عظیم نفت است و نیازی به انرژی هستهای ندارد، بخواهیم تفسیر کنیم، در اینصورت ملاحظه میشود که سیاستهای آمریکا در بحث هستهای دارای پارادوکس بوده؛ چرا که عربستان سعودی با حجم عظیم ذخایر نفتی به طرق اولی نیازی به انرژی هستهای ندارد.
۲. برداشت دوم این است که موج بهرهگیری از انرژی هستهای به علت فقدان آلایندگی زیستمحیطی به صرفهبودن اقتصادی و به روز بودن دانش آن امروزه موجی فراگیر شده بنابراین با چنین منطقی کشورهای جهان از جمله کشورهای منطقه به آن روی آوردهاند؛ حتی اگر به دریای نفت نشسته باشند.
با این برداشت ادامه سنگاندازیهای آمریکا بر سر راه فعالیت هستهای صلحآمیز ایران صددرصد مردود است.
۳. ظاهراً آمریکا به عربستان سعودی تضمین داده است که برای بهرهگیری از انرژی هستهای نیاز به چرخه سوخت ندارد اما این احتمال وجود دارد که واشنگتن بدینترتیب میتواند از این پاشنه آشیل استفاده کند و با ایجاد محدودیت در ارسال سوخت هستهای برای نیروگاههای عربستان سعودی و سایر کشورهای منطقه در یک چانهزنی، انرژی آنها را در بحث قیمت سوختهای فسیلی بهویژه نفت تحت فشار قرار دهد تا منافع و ملاحظات واشنگتن را درنظر بگیرند.
۴. از لایه دیگر اینگونه قراردادها اعمال فشار غیرمستقیم به ایران است تا به تهران توجه داده شود که بدون هزینههای سنگین میتوان به انرژی هستهای دست یافت تا بدینترتیب ایران ترغیب شود به خواست دیرینه غرب در چشمپوشی از دانش هستهای بومی و داشتن چرخه کامل سوخت هستهای تن دهد؛ یعنی فعالیت هستهای خود را تعلیق کند.