الهام مصدقی‌راد:
زنان به دلیل برخورداری از حس مادرانگی، توجه به جزئیات، ایفای نقش مدیریت عاطفی و اقتصادی داخل خانه و ... در سپری شدن سریع‌تر و با کیفیت فرآیند بحران‌ها و رسیدن به بازسازی و بازتوانی کمک بسیاری می‌کنند. سپری کردن بحران سیل، زلزله و حالا کرونا، بحران فعلی حاکم بر جامعه و شهر و خانواده نیازمند بهره‌مندی از ظرفیت زنان است. این توانایی زمانی به بهترین کیفیت خواهد رسید که محیط زندگی و شهر بتواند نیازهای همه جانبه زنانش را به بهترین وضعیت، بیشترین امنیت و دسترس پذیرترین حالت برآورده کند. اکنون در گیر و دار شیوع بیماری کووید -۱۹ زنان در افزایش تاب‌آوری جامعه می‌توانند موثر واقع شوند؛ درست زمانی که ویروس‌ها سلامت و اقتصاد شهرها را توام نشانه رفته‌اند.
نحوه مدیریت اقتصادی و عاطفی زنان خانواده در مجموع یک جامعه اثرا گذار خواهد بود. پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی، فرایند یک بحران است و زنان از همان فاز ابتدایی یعنی پیشگیری نقش آفرین محسوب می‌شوند. به عنوان مثال یکی از اقدامات در حوزه پیشگیری در بحران زلزله، جلوگیری از نصب نا ایمن تابلوها به دیوار، قرار ندادن تخت در زیر پنجره، سنگین نکردن کمدها و بوفه ها با ظروف مختلف و، است که تنها زنان می توانند آن را مدیریت کرده و احتمال صدمه جانی را کاهش دهند. در زلزله ۱۹۹۶ ژاپن، ۶۰ درصد مرگ و میر ها ناشی از اجزای غیر سازه ای بود. حال سوال اینجاست که هم‌اکنون که کرونا امان همه را بریده، زنان در پیشگیری و آمادگی و مدیریت بحران ایجاد شده چگونه می‌توانند نقش ایفا کنند؟ دو متخصص این حوزه به سوال همشهری پاسخ داده‌اند.
- بار مدیریت بحران روی دوش زنان است
قدرت جسمانی مردان بسیار بیشتر از زنان است اما توان عاطفی زنان قابل مقایسه با مردان نیست. همین توانایی، موجب ایستادگی بیشتر در بحران ها می‌شود و در جایی که مردان نمی‌توانند به دلیل روحیاتشان، موثر باشند زنان نقش ایفا می کنند. فاطمه صالح، معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران که مطالعه و حضور مستمری در بحران های رخ داده در کشور دارد به تجربه حضور خود در زلزله بم اشاره کرده و به همشهری می‌گوید : «زنان نه تنها پا به پای مردان برای ایجاد اسکان موقت تلاش می کردند بلکه بیشتر از مردان، خواسته‌ها و نیازهای خانواده را مطرح کرده، در صفوف دریافت مواد غذایی می‌ایستادند و برای امنیت عاطفی و روانی خانواده تلاش می‌کردند. ویژگی‌های خلقی و غرور مردان اجازه بر زبان آوردن نیازها و خواسته‌هایشان را نمی‌داد. هم اکنون در زمان شیوع بیماری کرونا نیز بار مسئولیت زنان بسیار بیشتر از قبل شده و به تمامی وظایف آنها توجه به بهداشت و سلامت اعضای خانواده، آموزش فرزندان و ایجاد سرگرمی برای آنها در خانه و در مواردی دوخت ماسک و فراهم کردن تجهیزات بهداشتی هم اضافه شده است. مشکلات اقتصادی و معیشتی پیش آمده به واسطه کرونا نیز مساله مهم دیگری است که بار مدیریت اقتصادی اش را زنان در خانه بر دوش می گیرند.»
- طراحی درست شهری به زنان کمک می کند
زنان به واسطه تمام نقش‌هایی که هم اکنون و در بحران فعلی ایفا می کنند، در فشار بوده و دچار خستگی می‌شوند. دیدارهای دوستانه به حداقل رسیده، فعالیت های ورزشی در پارک ها و حضور در ورزشگاه ها با ممنوعیت مواجه شده و در مجموع شرایط بازسازی روحی زنان کاهش یافته است. اما سولماز حسینیون، دانش آموخته دکترای طراحی شهری و متخصص تاب آوری شهری به نقش طراحی شهری در چنین مواقعی اشاره کرده و با تاکید بر اینکه شهرهای ما برای آقایان طراحی شده است به همشهری می گوید: «با شیوع کرونا، اهمیت حضور در فضاهای باز به دلیل توجه به سلامت، بیشتر مطرح شد. آیا ما به اندازه کافی در شهرهایمان عرصه های باز و عمومی داریم که همه اقشار جامعه بتوانند در امنیت، از آن استفاده کنند!؟ شیوه طراحی بسیاری از شهرها به گونه ایست که اقشار ضعیف، گروه های کم توان مانند سالمندان و زنان که ایفاگر همزمان چندین نقش هستند از آن حذف می‌شوند و رغبت کمتری برای حضور در فضای شهر دارند. این در حالی است که اگر شهرها متناسب با نیاز زنان طراحی و ساخته شوند فضای مطلوبی برای حضور آنها فراهم می‌سازد.»
- فاطمه صالح، معاون سازمان مدیریت بحران شهر تهران:
در این شرایط، به جز تمامی مسئولیت‌هایی که بر عهده زنان است، آنها وظیفه مهم زنده نگه داشتن روح زندگی در خانه را هم به عهده دارند تا مرحله مقابله با بحران راحت‌تر طی شود. در عین حال پژوهشگران مسائل اجتماعی و روانشناسی باید به کمک ها زنان آمده و توانایی آنها را به عنوان ستون و محور خانواده به ویژه در مواقع مدیریت بحران ارتقاء دهند.
- سولماز حسینیون، پژوهشگر تاب‌آوری شهری:
در این شرایط با حضور راحت تر زنان در فضای های باز شهری، امکان بازسازی روانی برای آنها فراهم می‌شودو این یکی از اصلی ترین نیازهای زنان برای مدیریت بهتر بحران هاست. هم اکنون با شیوع کرونا، بسیاری از شهرهای دنیا اقدام به توسعه مکان های باز عمومی کرده اند. به عنوان مثال بوستان های خود را توسعه داده و عرض پیاده روها را بیشتر کرده اند تا امکان حضور شهروندان با رعایت فاصله گذاری میسر شود. این همان تاب‌آوری شهری است که نگاهی رو به جلو داشته و بر اساس آن تلاش می‌شود با تدابیری، به مسائل جدید پاسخ درست دهند.