همشهری آنلاین_ سمیرا باباجانپور: این روزها یکی از توصیه‌های مهم، ماندن در خانه و رعایت قرنطینه خانگی است. مرکز ملی «مبارزه با کرونا» و کارشناسان حوزه سلامت از طریق رسانه‌های مختلف تذکر می‌دهند که برای کارهای غیرضروری بیرون نروید. اما آیا اهدای خون‌کاری غیرضروری است؟ دکتر «مجید مسلمی»، معاون اداره کل انتقال خون استان تهران، در این‌باره به خبرنگار همشهری محله می‌گوید: «تأکید ما بر خانه‌نشینی شهروندان است و اینکه برای کارهای غیرضروری بیرون نیایند، اما اهدای خون کار غیرضروری نیست و شهروندان باید همچون سابق در این امر ما را یاری دهند. خون فرآورده بسیار مهمی است که هیچ فرآورده دیگری نمی‌تواند جای آن را بگیرد. ما برای تأمین خون لازم برای مصارف پزشکی کاملاً به اهداکنندگان وابسته هستیم.»
- کاهش ذخایر خونی
در شهر تهران، ۵ مرکز جامع اهدای خون وجود دارد. طی سال‌های اخیر، مراکز اهدای خون کوچک جمع‌آوری شده و مراکز بزرگ و جامع اهدای خون با ظرفیت گسترده، شکل گرفته‌اند. مرکز اهدای خون ستاری در منطقه ۵ با هزارمترمربع زیر بنا و تجهیزات مجهز و به‌روز اهدا و انتقال خون، مناطق غربی پایتخت را پوشش می‌دهد. با این حال، مراجعه به این مرکز کم شده است. مسلمی در این‌باره می‌گوید: «متأسفانه به سبب رعایت طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، مردم کمتر به مراکز اهدای خون مراجعه می‌کنند. این موضوع روی ذخایر خونی ما تأثیر گذاشته است. خوشبختانه با تمهیداتی که از پیش در نظر گرفته‌ایم، شبکه خون‌رسانی کشور منابع‌شان را به اشتراک می‌گذارند و هم‌چنین با روش‌های نوین دریافت خون تلاش کرده‌ایم ذخایرمان را کنترل کنیم. از سویی، تیم‌های سیارمان بیشتر شده است تا شهروندان راحت‌تر خون اهدا کنند. به هر حال، شرایط این روزهای سلامت جامعه در امر اهدای خون بی‌تأثیر نیست و مشکلاتی ایجاد کرده است.»
- رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی
معاون اداره کل انتقال خون استان تهران، درباره تمهیدات مراکز انتقال خون برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌گوید: «با آغاز ویروس کرونا، محیط مراکز به‌طور کامل استریل شده‌اند. هرچند ما این مراکز را به سبب اهمیت سلامت خون، همیشه استریل نگه می‌داریم. به هر اهداکننده ماسک داده می‌شود. خوشبختانه تا به امروز، هیچ اهداکننده‌ای با مشکل روبه‌رو نشده است. از هزار تا ۱۵۰۰ نفر اهداکننده‌ای که در روز داریم، هیچ شکایت یا نشان بیماری نداشته‌ایم.»
کاهش مراجعه‌کنندگان به مراکز اهدای خون زمانی نگران‌کننده می‌شود که سهم توزیع روزانه ۳ هزار واحد خون، کم شود. مسلمی می‌گوید: «در این دوران، بین هزار تا ۱۵۰۰ مراجعه‌کننده داشته‌ایم. متأسفانه در بعضی از روزها مراجعه‌کنندگان به کم تراز هزار نفر کاهش پیدا می‌کند. البته این را هم در نظر بگیرید که از هر هزار، نفر ۱۰۰ نفر نمی‌توانند خون اهدا کنند. یعنی همه شرایط اهدای خون را ندارند. باید روزانه ۳ هزار واحد خون توزیع کنیم و اگر این‌گونه نشود، مجبوریم از ذخایر خونی استفاده کنیم.»
8بیماران بهبودیافته از کرونا می‌توانند اهداکنندگان باارزشی در این روزهای بحرانی باشند. دکتر مجید مسلمی در این‌باره می‌گوید: «هر فردی که به بیماری «کووید ۱۹» مبتلا شده است، اگر بیش از ۲۸ روز از بهبودی‌اش گذشته باشد، می‌تواند با مراجعه به مرکز «وصال شیرازی»، «پلاسما» اهدا کند. در این مرکز بخشی برای دریافت پلاسما از بهبودیافتگان در نظر گرفته شده است. تأکید می‌کنیم که شهروندان و به‌ویژه بیماران بهبودیافته از کرونا، به اهمیت اهدای پلاسما واقف باشند و برای اهدا مراجعه کنند. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده باید تا فصل پاییز در کل کشور ۵ هزار واحد ذخیره کنیم. در استان تهران تا به امروز بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ واحد ذخیره کرده‌ایم که امیدواریم شهروندان بهبود یافته، بیشتر با ما همراهی کنند. خوشبختانه تا به امروز، بیماران زیادی به شکرانه بهبود از این بیماری سخت مراجعه کرده و این پلاسمای باارزش را اهدا کرده‌اند. امیدواریم این موضوع همگانی شود.»
- دانستنی‌های پلاسمایی
هر انسان سالم می‌تواند در طول هفته 2 بار پلاسمای خود را اهدا کند، مشروط بر اینکه فاصله ۲ اهدا بیش از ۴۸ ساعت نباشد. بر همین اساس، در طول سال می‌توان ۲۴ بار پلاسمای خون را برای تأمین نیاز بیماران «هموفیلی» اهدا کرد و این ماده ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت دوباره در بدن جایگزین می‌شود.
اهدای پلاسما شرایط مشابه اهدای خون کامل را دارد. به این صورت که از یکی از رگ‌های بازو مقداری خون گرفته می‌شود و پس از ورود به دستگاه پلاسما فرزیس، سلول‌های خونی و پلاسما از خون جدا و فرآوری شده و سلول‌های خونی دوباره به بدن وارد می‌شود که به این روش «پلاسما فرزیس» می‌گویند، این روش فشار زیادی به بدن اهداکننده وارد نمی‌آورد، زیرا تنها یک ساعت طول می‌کشد و بدن توانایی و تحمل این فرایند را دارد.»
پلاسمای خون علاوه بر نجات جان بسیاری از بیماران نیازمند از مرگ، یکی از مواد اولیه برای تهیه داروهایی از جمله فاکتورهای انعقادی، ترکیبات پلاسمایی و عوامل ایمنی به شمار می‌رود. در مرکز ستاری 14 تخت برای اهدای خون کامل و 6 تخت برای اهدای پلاسما در نظر گرفته شده است.
شرایط اهدای پلاسما همانند اهدای خون است. همراه داشتن کارت ملی، سن اهداکننده 18 سال تمام و وزن 50کیلوگرم یا بیشتر باشذ.
در مرکز اهدای خون شهید چمن گل، پلاکت دریافت نمی‌شود. پلاکت خون تنها در مرکز خیابان وصال دریافت می‌شود.
همه روزه از ساعت 8 تا 20، امکان اهدای خون و پلاسما وجود دارد.
زنان کمترین مراجعه را دارند و گروه سنی 30 تا 45 سال بیشترین متقاضی اهدای خون هستند.
مرکز اهدای خون شهید چمن گل(ستاری) در بزرگراه ستاری، بالاتر از مرکز خرید «کوروش»، ابتدای خیابان «خلیل‌آبادی»، جنب مسجد «بعثت» قرار دارد.
- تنها مرکز اهدای خون و پلاسمای غرب تهران
مرکز اهدای خون شهید «چمن گل»(ستاری)، یکی از بزرگ‌ترین مراکز اهدای خون پایتخت است که مناطق غربی تهران را پوشش می‌دهد. بر اساس سیاستگذاری‌های کلی مرکز انتقال خون ایران، مراکز کوچک در سطح شهر جمع‌آوری شده‌اند تا با راه‌اندازی مراکز بزرگ‌تر امکان ارائه خدمات بیشتر و بهداشتی‌تر فراهم شود. در مرکز ستاری، علاوه بر اهدای خون، بخش ویژه «پلاسما فرزیس» هم وجود دارد. این بخش از اواسط سال ۱۳۹۷ در این مرکز راه‌اندازی شده است. موضوع اطلاع‌رسانی درباره اهدای پلاسما در مراکز اهدای خون بسیار جدی و با اهمیت است. پلاسما بخشی از مایع خون است و ۵۵ % از خون را تشکیل می‌دهد که این ماده حاوی ۹۳ % آب و نیز مواد پروتئینی مهم و در اصطلاح، مواد انتقال‌دهنده مواد غذایی، تولیدات متابولیسمی، هورمون‌ها و ویتامین‌ها است. در مایع پلاسما بیشتر از ۱۲۰ نوع پروتئین وجود دارد که با تفکیک و فرآوری هریک از این مواد می‌توان به مشتقاتی برای تهیه دارو دست پیدا کرد.»
- درخواست واحدهای سیار انتقال خون
افزایش واحدهای سیار اهدای خون از جمله برنامه‌هایی است که معاون اداره کل انتقال خون استان تهران در این روزها برآن تأکید می‌کند و می‌گوید: «کانون‌های سیار اهدای خون، زمان‌بندی مشخصی ندارند. مراکزی که خواستار این واحدهای سیار هستند باید درخواست کتبی ارائه دهند و پس از بررسی کارشناسان، تیم لازم برای دریافت خون فرستاده می‌شود.»