همشهری آنلاین_ پریسا نوری: دو سال پیش حدوداً در همین روزها بود که نخستین مرکز آموزش رایگان دوچرخه‌سواری به توانیابان در پارک آموزش ترافیک منطقه ۴ در شمال بوستان پلیس راه‌اندازی شد و خیلی زود مورد استقبال علاقه‌مندانی که به دلیل معلولیت جسمی و ذهنی جایی برای یادگیری دوچرخه نداشتند، قرار گرفت. از این‌رو پس از مدتی نخستین «خانه دوچرخه توانیابان» هم در بوستان پلیس دایر شد تا توانیابان بتوانند لذت رکاب زدن را در فضای وسیع و سرسبز این بوستان تجربه کنند. هفته پیش برای تهیه گزارش به این خانه که این روزها به دلیل کرونا خلوت‌تر از همیشه است، سری زدیم و با چند نفر از توانیابان که برای نخستین بار دوچرخه‌سواری را اینجا یاد گرفته و تجربه کرده‌اند گفت‌وگو کردیم.
بوستان پلیس وسیع است و چندین در ورودی دارد که یکی از آنها مشرف به بلوار استقلال است. خانه دوچرخه توانیابان درست در کنار در ورودی این بوستان قرار دارد. در این خانه که شبیه ایستگاه‌های دوچرخه است، انواع سه چرخه، دوچرخه کمک‌دار و معمولی کنارهم چیده شده تا به تناسب توانایی دوچرخه‌سواران در اختیارشان قرار بگیرد.
«هومن شیاسی» جوان ۲۵ ساله توانیابی که ۲ لیسانس روابط‌عمومی و کامپیوتر دارد، از مدتی پیش این خانه را اداره می‌کند. او هر روز رأس ساعت ۵ با ویلچر از راه می‌رسد و پس از ضدعفونی میز و وسایل داخل خانه به انتظار توانیابان می‌نشیند.
اما این روزها سرش خلوت است. او می‌گوید: «قبل از کرونا اینجا خیلی شلوغ بود ولی حالا خیلی خلوت شده است، چون معلولان بیشتر از بقیه در خطر بیماری هستند برای همین بیشترشان با شیوع کرونا خانه‌نشین شده‌اند.» می‌پرسم پس خودت اینجا چه می‌کنی؟ نگاهی به پاهای کم‌توانش که روی ویلچر قرار گرفته کرده و می‌گوید: «با اینکه خودم نمی‌توانم سوار دوچرخه شوم، اما دلم می‌خواهد هرکاری که از دستم برمی‌آید برای بچه‌هایی که مثل خودم معلول هستند، انجام دهم. پس با رعایت موارد بهداشتی و با ماسک و دستکش می‌آیم تا به کارم برسم.»
- فکر نمی‌کردم پسرم دوچرخه‌سواری یاد بگیرد
«امیرمحمد» یکی از توانیابانی است که در محله مجیدآباد و نزدیک بوستان پلیس زندگی می‌کند. این جوان ۱۸ ساله که از کودکی دلش می‌خواسته سوار دوچرخه شود، سال گذشته با همراهی پدرش به بوستان ترافیک آمده و دوچرخه‌سواری یاد گرفته و حالا از مشتری‌های پروپا قرص خانه دوچرخه است.
«قاسم فیروزیان» پدر امیرمحمد در این‌باره می‌گوید: «تا قبل از اینکه به بوستان ترافیک بیایم، فکر نمی‌کردم امیرمحمد دوچرخه‌سواری یاد بگیرد اما مربی‌های اینجا به قدری کاربلد و با تجربه هستند و با صبر و حوصله به بچه‌های معلول آموزش می‌دهند، که بچه‌ها با هر درجه معلولیتی که داشته باشند، رکاب زدن و حفظ تعادل را یاد می‌گیرند، مثل امیرمحمد که خیلی زود دوچرخه‌سواری یاد گرفت.»
فیروزیان معتقد است دوچرخه‌سواری تأثیر مثبتی بر وضعیت جسمی و روحی فرزندش داشته است: «امیرمحمد از وقتی دوچرخه‌سواری یاد گرفته، روحیه خوبی پیدا کرده و حتی کلمات را راحت‌تر از گذشته ادا می‌کند و به گفته دکترها حالش بهتر شده است.» او در ادامه با ناراحتی می‌گوید: «پسرم نسبت به بیماری‌ها به شدت آسیب‌پذیر است برای همین خیلی مراقبیم که بیمار نشود و از اول اسفند هم به دلیل کرونا همه خانواده تقریباً خانه‌نشین شده‌ایم، الان هم در خانه سرش با تلویزیون و گوشی گرم است، امیدوارم این بیماری زودتر ریشه‌کن شود تا مثل گذشته با خیال راحت امیرمحمد را برای دوچرخه‌سواری بیرون ببریم.»
- دخترها زودتر یاد می‌گیرند
از ۲ سال پیش با راه‌اندازی آموزش تخصصی دوچرخه‌سواری توانیابان دربوستان آموزش ترافیک منطقه ۴ بیش از ۱۰۰ توانیاب از سراسر نقاط تهران در دوره‌های این مرکز شرکت کرده و آموزش دیده‌اند. «کوثر بائی‌تبار» مدیربوستان آموزش ترافیک منطقه ۴ در این باره می‌گوید: «در این مرکز کودکان مبتلا به اوتیسم و توانیابان با هر رده سنی و هر درجه معلولیت جسمی و ذهنی برای دوچرخه‌سواری پذیرش می‌شوند و با توجه به میزان توانمندی و علاقه‌شان، میانگین بین ۴ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا دوچرخه‌سواری یاد بگیرند، البته تجربه نشان داده که دخترها معمولاً زودتر و حداکثر تا ۳ ماه یاد می‌گیرند.» او درباره مراحل یادگیری دوچرخه‌سواری توانیابان می‌گوید: «بعضی از توانیابان در بدو ورود از دوچرخه می‌ترسند ولی بعد از مدتی ترسشان می‌ریزد و سپس با همراهی مربیان ابتدا با دوچرخه‌های تعادلی که رکاب ندارند و کم‌کم با سه چرخه یا دوچرخه‌های کمک‌دار و معمولی آموزششان تکمیل می‌شود به‌طوری که حتی می‌توانند در معابر شهری هم تردد کنند.»
بائی تبار درباره تأثیر دوچرخه‌سواری توانیابان بر خانواده‌هایشان می‌گوید: «برخی خانواده‌های کودکان توانیاب فکر می‌کنند فرزندانشان از جامعه طرد شده‌اند و نگران آینده‌شان هستند، اما وقتی بچه‌ها در اینجا دوچرخه‌سواری یاد می‌گیرند اعتماد به نفسشان بیشتر شده و در نتیجه روابط‌عمومی و اجتماعی‌شان برای حضور در جامعه قوی‌تر می‌شود.»
- توانیابان را باور کنیم
سال گذشته برای حمایت از معلولان دوچرخه‌سوار و به مناسبت گرامیداشت هفته بهزیستی، همایش بزرگ ورزشی دوچرخه‌سواری افراد دارای معلولیت با شعار «شهر در دسترس برای همه» با مشارکت بهزیستی و شهرداری تهران در پارک‌شهر برگزار شد. مدتی بعد هم کمپین حمایت از دوچرخه‌سواری توانیابان با شعار «مرا دست‌کم نگیرید» با حضور گروه‌های دوچرخه‌سواری معلولان ذهنی و حرکتی در بوستان پلیس برگزارشد. مدیر بوستان ترافیک منطقه ۴ با بیان اینکه به دلیل شیوع کرونا احتمالاً این برنامه‌ها امسال برگزار نمی‌شود، می‌گوید: «این برنامه‌ها قصد دارد نگاه جامعه را به افراد دارای معلولیت تغییر دهد. ما باید بپذیریم که توانیابان عضوی از جامعه هستند که اگر وقت و امکانات بیشتری برای آموزش به آنها اختصاص داده شود، توانایی‌هایشان را بروز می‌دهند، اما متأسفانه برخی شهروندان این را نمی‌دانند یا باور ندارند.» بایی تبار در ادامه به خاطره‌ای اشاره می‌کند: «در یکی از همایش‌ها خانمی ظاهراً تحصیل‌کرده وقتی بنر آموزش دوچرخه‌سواری برای معلولان را دید با تعجب پرسید: مگر معلولان هم می‌توانند دوچرخه‌سوار شوند؟ من گفتم بله در همین مرکز ثابت کردند که می‌توانند.»
- «مهدی اناری» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۴/ دسترسی به امکانات شهری از حقوق توانیابان است
توانیابان بخشی از جامعه بزرگ ما هستند و مانند همه اقشار مالیات، عوارض و... پرداخت کرده و مثل دیگر شهروندان ملزم به رعایت قوانین شهری هستند؛ از این‌رو باید از همه حقوق شهروندی تمام و کمال بهره‌مند شوند که تأمین بخشی از آن برعهده مدیریت شهری است. در واقع یکی از مهم‌ترین اهداف مدیریت شهری دستیابی به عدالت اجتماعی از طریق ایجاد توازن در بهره‌مندی از فضاهای شهری برای همه شهروندان از جمله معلولان و توانیابان است. این امر با ایجاد فضا و تسهیلات لازم برای دسترسی آسان این قشر از جامعه به امکانات شهری اعم از تفریحی، ورزشی، فرهنگی و تحقق می‌یابد. از این‌رو نخستین مرکز تخصصی آموزش دوچرخه‌سواری به توانیابان تهران سال ۹۷ در بوستان آموزش ترافیک منطقه ۴ راه‌اندازی شد و خوشبختانه به همت مربیان مجرب این مرکز و استقبال توانیابان عزیز به بار نشست و علاوه بر الگو گرفتن سایر مناطق از این اقدام، نتایج درخشانی چون بهبود توانایی حرکتی و ذهنی، زمینه‌سازی برای حضور در اجتماع، افزایش اعتماد به نفس و بهبود روحیه و نشاط را برای توانمندان به دنبال داشت.