همشهری آنلاین - دکتر علیرضا شریفی یزدی، روانشناس اجتماعی و جامعه شناس :یکی از دلایلی که در این روزها مردم کمتر پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند، دلایل فرهنگی است. کووید 19 بیشتر از اینکه به‌طور مستقیم و در کوتاه‌مدت روی فرهنگ مردم تأثیر داشته باشد، به نظر می‌رسد نشان‌دهنده فرهنگ جوامع است.
مثلاً کشورهایی مثل ژاپن و کره‌جنوبی با این ویروس کنار آمده‌اند و دستورها را اجرا می‌کنند که نشان می‌دهد از قبل در این کشورها در این زمینه کار فرهنگی انجام گرفته است. اما در کشور ما این اتفاق نیفتاده است و نحوه برخورد با ویروس کرونا در کشور ما نشان‌دهنده فرهنگ عمومی و مجموعه سرمایه‌گذاری‌ها و داشته‌ها و نداشته‌های ما در حوزه فرهنگ طی چند دهه گذشته است.
یکی دیگر از دلایل به مسائل اقتصادی جامعه ایران امروز برمی‌گردد. ما امروز اقتصاد بسیار ضعیفی داریم و جزء چند کشور پرتورم و پررکود در جهان هستیم. در چنین شرایطی بخش بزرگی از مردم برای تأمین نیازهای اولیه یعنی خورد و خوراک و بهداشت و پوشاک و مسکن دچار مشکلند. آنها حتی اگر آگاهی داشته باشند، از نظر اقتصادی توان این را ندارند که بسیاری از پروتکل‌ها را رعایت کنند.
وقتی به مردم گفته می‌شود پروتکل‌ها را رعایت کنید، باید مقدمات آن هم فراهم شود. مثل در دسترس و ارزان بودن انواع ماسک و دستکش و مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده. در حالی که طی یکی دو ماه اخیر قیمت این کالاها افزایش داشته است و بسیاری از افراد از نظر اقتصادی امکان خریداری و استفاده از این کالاها را ندارند.
دلیل دیگر این امر، اجتماعی است.گویی مردم ما نسبت به مسائل و مشکلات محیطی بی‌تفاوت شده‌اند. در اسفند و فروردین که تازه کووید 19 به ایران آمده بود، مردم به این مسئله حساس شده بودند، اما کم‌کم برایشان عادی شد.
جدا از این برخی از مردم خود را قهرمان می‌دانند. معتقدند این ویروس روی آنها اثر ندارد. یا روی بچه‌ها، جوان‌ها و کسانی که بیماری زمینه‌ای ندارد، اثر ندارد. این نگاه‌های غلط، اما قوی باعث شده بخش بزرگی از جامعه این ویروس را جدی نگیرند.
دلیل دیگر که از اصلی‌ترین دلایل رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی است، کاهش سرمایه اجتماعی است. یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی، اعتماد عمومی است. به دلایل مختلف جامعه‌شناختی اعتماد عمومی طی 15 سال اخیر به شدت سیر نزولی پیدا کرده است. این اعتماد هم بین مردم با مردم است و هم بین مردم و مسئولان. اما این اعتماد بین مردم با مسئولان بسیار کمرنگ شده و همین مسئله باعث شده تا طرح‌های مدیران و مسئولان با استقبال مردم مواجه نشود. به همین دلیل هشدارها درباره رعایت پروتکل‌های بهداشتی را هم جدی نمی‌گیرند.