همشهری آنلاین_ رابعه تیموری: بعد با صبوری و مهربانی پدرانه و مادرانه خود به آنها کمک می‌کنند تا یک سر و گردن از همسالان خود بالاتر قرار گیرند. «پرویز تشت زر»، «فرح هجری (توحیدی)» و خیّران دیگری که برای کمک به کودکان «هوش مرزی» حاضر به یراق هستند، در سرای محله آذری خیریه کودکان۹۰ـ ۸۰ را تأسیس کرده و آن را به ثبت رسانده‌اند، اما هنوز در انتظار دستی مهربان و یاریگر هستند که در تأمین مکان شبه خانواده کودکان مرزی به آنها کمک کند.
«پرویز تشت زر» و گروهی از دوستان اهل هنرش یک گروه موسیقی سنتی و مقامی راه انداخته بودند و در مراکز مختلف برنامه اجرا می‌کردند. مسئولان خیریه‌ای که در قلهک قرار داشت، از آنها خواستند که برای کودکان سندرم داون و عقب افتاده ذهنی تحت پوشش خیریه برنامه هنری اجرا کنند. آن روز نشاندن لبخند بر لب این کودکان معصوم به تشت زر حسابی مزه داد و پس از آن منتظر دعوت خیّران نمی‌ماند و از مرکز کودکان شهید ترکمانی تا شیرخوارگاه آمنه و مراکز بهزیستی اوشان فشم، کرج و امین‌آباد سر می‌زد و برای کودکان بی‌سرپرست موسیقی اجرا می‌کرد. در اجراهایش نیز چشمش به کودکانی بود که دیگران آنها را کم ذهن می‌دانستند و دوست داشت برایشان قدمی بردارد. در همین رفت‌وآمدها مربیانی مانند توحیدی (فرح هجری) با تشت زر همراه شدند و تصمیم گرفتند با راه‌اندازی خیریه «کودکان۹۰ـ ۸۰» به کودکان هوش مرزی کمک کنند.
- مادری به رسم خانم توحیدی
توحیدی طعم شیرین لبخند این کودکان را در جشن تکلیف دخترش چشیده بود. او در این جشن کودکان خیریه‌ای را دعوت کرد تا مهمان آنها باشند. احساس قشنگی که توحیدی از این میزبانی به دست آورد سبب شد به همه خیریه‌های کوچک و بزرگ شهر سر بزند و به بچه‌هایی که برای پیشرفت تحصیلی خود به کمک نیاز دارند، رایگان و داوطلبانه مربیگری کند. از روز برگزاری جشن تکلیف دخترش ۱۹سال گذشته و توحیدی علاوه بر دوقلوهای ۲۸ساله‌اش، فرزندانی دارد که به دنیا نیاورده، اما برایشان مادری کرده است. «مهرشاد» یکی از فرزندان توحیدی است که قادر به صحبت نبود و مربیان بهزیستی تصمیم داشتند او را در مدارس استثنایی ثبت‌نام کنند، اما توحیدی آنقدر برایش شعر و قصه خواند و حروف الفبا و ضرب و تقسیم یادش داد که امسال کلاس هفتم را با معدل۶۰/۱۹ در مدارس عادی گذراند و نفر اول نقالی مراکز بهزیستی کشور شد. «طه» فرزند دیگر توحیدی است که قرار بود کنار کودکان عقب افتاده ذهنی درس بخواند، ولی حالا جزو دانش‌آموزان برتر مدارس عادی است.
- دعاهایی که دلبستگی می‌آورند
توحیدی می‌گوید: «کمک به این کودکان یک نعمت و لطف خداست که نصیبم شده است.» او درمان بیماری لاعلاج خود را نتیجه دعای خیر این کودکان می‌داند و تعریف می‌کند: «چند سال پیش برای کمک به هزینه‌های زندگی ۲خواهر و برادر هوش مرزی یتیم و مهاجر، گل سر و کش مو درست می‌کردم و در یک آرایشگاه خیلی کوچک می‌فروختم. به لطف خدا فروش این وسایل برکت و درآمدی باورنکردنی داشت، اما همین که بچه‌ها به آلمان رفتند، آرایشگاه تعطیل شد.» توحیدی وقتی به دعوت برادرش قصد مهاجرت به اسپانیا داشت، نتوانست دوری این کودکان را تاب بیاورد و در ایران ماند. او می‌گوید: «خواهران و برادرانم خارج از کشور زندگی می‌کنند، ولی من هدف زندگی‌ام را در خدمت به بچه‌های بی‌سرپرست و کم‌توان کشورم پیدا کردم و نمی‌توانم از آنها دور شوم.» در طول مدتی که توحیدی با مراکز مختلف بهزیستی همکاری کرده، توانسته توانایی‌ها و ویژگی‌های خاص این کودکان را به دیگران بشناساند و مربیان زیادی را با خود همراه کند.
- خانواده‌ای برای کودکان تنها
«زهرا موسوی» یکی از مربیانی است که با دیدن عشق و لذت توحیدی از خدمت به این گروه از کودکان، تصمیم گرفته با خیریه۹۰ـ ۸۰ همکاری کند. او فارغ‌التحصیل رشته علوم تربیتی آموزش دبستان و پیش‌دبستانی است. به کودکان معمولی تحت پوشش بهزیستی که دچار اختلال خواندن و نوشتن هستند کمک می‌کند تا مشکلات درسی خود را رفع کنند.
موسوی می‌گوید: «ما خلأ اعضای خانواده مانند مادر و پدر یا خواهر و برادر بزرگ‌تر را برای این کودکان پر می‌کنیم.» او تصمیم گرفته به‌عنوان نیروی داوطلب، عضو خیریه۹۰ـ ۸۰ شود. تشت زر در خیریه‌ها و مراکز بهزیستی مختلف۲۰ کودک هوش مرزی را شناسایی کرده و ۲سال پیش پروانه تأسیس خیریه کودکان۹۰ـ ۸۰ تهران را گرفته است، ولی هنوز خیریه‌اش مکان ثابتی ندارد و کارشناسان خیریه در مراکز شبه خانواده بهزیستی به این کودکان مطالب درسی و مهارت‌های هنری را آموزش می‌دهند. تشت زر، مدیر محله و از معتمدان محله آذری است.گاه و بی‌گاه برای این کودکان برنامه‌ای فرهنگی یا تفریحی تدارک می‌بیند و آنها را به مراکز خرید، مکان‌های فرهنگی یا رستوران‌های مختلف شهر می‌برد تا به دلیل ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری خاصی که دارند، از چشیدن این لذت‌های کوچک محروم نشوند. او امیدوار است با حمایت مسئولان و خیّران بتواند شبه خانواده کودکان هوش مرزی را در محله آذری راه‌اندازی کند.
- کودکان هوش مرزی عقب افتاده ذهنی نیستند
کودکان هوش مرزی بچه‌هایی با بهره‌هوشی ۹۰ـ ۸۰ هستند که معمولاً در سنین مدرسه به علت قدرت یادگیری پایین، درک نکردن مفاهیم انتزاعی، دامنه محدود اطلاعات عمومی و عدم درک و تعمیم مسائل درسی قادر به رقابت با سایر همکلاسی‌های خود نیستند. این کودکان در یادگیری مطالب بسیار کند بوده و آنها را زود فراموش می‌کنند. از طرفی به علت بهره‌هوشی بالا، قدرت سازگاری با محیط و قدرت تعمیم مناسب، جزو کودکان عقب‌مانده ذهنی قرار نمی‌گیرند. علائم زیر در شناخت کودک هوش مرزی به ما کمک می‌کند:
نداشتن قدرت توجه و تمرکز، مهم‌ترین ویژگی کودکان هوش مرزی است.
ناتوانی در انجام حرکات هماهنگ و تعادلی مثل لی لی کردن، جفت پا پریدن، روی زانو ایستادن و راه رفتن، سینه‌خیز کردن، پرتاب توپ و نداشتن توانایی انجام حرکات ظریف مثل به دست گرفتن مداد به شکل صحیح، گره زدن‌بند کفش یا روسری و نداشتن توانایی قیچی کردن و چسباندن کاغذ، از دیگر ویژگی‌های این کودکان به شمار می‌آید.
کودکان هوش مرزی در تعمیم مسائل شناختی مانند تعمیم و درک مسائل انتزاعی با مشکل روبه‌رو می‌شوند و دامنه اطلاعات عمومی محدودی دارند. ضعف در مهارت‌های درکی‌ـ حرکتی و تشخیص محرک‌های شنوایی، بینایی، چشایی و لامسه، نداشتن تصویر ذهنی از خود یا محیط اطراف مشکلات زیادی را برای این کودکان به وجود می‌آورد.
میزان شناخت این کودکان معمولاً پایین‌تر از سن عقلی آنهاست. داشتن اختلالات رفتاری از ویژگی‌های این گروه از کودکان است.
کودکان هوش مرزی در انجام فعالیت‌های روزمره مثل حمام کردن، مسواک زدن، لباس پوشیدن، مرتب کردن رختخواب، خرید و... مهارت ندارند. مشکلات خاص گفتاری در مسیر درمان و آموزش کودکان هوش مرزی سد بزرگی به حساب می‌آید. رفتارهای خاص کودکان هوش مرزی به یکی از اشکال اضطراب و گوشه‌گیری، رفتارهای ضد اجتماعی، رفتارهای نابهنجار و نابجا، بی‌نظمی و خشونت و لجبازی خودنمایی می‌کند. این کودکان برخلاف کودکان عقب‌مانده ذهنی درمان‌پذیر هستند و اگر آنها را بشناسیم و شرایط‌شان را بپذیریم، می‌توانند مانند کودکان معمولی زندگی شاد و موفقی داشته باشند.
ثبت‌نام این کودکان در مدارس خاص کودکان هوش مرزی سبب کاهش مشکلات آنها در زمینه‌های مختلف می‌شود. محتوای دروس در این مدارس، همانند مدارس عادی است و فقط روش تدریس مطابق با توانایی کودک است.